EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN

Sevgül ÇİLİNGİR CESUR (Ege Üniversitesi, Turizm Rehberliği Anabilim Dalı, İzmir,Türkiye)
TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi
19 2
Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 73 - 89 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.22520/tubaar.2019.24.004 İndeks Tarihi: 07-11-2020

EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN

Öz:
Ritüel, toplumsal belleğin aynasıdır. İnsanın var oluşunu sorgulama-anlamlandırma sürecine eylemin eşlik ettiği bir dildir ve bu dil nesneler, davranışlar ve sözlerle bir bütündür. Bu bakımdan ritüeldeki her nesne bir sembol özelliği taşır ve kimi zaman ritüel katılımcıları ile söze gerek duymaksızın temsil ettiği anlam üzerinden bir iletişim kurabilir. Hitit ritüel metinleri yapısal olarak oldukça sistemli bir görünüm çizer. Bu düzenli görünümün altında içerik bakımından da muazzam bir anlam dünyası şekillenir. Bu dünyanın içinde, kadına atfedilen bir takım özellikler de mevcuttur. Çalışma, günümüze kadar pek çok araştırmaya konu olmuş Hitit kadınının büyü ritüelleri içindeki temsiline odaklanmaktadır. Ritüel malzemelerinin karşılaştırmalı incelemesinden yola çıkılarak Hitit toplumunda kadın simgeleri tartışılmıştır. Metinlerde, kadını temsil eden eşyalardan GIŠḫueša (kirman), GIŠḫulali (öreke), TÚGkureššar (başörtüsü), GIŠḫapšalli (kadınlar için bir çeşit tabure) ve NA4ARÁ (değirmen taşı) bağlamında Hitit kadınına dair toplumsal algının izleri aranmıştır.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ALP, S. 1947“La désignation du Lituus en Hittite”, Journal of Cuneiform Studies 1/2: 164-175.
  • ARCHI, A. 1966 “Trono Regale e Trono Divinizzato Nell’Anatolia Ittita”,Studi micenei ed egeo-anatolici 1: 76-120.
  • ARCHI, A. 2008 “The Soul Has to Leave The Land of The Living”, Journal of Ancient Near Eastern Religions 7/2: 169-195.
  • BAWANYPECK, D. 2005Die Rituale der Auguren (THeth 25). Heidelberg.BECKMAN, G. 1983Hittite Birth Rituals(StBoT 29), Wiesbaden.
  • BECKMAN, G. 1995“The Siege of Uršu Text (CTH 7) and Old Hittite Historiography”. Journal of Cuneiform Studies 47: 23-34.
  • BELL, C. 2009Ritual: Perspectives and Dimensions. Oxford.
  • BOZGUN, Ş. / SAVAŞ, Ö. S. 2017“CTH 676: Nerik Kenti Arınma Ritüeli”, Archivum Anatolicum 11/1: 75-96.
  • BRYCE, T. 2003Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum (Çev. M. Günay).Ankara.
  • CHRISTIANSEN, B. 2012Schicksalsbestimmende Kommunikation. Sprachliche, gesellschaftliche und religiöse Aspekte hethitischer Fluch-, Segens- und Eidesformeln(StBoT 53). Wiesbaden.
  • COLLINS, B. J. 2003“Rituals”, The Context of ScriptureI (Ed. W. W. Hallo). Leiden: 160-168.
  • COLLINS, B. J. 2014“Women in Hittite Ritual”, Women in the Ancient Near East: A Sourcebook (Ed. M. Chavalas). London-New York: 246-271.
  • ÇAMBEL, H. 1999Karatepe-Aslantaş: The Inscriptions: Facsimile Edition (CHLI II). Berlin-New York.
  • DARGA, M. 1984Eski Anadolu’da Kadın. İstanbul.DARGA, M. 2011Anadolu’da Kadın: On Bin Yıldır Eş, Anne, Tüccar, Kraliçe. İstanbul.
