PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME

Fatma Enli TUNCAY, (Ankara Şehir Hastanesi, Kadın Doğum Hastanesi, Ankara, Türkiye)
Engin KOYUNCU, (Ankara Şehir Hastanesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniği, Ankara, Türkiye)
Şule ÖZEL (Ankara Şehir Hastanesi, Kadın Doğum Hastanesi, Ankara, Türkiye)
Ankara Medical Journal
13 1
Yıl: 2020 Cilt: 20 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 488 - 501 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5505/amj.2020.02418 İndeks Tarihi: 05-11-2020

PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME

Öz:
Pandemilerde; genelde sağlık sistemleri, özelde ise sağlık profesyonelleri için çalışma yükü ve stresi belirginderecede artar. Uzun mesai saatleri, ağırlaşan çalışma ortamı koşulları, hasta sayısıyla birlikte toplumunbeklenti ve kaygılarındaki çoğalma ve de çalışanların kendilerinin hastalanma risklerinde artış olur. Bütünbunlar, sağlık çalışanlarının genel psikososyal işlevselliğine ve dayanıklılığına etkide bulunur. Bu dönemlerdepsikolojik incinebilirlik riski artan çalışanlara yönelik destekleyici psikososyal hizmet ve programlarınsunulabilmesi için koruyucu faktörler ve risk faktörleri üzerinde çalışma ihtiyacı doğmaktadır. Bu derlemeninamacı, pandemi dönemlerinde sağlık çalışanlarının psikososyal sağlığını etkileyen koruyucu faktörlerin ve riskfaktörlerinin, yakın dönem salgınlarla ilgili (SARS, MERS–CoV ve çoğunlukla Covid–19 örneklerinde) literatürbilgilerine dayalı olarak gözden geçirilmesidir. İnceleme, psikososyal değişkenlerin değerlendirildiğiaraştırmalarla sınırlandırılarak yapılmıştır. Sağlık çalışanları pandemilerde, anksiyete, depresyon, travmasonrası stres bozukluğu gibi psikiyatrik bozuklukları ve tükenmişlik gibi belirtileri toplumun geneline göredaha yüksek düzeyde gösterilmektedir. Pandemilerin psikososyal yönlerini inceleyen çalışmalara gö re,kadınlar ve hemşireler daha fazla etkilenmektedirler. Hijyen koşullarının uygunluğu, koruyucu ekipmanlarayeterli erişim, dengeli çalışma–dinlenme saatleri, pandemi ekip üyeleri arasındaki sosyal ve duygusal destekilişkileri ve yönetim birimlerinden sağlanan destekleyici hizmetler koruyucu faktörler arasındadır. Sağlıkçalışanlarının stigmatizasyona karşı korunması ve toplumsal olarak desteklenmesi psikososyal sağlıklarınıkorumada etkili olacaktır.
Anahtar Kelime:

A REVIEW OF PROTECTIVE AND RISK FACTORS AFFECTING PSYCHOSOCIAL HEALTH OF HEALTHCARE WORKERS IN PANDEMICS

Öz:
In pandemics, workload and stress levels increase significantly for healthcare systems in general and healthcare professionals in particular. Long working hours, difficult working environment conditions, the increase in the expectations and concerns of the society together with the number of patients, and the risks of getting infected themselves affect the overall psychosocial functionality and resilience of healthcare workers. In these periods, there is a need to work on protective and risk factors in order to provide supportive psychosocial services and programs for healthcare workers considering their increased risk of vulnerability levels. This review aims to review the protective and risk factors affecting the psychosocial health of healthcare workers during pandemics, based on literature information about recent outbreaks (SARS, MERS-CoV, and mostly Covid-19 examples). The examination was limited to studies in which psychosocial variables were evaluated. Healthcare professionals may show the symptoms of psychiatric disorders such as anxiety, depression, post-traumatic stress disorder, and burnout at a higher level in pandemics than the general population. Studies examining the psychosocial aspects of pandemics have shown that women and nurses are affected more. Adequate hygienic conditions, access to protective equipment, balanced working–resting hours, social and emotional support relationships between work teams, and supportive services from management units are among the protective factors. In order to protect the psychosocial health of healthcare workers, they should be protected against stigmatization and socially supported.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Oxford JS, Sefton A, Jackson R, Innes W, Daniels RS, Johnson NP. World War I may have allowed the emergence of “Spanish” influenza. The Lancet infectious diseases. 2002;2(2):111-4.
