Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet
Yıl: 2019 Cilt: 15 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 760 - 781 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17860/mersinefd.580405 İndeks Tarihi: 06-11-2020
Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet
Öz: Bu çalışmanın amacı ortaokullarda okutulan matematik ders kitaplarının içinde yer alan görsellerincinsiyetçi unsurlar açısından incelenmesidir. Araştırmada ortaokul matematik ders kitaplarında yer alangörsel öğelerde yetişkin kadın ve erkekler ile kız ve erkek çocukların “kimlerle birlikte, hangi cinsiyettenbireylerle, hangi eylemler içerisinde, hangi mekânlarda ve hangi mesleklerde gösterildikleri”incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini 2014-2015 eğitim öğretim yılında okutulan MEB ortaokul 5, 6,7, 8. sınıf matematik ders kitaplarından Mersin İlinde dağıtımı yapılmış olan 4 kitabın görsellerioluşturmaktadır. Bu çalışma nitel bir çalışma olup doküman incelemesi tekniği ile matematik derskitaplarında yer alan resimler üzerine yapılan bir içerik çözümlemesini içermektedir. Yapılan araştırmasonucunda incelenen ortaokul matematik ders kitaplarının cinsiyetçi öğeleri içerdiği tespit edilmiştir. Derskitapları bu yolla cinsiyet ayrımcılığının toplumsal yeniden üretimine katkı sağlamaktadır. Ortaokulmatematik ders kitaplarında yer alan yetişkin kadın ve erkekler ile kız ve erkek çocuk görselleri toplumsalcinsiyet ilişkileri ile bağlantılıdır. Çalışmada elde edilen en dikkat çekici bulgular ise şu şekildedir:İncelenen ders kitaplarında hem yetişkin ve hem de çocuklarda erkek görsel sayısının kadın/kız çocuksayısından oldukça fazla olduğu tespit edilmiştir. Yetişkin erkeklerin tek başına resmedilme oranı yetişkinkadınların resmedilme oranının iki katından daha fazladır. Çocuklar açısından yapılan incelemede ailesiile resmedilme durumu bakımından kızların oranı daha yüksektir. ‘Çocuk figürlerin birlikte gösterildiklerikişilerin cinsiyeti’ incelendiğinde gerek kız çocuk ve gerekse erkek çocuk figürlerinin daha çok yetişkinerkeklerle resmedildikleri ve kız çocukların hemcinsleriyle resmedilme oranının erkeklerin hemcinsleriyleresmedilme oranından daha düşük olduğu ortaya çıkmıştır. Erkekler daha çok ve çeşitli eylemleriçerisinde bulunmaktadır. Bu eylemlerin çoğunluğu da işe yönelik olup eve yönelik herhangi bir eylemiçerisinde resmedilmemişlerdir. Kadınlar ise daha çok evde resmedilmişlerdir. Yetişkin figürlerinmeslekleri incelendiğinde erkeklerde meslek alanlarının kadınlara oranla çok daha geniş olduğu dikkatçekmektedir.
Anahtar Kelime: Gender in Secondary School Mathematics Textbooks
Öz: The aim of this study is to examine the images in secondary school mathematics textbooks in terms of gender. In the study, adult females and males, girls and boys within the visual items in the secondary school mathematics textbooks are examined in terms of "together with whom, from which sex, in which actions, in which places and in which occupations they are shown”. The sample of the study consisted of images included in four of the 5th, 6th, 7th and 8th grade mathematics textbooks that were distributed in Mersin Province in the 2014-2015 academic year. This study is a qualitative study and it includes a document analysis technique and a content analysis on pictures in mathematics textbooks. As a result of the research, it was determined that the secondary school mathematics textbooks included elements related to gender discrimination. In this way, it can be said that the textbooks contribute to the social reproduction of gender discrimination. Images representing adult women and men, boys and girls in the textbooks included in the secondary school mathematics textbooks are linked to the gender relations. The most striking findings in the study are as follows: The number of male visuals in both adults and children was considerably higher than the number of women / girls. The percentage of adult men pictured alone is more than twice of the percentage of adult females pictured alone. The examination of child pictures showed that the rate of girls pictured with their family is higher than boys. When the ‘gender of the people with whom’ the child figures are shown is examined, it is observed that both the girl and the boy figures are mostly depicted with adult men and the figure of the girls pictured with their own gender is lower than that of the boys pictured with their own gender. Men are more involved in various actions. The majority of these actions was also work-related and was not pictured in any domestic action. Women are mostly portrayed at home. When the occupations of adult figures are examined, it is noteworthy that in men, occupations are much wider than in women.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Anderson, D. A. ve Hamilton, M. (2005). Gender role stereotyping of parents in children’s picture books: the invisible father. Sex Roles, 52(3-4),145-151.