  • DE MARTINO, S. 2003Annali e Res Gestae Antico Ittiti (StMed 12). Pavia.
  • DEFLEM, M. 1991“Ritual, Anti-Structure, and Religion: A Discussion of Victor Turner’s Processual Symbolic Analysis”, Journal for the Scientific Study of Religion 30/1: 1-25.
  • DEL MONTE, G. 2002“Sui Rituali di Mallidunna di Turmitta”, Silva Anatolica, Anatolian Studies Presented to Maciej Popko on the Occasion of his 65th Birthday (Ed. P. Taracha). Warsaw: 63-75.
  • ELICKER, J. 2016“KUB 10.91 (CTH 669)”, Anatolia et Indogermanica:Studia linguistica in honorem Johannis Tischler septuagenarii dedicata (Eds. H. Marquardt/S. Reichmuth/J. V. G. Trabazo). Innsbruck: 63-73.
  • FRIEDRICH, J. 1959Die Hethitischen Gesetze: Transkription, Übersetzung, Sprachliche Erläuterungen und Vollständiges Wörterzeichen (DMOA 7). Leiden.
  • GARCIA-VENTURA, A. 2014“Constructing Masculinities through Textile Production in teh Ancient Near East”, Prehistoric, Ancient Near Eastern and Aegean Textiles and Dress: an Interdisciplinary Anthology (Eds. M. Harlow/C. Michel/M. L. Nosch)Oxford-Philadelphia: 167-183.
  • GEERTZ, C. 2010Kültürlerin Yorumlanması (Çev. H. Gür). Ankara.GILAN, A. 2015Formen und Inhalte althethitischer historischer Literatur (THeth 29). Heidelberg.
  • GOETZE, A. 1955“Hittite Dress”, Corolla linguistica. Festschrift F. Sommer zum 80. Geburtstag darchgebracht (Ed. H. Krahe). Wiesbaden: 48-62.
  • GOETZE, A. 1969“Hittite Rituals, Incantations and Description of Festival”, Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament. (3rd Edition) (Ed. J. B. Pritchard). Princeton-New Jersey: 346-364.
  • GRODDEK, D. 2008Hethitische Texte in Transkription: KBo 22 (DBH 24).Wiesbaden.
  • GÜTERBOCK, H. G. 1951“The Song of Ullikummi Revised Text of the Hittite Version of a Hurrian Myth”, Journal of Cuneiform Studies 5/4: 135-161.
  • GÜTERBOCK, H. G. 1962“Rituale für die Göttin Ḫuwaššanna”, Oriens 15: 345-351.
  • GÜTERBOCK, H. G. 1989“Hittite kursa “Hunting Bag””, Essays in Ancient Civilization Presented to Helene J. Kantor(SAOC 47)(Eds. A. Leonard/B. B. Williams). Chicago: 113-123.
  • HAAS, V. 1970Der Kult von Nerik Ein Beitrag zur hethitischen Religionsgeschichte(Studia Pohl 4). Roma.
  • HAAS, V. / WILHELM, G. 1974Hurritische und luwische Riten aus Kizzuwatna (AOATS3). Neukirche-Vluyn.
  • HAAS, V. 1984Die Serien itkaḫi und itkalzi des AZU-Priesters, Rituale für Tašmišarri und Tatuḫepa sowie weitere Texte mit Bezug auf Tašmišarri (ChS I/1). Roma.
  • HAAS, V. / WEGNER, I. 1988Die Rituale der Beschwörerinnen SALŠU.GI(ChS 1/5).Roma.
  • HAAS, V. 1994Geschichte der Hethitischen Religion (HbOr I/15).Leiden-New York-Köln.
  • HAAS, V. 2003Materia Magica et Medica Hethitica. Ein Beitrag zur Heilkunde im Alten Orient I-II. Berlin - New York.
  • HAWKINS, D. 2000Inscriptions of the Iron Age (CHLI I/1). Berlin-New York.