  • 2. Tam CW, Pang EP, Lam LC, Chiu HF. Severe acute respiratory syndrome (SARS) in Hong Kong in 2003: stress and psychological impact among frontline healthcare workers. Psychol Med. 2004;34(7):1197-204. (doi:10.1017/s0033291704002247).
  • 3. Ji D, Ji YJ, Duan XZ, ve ark. Prevalence of psychological symptoms among Ebola survivors and healthcare workers during the 2014-2015 Ebola outbreak in Sierra Leone: a cross-sectional study. Oncotarget. 2017;8(8):12784-91. (doi:10.18632/oncotarget.14498).
  • 4. Khalid I, Khalid TJ, Qabajah MR, Barnard AG, Qushmaq IA. Healthcare Workers Emotions, Perceived Stressors and Coping Strategies During a MERS-CoV Outbreak. Clin Med Res. 2016;14(1):7-14. (doi:10.3121/cmr.2016.1303).
  • 5. Suwantarat N, Apisarnthanarak A. Risks to healthcare workers with emerging diseases: lessons from MERSCoV, Ebola, SARS, and avian flu. Curr Opin Infect Dis. 2015;28(4):349-61. (doi:10.1097/QCO.0000000000000183).
  • 6. Wang C, Pan R, Wan X, ve ark. Immediate Psychological Responses and Associated Factors during the Initial Stage of the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19) Epidemic among the General Population in China. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(5). (doi:10.3390/ijerph17051729).
  • 7. Aslan R. Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve Covid-19. Ayrıntı Dergisi. 2020;8(85):35-41.
  • 8. Koh D, Lim MK, Chia SE, ve ark. Risk Perception and Impact of Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) on Work and Personal Lives of Healthcare Workers in Singapore What Can We Learn? Medical Care. 2005:676-82.
  • 9. Nickell LA, Crighton EJ, Tracy CS, ve ark. Psychosocial effects of SARS on hospital staff: survey of a large tertiary care institution. Cmaj. 2004;170(5):793-8.
  • 10. Marjanovic Z, Greenglass ER, Coffey S. The relevance of psychosocial variables and working conditions in predicting nurses’ coping strategies during the SARS crisis: An online questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies. 2007;44(6):991-8. (doi:https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2006.02.012).
  • 11. Huang JZ, Han MF, Luo TD, Ren AK, Zhou XP. [Mental health survey of 230 medical staff in a tertiary infectious disease hospital for COVID-19]. Zhonghua Lao Dong Wei Sheng Zhi Ye Bing Za Zhi. 2020;38(0):E001. (doi:10.3760/cma.j.cn121094-20200219-00063).
  • 12. Styra R, Hawryluck L, Robinson S, Kasapinovic S, Fones C, Gold WL. Impact on health care workers employed in high-risk areas during the Toronto SARS outbreak. Journal of Psychosomatic Research. 2008;64(2):177-83. (doi:https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2007.07.015).
  • 13. Fessell D, Cherniss C. Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) and Beyond: Micropractices for Burnout Prevention and Emotional Wellness. J Am Coll Radiol. 2020;10.1016/j.jacr.2020.03.013. (doi:10.1016/j.jacr.2020.03.013).
  • 14. Kaya B. Pandeminin Ruh Sağlığına Etkileri. Klinik Psikiyatri. 2020;23:123-4. (doi:10.5505/kpd.2020.64325).
  • 15. Porten K, Faensen D, Krause G. SARS outbreak in Germany 2003: workload of local health departments and their compliance in quarantine measures--implications for outbreak modeling and surge capacity? J Public Health Manag Pract. 2006;12(3):242-7. (doi:10.1097/00124784-200605000-00004).
  • 16. Sasangohar F, Jones SL, Masud FN, Vahidy FS, Kash BA. Provider Burnout and Fatigue During the COVID-19 Pandemic: Lessons Learned from a High-Volume Intensive Care Unit. Anesth Analg. 2020;10.1213/ANE.0000000000004866. (doi:10.1213/ANE.0000000000004866).