- Asan, H. (2006). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyet algılarının saptanması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
- Aydın, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Aydın, N. ve Beşer, Ş. (2013). Ortaokul matematik 7. Sınıf ders kitabı. Ankara: Aydın Yayıncılık ve Eğitim Hizmetleri İnş. Tic. Ve San. A. Ş.
- Can, S. (2009). Tarih ders kitaplarında kadının görünen yüzü. Sakarya Üniversitesi uluslararası– disiplinlerarası kadın çalışmaları kongre bildirileri, 2, 300-311.
- Çebi, M., Bayar, Ö. ve Çebi, H. (2014). Ortaokul matematik ders kitabı 8. sınıf. Ankara: Dörtel Yayınları.
- Çubukçu, H. ve Sivaslıgil P. (2007). 7. sınıf İngilizce ders kitaplarında cinsiyet kavramı. Dil Dergisi, 137(Temmuz-Ağustos-Eylül), 7-19.
- Demirel, Ö. (2010). Sosyal bilgiler ders kitaplarında cinsiyet ayrımcılığı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ana Bilim Dalı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programı, İzmir.
- Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
- Dünya Ekonomik Platformu (DEF) (2017). Küresel toplumsal cinsiyet uçurumu raporu (2017). Erişim adresi. https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/tr/news/none-dunyaekonomiforumu- 2017-kuresel-cinsiyet-es/
- Esen Severge, Y. (1998). Ders kitaplarında cinsiyetçilik: İlköğretim ders kitapları üzerinde yapılmış bir içerik çözümlemesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Esen, Y. ve Bağlı, M. T. (2002). İlköğretim ders kitaplarındaki kadın ve erkek resimlerine ilişkin bir inceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 144-154.
- Francis, B. (2006). The nature of gender. Skelton, C., Francis, B. ve Smulyan, L. (Yay.haz.). The Sage of handbook of gender and education içinde (ss. 7-18). London: Sage Publication
- Gök, F. (1994). Türkiye’de eğitim ve kadınlar. Eğitim ve Toplum, 3(Bahar), 5-9.
- Gümüşoğlu, F. (1994). 1928’den 1994’e ders kitaplarında cinsiyetçilik (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İ. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Gümüşoğlu, F. (2008). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(4), 39-50.
- Güney, N. (2016). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyet incelemesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 229-1248.
- Güvenli, G. ve Uğur Tanrıöver, H. (2009). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. G. Tüzün (Ed). Ders Kitaplarında İnsan Hakları II: Tarama Sonuçları içinde (s. 97-114). Birinci Basım. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
- Hayes, E. R. (2012). Kadınların öğrenmesine yeni bir bakış. Sayılan, F. (Ed.). Toplumsal cinsiyet ve eğitim: Olanaklar ve sınırlar içinde (s. 275-288). Ankara: Dipnot Yayınları.
- İnal, K. (2004). Neoliberal eğitim ve yeni ilköğretim müfredatının eleştirisi. Praksis Dergisi, 14, 265-287.
- Kalaycı, N. (2015). Analyses of the cartoon series from a gender equality perspective: Pepee. Educationand Science, 40(177), 243-270.
- Kırbaşıoğlu Kılıç, L. ve Eyüp, B. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında ortaya çıkan toplumsal cinsiyet roller üzerine bir inceleme. ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2 (3), 129-148.
- Kitiş Çınar, E (2013). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. T.C. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
- Köseler, F. (2009). Okul öncesi öykü ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet olgusu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
- MacNaughton, G. (2006). Constructing gender in early- years education. Skelton, C. , Francis, B. ve Smulyan, L. (Ed.).The Sage of handbook of gender and education içinde (127- 139). London: Sage Publication.
- Metin, A. (2011). Kimliğin toplumsal inşası ve geleneksel kadın kimliğinin aktarımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 74-92.
- Mineshima, M. (2008). Gender Representations in an EFL Textbook. 11/10/2017 tarihinde http://www.niit.ac.jp/lib/contents/kiyo/genko/13/14_MINESHIMA.pdf. adresinden erişilmiştir.
- Mutluoğlu, A., Gökbaş, H. ve Kaleci, F. (2014). Ortaokul 5. sınıf matematik ders kitabı. Ankara: Pasifik Yayınları.
- Oakley, A. (1972). Sex, gender and society. London: Temple Smith.
- Özkan, R. (2013). İlköğretim ders kitaplarında kadın figürü. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 617-631.
- Savaşkan, D. E. (Ed.). (2014). Ortaokul matematik 6. Sınıf ders kitabı. Ankara: Sevgi yayınları.