  • HOFFNER, H. A. 1966“Symbols for Masculinity and Femininty: Their Use in Ancient Near Eastern Sympathetic Magic Rituals”, Journal of Biblical Literature 85/3: 326-334.
  • HOFFNER, H. A. 1987“Paskuwatti’s Ritual Against Sexual Impotence”, Aula Orientalis 5: 271-287.
  • HOFFNER, H. A. 1993“From Cradle to Grave: Women’s Role in Hittite medicine and Magic”, Journal of Ancient Civilizations 8: 25-39.
  • HOFFNER, H. A. 1997The Laws of the Hittites (DMOA 23). Leiden-New York-Köln.
  • HOFFNER, H. A. 2000“Hittite Etymological Dictionary, Vol. 4: Words Beginning with K by Jaan Puhvel”, Journal of the American Oriental Society 120/1: 68-75.
  • HOFFNER, H. A. 2002“The Treatment and Long-Term Use of Persons Captured in Battle According to the Maşat Texts”, Recent Developments in Hittite Archaeology and History: Papers in Memory of Hans G. Güterbock (Eds. K. A. Yener/H. A. Hoffner/S. Dhesi). Winona Lake-Indiana: 61-72.
  • HUTTER, M. 1988Behexung, Entsühnung und Heilung: Das Ritual der Tunnawija für ein Königspaar aus Mittelhethitischer Zeit(KBoXXI 1- KUB IX 34-KBo XXI 6). Göttingen.
  • HUTTER, M. 2013“The Luwian Cult of the Goddess Huwassanna vs. Her Position in the “Hittite State Cult””, Luwian Identities: Culture, Language and Religion Between Anatolia and the Aegean (Eds. A. Mouton/I. Rutherford/I. Yakubovich). Leiden-Boston: 176-190.
  • IMPARATI, F. 1965“L’autobiografia di Ḫattušili I”, Studi Classici e Orientali14: 40-76.
  • IMPARATI, F. 1992Hitit Yasaları. Ankara.
  • JAKOB-ROST, L. 1972Das Ritual der Malli aus Arzawa gegen Behexung (THeth 2). Heidelberg.
  • KASSIAN, A. / KOROLËV, A. / SIDEL’TSEV, A. 2002Hittite Funerary Ritual šalliš ṷaštaiš(AOAT 288). Münster.
  • KERTZER, D. I. 1988Ritual, Politics and Power. New Haven-London.
  • KILIÇ, Y. / DUYMUŞ, H. H. 2007“Hititlerde Kadın ve Siyaset”, Tarih Araştırmaları Dergisi 26/42: 85-99.
  • KINAL, F. 1956“Eski Anadolu’da Kadının Mevkii”, Belleten XX/79: 355-378.
  • KLINGER, J. 2010“Texte der Hethiter: Hethitische Texte zur Medizin”, Texte zur Heilkunde (TUATNF 5) (Eds. B. Janowski/D. Schwemer). Gütersloh: 177-187.
  • KLOEKHORST, A. 2008Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon(IEED 5). Leiden-Boston.
  • KRONASSER, H. 1961“Fünf Hethitische Rituale”, Die Sprache 7: 140-167.
  • KRONASSER, H. 1962“Nachträge und Berichtigungen zu 7/1961, 140-167 (Fünf Hethitische Rituale)”, Die Sprache 8: 108-113.
  • KÜMMEL, H. M. 1967Ersatzrituale für den hethitischen König (StBoT 3). Wiesbaden.
  • LAROCHE, E. 1959Dictionnaire de la langue louvite(BAHIFAI 6). Paris.
  • LÉVI-STRAUSS, C. 1969The Elementary Structures of Kinship. Boston.
  • MARAZZI, M. 1986Beiträge zu den akkadischen Texten aus Boğazköy in althethitischer Zeit (BRLF 18). Roma.
  • MARCUSON, H. 2016“Word of the Old Women”: Studies in Female Ritual Practice in Hittite Anatolia (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Chicago.