  • 17. Cao J, Wei J, Zhu H, ve ark. A Study of Basic Needs and Psychological Wellbeing of Medical Workers in the Fever Clinic of a Tertiary General Hospital in Beijing during the COVID-19 Outbreak. Psychotherapy and psychosomatics. 2020;10.1159/000507453:1-3. (doi:10.1159/000507453).
  • 18. Chung JPY, Yeung WS. Staff Mental Health Self-Assessment During the COVID-19 Outbreak. East Asian Arch Psychiatry. 2020;30(1):34. (doi:10.12809/eaap2014).
  • 19. Kang L, Ma S, Chen M, ve ark. Impact on mental health and perceptions of psychological care among medical and nursing staff in Wuhan during the 2019 novel coronavirus disease outbreak: A cross-sectional study.Brain, Behavior, and Immunity. 2020;https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.03.028. (doi:https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.03.028).
  • 20. Lai J, Ma S, Wang Y, ve ark. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA network open. 2020;3(3):e203976-e.
  • 21. Mo Y, Deng L, Zhang L, ve ark. Work stress among Chinese nurses to support Wuhan for fighting against the COVID-19 epidemic. Journal of Nursing Management.n/a(n/a). (doi:10.1111/jonm.13014).
  • 22. Tan BYQ, Chew NWS, Lee GKH, ve ark. Psychological Impact of the COVID-19 Pandemic on Health Care Workers in Singapore. Ann Intern Med. 2020;10.7326/M20-1083. (doi:10.7326/M20-1083).
  • 23. Rohr S, Muller F, Jung F, Apfelbacher C, Seidler A, Riedel-Heller SG. [Psychosocial Impact of Quarantine Measures During Serious Coronavirus Outbreaks: A Rapid Review]. Psychiatr Prax. 2020;47(4):179-89. (doi:10.1055/a-1159-5562).
  • 24. Lee SH, Juang YY, Su YJ, Lee HL, Lin YH, Chao CC. Facing SARS: psychological impacts on SARS team nurses and psychiatric services in a Taiwan general hospital. Gen Hosp Psychiatry. 2005;27(5):352-8. (doi:10.1016/j.genhosppsych.2005.04.007).
  • 25. Wu P, Fang Y, Guan Z, ve ark. The psychological impact of the SARS epidemic on hospital employees in China: exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. Can J Psychiatry. 2009;54(5):302-11. (doi:10.1177/070674370905400504).
  • 26. Brooks SK, Webster RK, Smith LE, ve ark. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. Lancet. 2020;395(10227):912-20. (doi:10.1016/S0140-6736(20)30460-8).
  • 27. Hawryluck L, Gold WL, Robinson S, Pogorski S, Galea S, Styra R. SARS control and psychological effects of quarantine, Toronto, Canada. Emerging Infectious Diseases. 2004;10(7):1206.
  • 28. Bai Y, Lin C-C, Lin C-Y, Chen J-Y, Chue C-M, Chou P. Survey of stress reactions among health care workers involved with the SARS outbreak. Psychiatric Services. 2004;55(9):1055-7.
  • 29. Robertson E, Hershenfield K, Grace SL, Stewart DE. The psychosocial effects of being quarantined following exposure to SARS: a qualitative study of Toronto health care workers. The Canadian Journal of Psychiatry. 2004;49(6):403-7.
  • 30. Xiao H, Zhang Y, Kong D, Li S, Yang N. The Effects of Social Support on Sleep Quality of Medical Staff Treating Patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in January and February 2020 in China. Med Sci Monit. 2020;26:e923549. (doi:10.12659/MSM.923549).
  • 31. Mak WW, Cheung F, Woo J, ve ark. A comparative study of the stigma associated with infectious diseases (SARS, AIDS, TB). Hong Kong Med J. 2009;15 Suppl 8:34-7.
  • 32. Lee S, Chan LY, Chau AM, Kwok KP, Kleinman A. The experience of SARS-related stigma at Amoy Gardens. Soc Sci Med. 2005;61(9):2038-46. (doi:10.1016/j.socscimed.2005.04.010).
  • 33. Person B, Sy F, Holton K, Govert B, Liang A, National Center for Inectious Diseases SCOT. Fear and stigma: the epidemic within the SARS outbreak. Emerg Infect Dis. 2004;10(2):358-63. (doi:10.3201/eid1002.030750).
