TY  - JOUR
TI  - II. DÜNYA SAVAŞI’NDA TÜRKİSTAN LEJYONU: KURULUŞU, FAALİYETLERİ ve TÜRKİYE’NİN YAKLAŞIMLARI
AB  - Almanya’nın Polonya’ya saldırısı ile birlikte başlayan II. Dünya Savaşı, Dünya tarihinino güne kadar gördüğü en şiddetli ve kanlı savaşıdır. II. Dünya Savaşının en önemli kırılmanoktalarından birini ise Barbarossa Harekâtı oluşturmuştur. 1941 yılında Almanlarcabaşlatılan Barbarossa Harekâtı esnasında yaklaşık üç milyon SSCB askeri esir edilmiştir.Alman Esir kamplarında hayatta kalma mücadelesi veren esirlerin çoğu, Türkistancoğrafyasından silahaltına alınan SSCB askerleridir.Savaş esnasında kurulan Alman Doğu Bakanlığı aracılığıyla Türkistanlı savaş esirlerinindurumu değerlendirilmiş; özellikle Türksoylu esirlerin durumlarının iyileştirilesi veKızılordu’ya karşı savaştırılması için komiteler oluşturulmuştu. SSCB coğrafyasınındeğişik yerlerinde yaşayan Türk halklarının lideri konumundaki önemli isimler de bukomitelerde bir araya getirilmişti. Bu kapsamda Mustafa Çokay, Veli Kayyum Han,Alihan Kantemir, Ahmet Temir, Osman Hocaoğlu, Mehmet Emin Buğra, Mehmet EminResul-zade ve Cafer Saydahmet gibi lider isimler yoğun bir mesai harcamışlardır. AlmanDoğu Bakanlığının kontrolünde gerçekleştirilen komite çalışmalarıyla savaş esirlerindenDoğu Lejyonları kurulmuştu. Türkistan Lejyonu da 1942 yılının Ocak ayında kurulmuştu.Türkistan Lejyonunun dışında Azerbaycan, İdil-Ural, Gürcü ve Ermeni Lejyonlarını da kurularak Kızılorduya karşı savaştırmışlardır. Mustafa Çokay’ın kısa süre sonra ölümüyleTürkistan Lejyonu için düşünülen isim Veli Kayyum Han olmuştur.Türk Hükümeti ve kamuoyundaki Türkçü çevreler de bu süreci yakından takip etmiş vedesteklemişlerdi. Türkistan Lejyonu ilk önce Doğu Cephesi’nde Kızıl Ordu ilesavaştırılmış, 1943’te de Batı Cephesi’ne kaydırılmıştı. Türkistanlı askerler gerek DoğuCephesinde Kızıl Ordu ile gerekse Batı Cephesinde Müttefik Kuvvetlerle savaşırken ağırkayıplar vermişlerdir. Almanya’nın savaşı kaybetmesi üzerine ABD ve İngilteretarafından esir edilen Türksoylu askerler, Sovyetler Birliği’ne teslim edilmiş; SovyetlerBirliği de bu askerleri “Vatan Haini” ilan ederek idâm etmişti. Türkiye ise savaş sonundaortaya çıkan şartlar gereği, Türksoylu askerlerin idâmlarına ve sürgünlere tepkisizkalmıştı.Araştırmanın amacı, Türkistan Lejyonunun nasıl oluşturulduğu, hangi cephelerdesavaştırıldığı ve akıbetlerinin ne olduğunu ortaya koymaktır.
AU  - AYDIN, Mehmet Korkud
DO  - 10.29228/Joh24959
PY  - 2019
JO  - Tarih Okulu Dergisi
VL  - 12
IS  - 41
SN  - 1308-5298
SP  - 621
EP  - 663
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/376798
ER  -