  • MCMAHON, G. 1991The Hittite State Cult of Tutelary Deities (AS 25).Chicago-Illinois.
  • MILLER, J. 2010“Paskuwatti’s Ritual: Remedy for Impotence or Antidoteto Homosexuality?”, Journal of Ancient Near Eastern Religions 10/1: 83-89.
  • MOUTON, A. 2007Rêves hittites: Contribution à une histoire et une anthropologie du rêve en Anatolia ancienne. Leiden-Boston.
  • MOUTON, A. 2008Les Rituels de Naissance Kizzuwatniens: un exemple de rite de passage en Anatolie hittite. Paris.
  • MOUTON, A. 2012“Le rituel d’Allī d’Arzawa contre un ensorcellement (CTH 402): texte et context”, Colloquium Anatolicum 11: 247-266.
  • MOYER, J.C. 1983“Hittite and Israelite Cultic Practices: A Selected Comparison”, Scripture in Context II. More Essays on the Comparative Method (Eds. W.W. Hallo/J. C. Moyer/L.G. Pardue).Winona Lake: 19-38.
  • MURAT, L. 2016“Anadolu’da Hitit Döneminde Kadın ve Önemi”, Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın I (Ed. O. Köse). Samsun: 73-80.
  • MYERHOFF, B. G. 1977“We Don’t Wrap Herring in a Printed Page: Fusion, Fictions and Continuity in Secular Ritual”, Secular Ritual (Eds. S. F. Moore/B. G. Myerhoff). Amsterdam: 199-226.
  • OETTINGER, N. 1976Die Militärischen Eide der Hethiter (StBoT 22).Wiesbaden.
  • OTTEN, H. / SOUČEK, V. 1969Ein althethitisches Ritual für das Königspaar (StBoT 8).Wiesbaden.PAYNE, A. 2012Iron Age Hieroglyphic Luwian Inscriptions (SBL 29).Atlanta-Georgia.
  • PELED, I. 2010“Expelling the Demon of Effeminacy: Anniwiyani’s Ritual and the Question of Homosexuality in Hittite Thought”, Journal of Near Eastern Religions 10/1: 69-81.
  • PELED, I. 2010a“The Use of Pleasure, Constraints of Desire: Anniwiyani’s Ritual and Sexuality in Hittite magical Ceremonies”, VII. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri (Çorum 25-31 Ağustos 2008) (Ed. A. Süel). Ankara: 623-636.
  • PETER, H. 2004.Götter auf Erden. Hethitische Rituale aus Sicht historischer Religionsanthropologie. Stockholm.
  • POLVANI, A. M. 2010“Identification of the goddess Huwaššanna with the goddess GAZ.BA.YA”, Studi di Ittitologia in onore de Alfonso Archi (OrNS 79/2) (Eds. R. Francia/G. Torri). Roma: 246-254.
  • POPKO, M. 1975“Zum hethitischen (KUŠ)kursa-”, Altorientalische Forschungen 2: 65-70.
  • RADCLIFFE-BROWN, A. R. 1945“Religion and Society”, The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland 75/1-2: 33-43.
  • REYHAN, E. / CENGİZ, T. B. 2016“Başkent Hattuşa’nın Şifacı Kadınları: Büyücüler”, Geçmişten Günümüze Kadın I (Ed. O. Köse). Samsun: 105-113.
  • ROVA, E. 2008“Mirror, Distaff, Pomegranate and Poppy Capsule: On the Ambiguity of Some Attributes of Women and Goddesses”, The Reconstruction of Environment: Natural Resources and Human Interrelations Through Time and Art History: Visual Communication (ICAANE 4/1) (Eds. H. Kühne/R. M. Czichon/F. J. Kreppner). Wiesbaden: 557-570.
  • SINGER, I. 2002Hittite Prayers (SBL 11).Atlanta-Georgia.
