Yıl: 2019 Cilt: 10 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1087 - 1098 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.24012/dumf.500602 İndeks Tarihi: 06-11-2020

Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması

Öz:
Taşkınlar, tropikal iklim kuşağında yer alan ülkeler ve Türkiye gibi bu iklim kuşağında yer almayanülkelerde de hem nicelik olarak hem de verdiği zararlar açısından bir artış eğilimindedir. Türkiye’de coğrafiyapı çok karmaşık ve kısa mesafelerde dahi değişiklik gösterdiğinden oluşan taşkınların şekil ve etkileri debölgeden bölgeye farklılık göstermektedir. Doğanın kendine özgü durumu göz önüne alındığında, depremdensonra en büyük felaket olan taşkınların meydana gelme ihtimali oldukça düşüktür. Ancak; nüfus artışı, yanlışimar ve plansız mühendislik uygulamaları sonucunda taşkınlar insanoğlu için her geçen gün daha riskli halegelmektedir. Taşkınlardan oluşan zararları azaltmak için alınacak önlemlerin başında ıslah çalışmalarıgelmektedir. Bu çalışmaların yapılabilmesi için akarsular üzerindeki köprü ve regülatör gibi hidrolikyapıların akarsu en kesitlerinde meydana getirdiği değişiklikler ile arazinin doğal durumundan dolayıkesitlerde meydana gelen değişimlerin su yüzü profiline etkisinin belirlenmesi gerekmektedir. Su yüzüprofilinin belirlenebilmesi için hesap ve analiz kolaylığı sağlayan paket programlar geliştirilmiştir. HECRAS (Hydrologic Engineering Centers - River Analysis System) bunlardan bir tanesidir. Bu çalışmada DicleNehri’nin Diyarbakır- Silvan karayolu ile tarihi On Gözlü Köprü arasındaki kesimde HEC-RAS ile taşkınanalizi yapılmıştır. Dicle Nehri üzerindeki köprüler gibi hidrolik yapıların neden olduğu kesit değişimleri,ayrıca mevcut doğal kesit değişimlerinin de akıma etkisini tespit etmekle beraber oluşabilecek taşkın yayılımalanlarının güzergah üzerinde bulunan özel işletmelere ait tesisler, Dicle Üniversitesi yerleşkesinde bulunanüniversiteye ait tesisler ve hastaneler, kısmi de olsa yerleşim alanları, turizm açısından önemli konuma sahipTarihi On Gözlü Köprü (Dicle köprüsü) ile UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde yer alan HevselBahçeleri, bunların yanı sıra sonraki yıllarda yapılması düşünülen Dicle Vadisi projesine olası etkisi tespitedilmeye çalışılmıştır. Çalışma yapılan bölgeye ait 1/1000’lik haritalar AutoCAD Civil 3D programıkullanılarak sayısallaştırılmış ve bölgenin sayısal yükseklik modelleri elde edilerek en kesitler eldeedilmiştir. Elde edilen en kesitler HEC-RAS programına tanımlanarak taşkın yatağının hidrolikkarakteristikleri ve Q25, Q50, Q100, Q500 taşkın tekerrür debilerinin su yüzü profilleri belirlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Bagatur, T, Hamidi, N., (2014). Evaluation with stream characteristics of downstream flood problems after dam construction. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 22(2), 96-104.
  • Bagatur, T., Onen, F., (2018). Development of predictive model for flood routing using genetic expression programming. Journal of Flood Risk Management, 11, 444-S454.
  • Chow, V.T., (1959). Open Channel, McGrawHill. 1- 728, New York
  • Cowan, W.L., (1956). Estimating Hydraulic Roughness Coefficients Agricultural Engineering, 37(7), 473-475,
  • DSİ, (1971). Dicle Havzası İstikşaf Raporu, DSİ Matbaası, Ankara,
  • Düden, İ., (2010). Darıdere Barajının Tedrici Yıkılması ve Yarıktan Çıkan Taşkının HECRAS ve Dambrk Programlarında İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 139
  • Efe, H., (2014). Batman Çayı’nın Taşkın Analizinin HEC-RAS Programıyla Yapılması, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
  • Efe, H., Onen, F., (2015). Batman Çayı’nın taşkın analizinin HEC-RAS programıyla yapılması, Dicle Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 6(2), 83-92
  • Hakan, K., (2007). Mekân Organizasyonu ve Planlama Bağlamında Sel Riskinin İrdelenmesi. TMMOB Afet Sempozyumu, 337-347
  • Oğraş, S., (2018). Dicle Nehri’nin Taşkın Analizinin HEC-RAS Programıyla Yapılması, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
  • Onen, F., Ogras, S., (2018). Flood Analysis of a Part of Dicle (Tigris) River by HEC-RAS Program, 4th International Conference on Engineering and Natural Science, ICENS, Kiev, pp. 849-857
  • Onuşluel, G., (2005). Floodplain management based on HEC-RAS modelling system, Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Özdemir, H., (2007). Taşkınların Haritalanmasında HEC-Geo-RAS ve HECRAS’ın Kullanımı: Havran Çayı Örneği. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 281
  • Pehlivan, M., Yavuz, H., Direkçi, E., Eroğlu, H., Kürkçü, Ö., Yorulmaz, Ö., (2016). Taşkın Tesisleri İle Akarsu ve Dere Yataklarına Yapılan Müdahaleler ve Bunların Önlenmesi, IV. Ulusal Taşkın Sempozyumu,
  • Tuncer, İ., (2011). Açık Kanallarda Su Yüzü Profilinin Belirlenmesi, Nakkaş Dere Örneğinde Bir HEC-RAS Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, p. 160
  • Yaylak, M., (2016). Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Yardımıyla Bitlis Deresi Taşkın Risk Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Bitlis Eren Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
  • Yurtal, R., Seçkin, G., Kaya, D., Atabay, S., (2003). Seyhan Nehri Su Yüzü Profillerinde Köprülerden Kaynaklanan Kabarmaların HECRAS Paket Programı Kullanılarak Modellenmesi, DMO Teknik Dergi, 14(2), 2935-2948
APA oğraş s, ONEN F (2019). Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. , 1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
Chicago oğraş selman,ONEN Fevzi Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. (2019): 1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
MLA oğraş selman,ONEN Fevzi Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. , 2019, ss.1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
AMA oğraş s,ONEN F Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. . 2019; 1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
Vancouver oğraş s,ONEN F Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. . 2019; 1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
IEEE oğraş s,ONEN F "Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması." , ss.1087 - 1098, 2019. 10.24012/dumf.500602
ISNAD oğraş, selman - ONEN, Fevzi. "Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması". (2019), 1087-1098. https://doi.org/10.24012/dumf.500602
APA oğraş s, ONEN F (2019). Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 10(3), 1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
Chicago oğraş selman,ONEN Fevzi Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi 10, no.3 (2019): 1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
MLA oğraş selman,ONEN Fevzi Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, vol.10, no.3, 2019, ss.1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
AMA oğraş s,ONEN F Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi. 2019; 10(3): 1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
Vancouver oğraş s,ONEN F Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi. 2019; 10(3): 1087 - 1098. 10.24012/dumf.500602
IEEE oğraş s,ONEN F "Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması." Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 10, ss.1087 - 1098, 2019. 10.24012/dumf.500602
ISNAD oğraş, selman - ONEN, Fevzi. "Dicle Nehri’nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması". Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi 10/3 (2019), 1087-1098. https://doi.org/10.24012/dumf.500602