- Sayılan, F. (2012). Toplumsal cinsiyet ve eğitim: olanaklar ve sınırlar. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Skelton, C. (2006). Boys and girls in elementary school. Skelton, C. , Francis, B. ve Smulyan, L. (Ed.).The sage of handbook of gender and education içinde (s. 139-152). London: Sage Publication Ltd.
- Tanrıöver, H.U. (2003) Ders kitaplarında cinsiyet ayrımcılığı. B. Çotuksöken, A. Erzan, O. Silier. (Ed.) Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları içinde (s. 106-122). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
- Taylor, F. (2003). Content analysis and gender stereotypes in children’s books. Teaching Sociology, 31 (3), 300-311.
- Tezcan, M. (1985). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Thompson, A. (2003). Caring in context: four feminist theories on gender and education. Curriculum Inquiry, 33, (1), 9-65.
- Topal, Ö. (2012). Toplumsal cinsiyetin inşası: 7-12 yaş grubu örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), (2014). Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Mikro Veri Seti (Kesit) 2012. Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması- ISCO 08. 09/06/2019 tarihindehttp://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/GYKA_2012/turkce/metaveri/siiniiflamalar/i ndex.html adresinden alınmıştır.
- Türköne, M. (1995), Eski Türk toplumunda cinsiyet kültürü. Ankara: Ark Yayınevi.
- Ünal, C. (1994). Cinsiyete bağlı psikolojik farklar ve Türk çocukları üzerinde bir karşılaştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,1(6), 1301-3718.
- Van Dijk, Teun A. (1994) Söylemin yapıları ve iktidarın yapıları, M. Küçük (der ve çev.) Medya, İktidar, İdeoloji. Ankara: Ark yayınları.
- Vatandaş, C. (2011). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları, O(35),29-56.01 Şubat 2018 tarihinde http://dergipark.gov.tr/iusoskon/issue/9517/118909 adresinden alınmıştır.
- Weitzman, L. J., Eiffel D., Hokada, E., ve Ross, C. (1972). Sex-role socialization in Picture books for preschool children. USA: American Journal of Sociology, 77, 1125.
- Yavuzer, H. (2001). Çocuk Psikolojisi (Geliştirilmiş 20. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yaylı, D. ve Kitiş Çınar, E. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitapları görsellerinde toplumsal cinsiyet. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 2075-2096.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yorgancı, F. (2008). İlköğretim ders kitaplarında toplumsal cinsiyet rollerinin inşası. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
- Yurtsever, K. (2011). İlköğretim II. kademe öğretmenlerinin öğrencilere yönelik tutumlarının cinsiyet değişkenine göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, İzmir.
- Zeenatunnisa, R. (1989). Sex discrimination in education: Content analysis of Pakistani school textbooks. Hage, Netherlands: Institute of Social Studies.
- Zinec, A. (2000). Gender stereotypes in elementary school textbooks(Grades1, 4, 8). 19/02/2018 tarihinde http://osim.org.me/fosi_rom_en/downland/gender_stereotypes.pdf.adresinden alınmıştır.
| APA | Özdemir E, Balcı Karaboğa A (2019). Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. , 760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| Chicago | Özdemir Emine,Balcı Karaboğa Ayşe Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. (2019): 760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| MLA | Özdemir Emine,Balcı Karaboğa Ayşe Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. , 2019, ss.760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| AMA | Özdemir E,Balcı Karaboğa A Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. . 2019; 760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| Vancouver | Özdemir E,Balcı Karaboğa A Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. . 2019; 760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| IEEE | Özdemir E,Balcı Karaboğa A "Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet." , ss.760 - 781, 2019. 10.17860/mersinefd.580405 |
| ISNAD | Özdemir, Emine - Balcı Karaboğa, Ayşe. "Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet". (2019), 760-781. https://doi.org/10.17860/mersinefd.580405 |
| APA | Özdemir E, Balcı Karaboğa A (2019). Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| Chicago | Özdemir Emine,Balcı Karaboğa Ayşe Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15, no.3 (2019): 760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| MLA | Özdemir Emine,Balcı Karaboğa Ayşe Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.15, no.3, 2019, ss.760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| AMA | Özdemir E,Balcı Karaboğa A Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 15(3): 760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| Vancouver | Özdemir E,Balcı Karaboğa A Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 15(3): 760 - 781. 10.17860/mersinefd.580405 |
| IEEE | Özdemir E,Balcı Karaboğa A "Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet." Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, ss.760 - 781, 2019. 10.17860/mersinefd.580405 |
| ISNAD | Özdemir, Emine - Balcı Karaboğa, Ayşe. "Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet". Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15/3 (2019), 760-781. https://doi.org/10.17860/mersinefd.580405 |