  • STARKE, F. 1990Untersuchung zur Stammbildung des keilschrift-luwischen Nomens (StBoT 31). Wiesbaden.
  • STRAUß, R. 2006Reinigungsrituale aus Kizzuwatna. Ein Beitrag zur Erforschung hethitischer Ritualtradition und Kulturgeschichte. Berlin-New York.
  • SÜEL, A. 1992“Hitit Kadınının Hukuki Durumu”, Uluslararası 1. Hititoloji Kongresi Bildirileri (19-21 Temmuz 1990). Ankara: 239-253.
  • TAMBIAH, S. J. 1981“A Performative Approach to Ritual”, Proceedings of theBritish Academy 65: 113-169.
  • TARACHA, P. 1985“Zu den Hethitischen taknāz da- Ritualen”, Altorientalische Forschungen 12/2: 278-282.
  • TARACHA, P. 1989“Manfred Hutter: Behexung, Entsühnung und Heilung. Das Ritual der Tunnawiya für ein Königspaar aus mittelhethitischer Ze,t (KBo XXI-KUB IX 34- KBo XXI 6) )=Orbis Biblicus et Orientalis, Bd. 82). Universitätsverlag Freiburg (Schweiz) und Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1988. 180 S. DM 69”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie 79/2: 293-297.
  • TAŞ, İ. 2017“Hititli Kadın Şifacılar-Şifalandırma Çalışmaları ve Bunların Birleştirici Coğrafya ve Jeokültürel Bellek Esasında Anadolu Kültüründeki Yansımaları”, İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi 15: 48-60.
  • TRABAZO, J. V. G. 2002Textos Religiosos Hitita: Mitos, Plegarias y Rituales(BCBO 6). Madrid.
  • TURNER, V. W. 1967The Forest of Symbols: Aspects of Ndembu Ritual. New York.
  • ÜNAL, A. 2007Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü. Hamburg.VÖLLING, E. 2011“Spinnen. B. Archäologisch”, Reallexikon der Assyriologie 13: 3-5.
  • WAETZOLDT, H. 2011“Spinnen. A. Philologisch”, Reallexikon der Assyriologie13: 1–3.
  • YAKAR, J. / TAFFET, A. 2007“The Spiritiual Connotations of the Spindle and Spinning: Selected Cases from Ancient Anatolia and Neighboring Lands”, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan (Eds. M. Alparslan/M. Doğan-Alparslan/H. Peker). İstanbul: 781-788.
APA Cilingir Cesur S (2019). EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. , 73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
Chicago Cilingir Cesur Sevgul EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. (2019): 73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
MLA Cilingir Cesur Sevgul EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. , 2019, ss.73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
AMA Cilingir Cesur S EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. . 2019; 73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
Vancouver Cilingir Cesur S EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. . 2019; 73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
IEEE Cilingir Cesur S "EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN." , ss.73 - 89, 2019. 10.22520/tubaar.2019.24.004
ISNAD Cilingir Cesur, Sevgul. "EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN". (2019), 73-89. https://doi.org/10.22520/tubaar.2019.24.004
APA Cilingir Cesur S (2019). EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0(24), 73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
Chicago Cilingir Cesur Sevgul EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 0, no.24 (2019): 73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
MLA Cilingir Cesur Sevgul EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, vol.0, no.24, 2019, ss.73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
AMA Cilingir Cesur S EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2019; 0(24): 73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
Vancouver Cilingir Cesur S EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2019; 0(24): 73 - 89. 10.22520/tubaar.2019.24.004
IEEE Cilingir Cesur S "EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN." TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0, ss.73 - 89, 2019. 10.22520/tubaar.2019.24.004
ISNAD Cilingir Cesur, Sevgul. "EŞYANIN CİNSİYETİ: HİTİT RİTÜELLERİNDE KADIN". TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 24 (2019), 73-89. https://doi.org/10.22520/tubaar.2019.24.004
Sayfa Oluşturulma Tarihi
25-04-2024 5:24

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları