TY  - JOUR
TI  - Memlükler Döneminde Bir İlim Kurumu: İbn Tolun Camii ve Ulemaya Sunduğu Mansıplar*
AB  - Memlükler döneminde Kahire, ulemaya dersler ve mansıplar sunan çok sayıda ilim kurumuna ev sahipliği yapmıştır. Bu dönemde şehirdeki bazı büyük camiler, sultanla-rın ve yüksek dereceli emîrlerin kurdukları vakıflar sayesinde vakıf-temelli birer ilim kurumu haline gelmiştir. Bu camilerin erken örneklerinden biri olan İbn Tolun Camii, VII. (XIV.) asrın sonunda dönemin Memlük sultanı tarafından yeniden imar ettirilmiş-tir. Camiyi Memlükler döneminin önde gelen ilim kurumlarından biri haline getiren vakıf da bu imar faaliyeti sırasında kurulmuştur. Cami vakfiyesinin dersler ve mansıp sahipleriyle ilgili şartları içeren bölümleri bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Memlükler döneminde İbn Tolun Camii’nde dört fıkıh mezhebinin her biri için ders-lerin yanı sıra tefsir, hadis, tıp, mîâd, kıraat ve nahiv dersleri düzenlenmekteydi. Cami-de ulemaya fıkıh müderrisi, muîd, tefsir şeyhi, hadis şeyhi, nakib, tıp müderrisi, mîâd şeyhi, münşid/mâdih, kıraat ve nahiv mütesaddiri, mülakkın, şeyhüssübha, müsebbih/zâkir, hatip, imam, reîsülmüezzinîn, müezzin, kāri, müeddip, arîf, hâzinülkütüp ve saâtî gibi eğitimle ve dinî vazifelerle ilgili çok sayıda mansıp tahsis edilmiştir. Makalede, vakfiye merkeze alınarak bu mansıpların mahiyetleri tespit edilmeye çalışılmış, bu sı-rada Memlük Kahiresi’ndeki ilim kurumlarının günümüze ulaşan vakfiyeleri, Memlük kaynaklarındaki bilgiler ve mansıpların tanımlarıyla ilgili modern literatürde yer alan tartışmalar da dikkate alınmıştır. Makalede ayrıca dört fıkıh mezhebinin yanında bir-den fazla ilmin tedris edildiği çok mansıplı ilim kurumlarının teşekkülü hakkında bilgi verilerek İbn Tolun Camii’nde görülen ilim kurumu modelinin tarihî bağlamı tespit edilmeye çalışılmıştır.
AU  - Midilli, Muhammet Enes
PY  - 2020
JO  - İslam Araştırmaları Dergisi
VL  - 44
IS  - 44
SN  - 1301-3289
SP  - 37
EP  - 73
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/374008
ER  -