  • 34. Siu JY. The SARS-associated stigma of SARS victims in the post-SARS era of Hong Kong. Qual Health Res. 2008;18(6):729-38. (doi:10.1177/1049732308318372).
  • 35. Mak WW, Mo PK, Cheung RY, Woo J, Cheung FM, Lee D. Comparative stigma of HIV/AIDS, SARS, and tuberculosis in Hong Kong. Soc Sci Med. 2006;63(7):1912-22. (doi:10.1016/j.socscimed.2006.04.016).
  • 36. Maunder RG, Lancee WJ, Rourke S, ve ark. Factors associated with the psychological impact of severe acute respiratory syndrome on nurses and other hospital workers in Toronto. Psychosomatic Medicine. 2004;66(6):938-42.
  • 37. Wong TW, Yau JK, Chan CL, ve ark. The psychological impact of severe acute respiratory syndrome outbreak on healthcare workers in emergency departments and how they cope. European Journal of Emergency Medicine. 2005;12(1):13-8.
  • 38. Li Z, Ge J, Yang M, ve ark. Vicarious traumatization in the general public, members, and non-members of medical teams aiding in COVID-19 control. Brain, Behavior, and Immunity. 2020;https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.03.007. (doi:https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.03.007).
  • 39. Wu Y, Wang J, Luo C, ve ark. A comparison of burnout frequency among oncology physicians and nurses working on the front lines and usual wards during the COVID-19 epidemic in Wuhan, China. Journal of Pain and Symptom Management. 2020;https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2020.04.008. (doi:https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2020.04.008).
  • 40. Bostan S, Erdem R, Öztürk Y, Kılıç T, Yılmaz A. The Effect of COVID-19 Pandemic on the Turkish Society. Electron J Gen Med. 2020; 17 (6): em237. 2020.
  • 41. Simonds AK, Sokol DK. Lives on the line? Ethics and practicalities of duty of care in pandemics and disasters. Eur Respir J. 2009;34(2):303-9. (doi:10.1183/09031936.00041609).
APA Enli Tuncay F, Koyuncu E, ÖZEL Ş (2020). PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. , 488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
Chicago Enli Tuncay Fatma,Koyuncu Engin,ÖZEL Şule PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. (2020): 488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
MLA Enli Tuncay Fatma,Koyuncu Engin,ÖZEL Şule PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. , 2020, ss.488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
AMA Enli Tuncay F,Koyuncu E,ÖZEL Ş PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. . 2020; 488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
Vancouver Enli Tuncay F,Koyuncu E,ÖZEL Ş PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. . 2020; 488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
IEEE Enli Tuncay F,Koyuncu E,ÖZEL Ş "PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME." , ss.488 - 501, 2020. 10.5505/amj.2020.02418
ISNAD Enli Tuncay, Fatma vd. "PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME". (2020), 488-501. https://doi.org/10.5505/amj.2020.02418
APA Enli Tuncay F, Koyuncu E, ÖZEL Ş (2020). PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. Ankara Medical Journal, 20(2), 488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
Chicago Enli Tuncay Fatma,Koyuncu Engin,ÖZEL Şule PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. Ankara Medical Journal 20, no.2 (2020): 488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
MLA Enli Tuncay Fatma,Koyuncu Engin,ÖZEL Şule PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. Ankara Medical Journal, vol.20, no.2, 2020, ss.488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
AMA Enli Tuncay F,Koyuncu E,ÖZEL Ş PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. Ankara Medical Journal. 2020; 20(2): 488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
Vancouver Enli Tuncay F,Koyuncu E,ÖZEL Ş PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME. Ankara Medical Journal. 2020; 20(2): 488 - 501. 10.5505/amj.2020.02418
IEEE Enli Tuncay F,Koyuncu E,ÖZEL Ş "PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME." Ankara Medical Journal, 20, ss.488 - 501, 2020. 10.5505/amj.2020.02418
ISNAD Enli Tuncay, Fatma vd. "PANDEMİLERDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOSOSYAL SAĞLIĞINI ETKİLEYEN KORUYUCU VE RİSK FAKTÖRLERİNE İLİŞKİN BİR DERLEME". Ankara Medical Journal 20/2 (2020), 488-501. https://doi.org/10.5505/amj.2020.02418
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 14:48

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları