Yıl: 2019 Cilt: 8 Sayı: Özel Sayı Sayfa Aralığı: 131 - 140 Metin Dili: Türkçe DOI: http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708 İndeks Tarihi: 22-11-2020

Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi

Öz:
Bu çalışmanın amacı Ordu ilinde fındık tarımıyapılan bazı alanların topraklarda yarayışlı çinko(Zn) beslenmesi bakımından genel durumunubelirlemek ve ayrıca toprakların çeşitli fiziksel vekimyasal özelliklerinin yarayışlı Zn elementkapsamlarıyla ilişkilerini saptamaktır. Bu amaçlaOrdu ili Ünye ilçe sınırından Gülyalı ilçe sınırınınsonuna kadar olan bazı bahçelerden 0 – 30 cmderinlikten 130 adet toprak örneği alınmıştır. Alınantoprak örneklerinden DTPA yöntemiyle ekstrakteedilebilir Zn, Fe, Mn ve Cu belirlenmiştir. Mikroelementlerden toprakta yarayışlı bor (B) analiziylesonuçlarının açıklanmasında yardımcı olacak bazıfiziksel ve kimyasal analizler de yapılmıştır. Analizsonuçlarında fındık veriminin artmasında rolüolacak çarpıcı sonuçlar bulunmuştur. Fındıkyetiştiriciliği yapılan bahçelerde büyük bir mineralbeslenme problemi olduğu tespit edilmiştir.Özellikle fındık yetiştiriciliğinin yoğun olarakyapıldığı bahçelerde genellikle asit bölge topraklarıolduğundan Zn’nun yetersizliğinden ziyade Zn’nunfazlalığının olduğu sanılmaktadır. Ancak bu bilgininaksine Ordu ili fındık bahçelerinin Zn ilebeslenmesinin oldukça yetersiz olduğubelirlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre, en düşük Znkonsantrasyonu 0.05 mg kg-1 iken en yüksek Znkonsantrasyonu 1.94 mg kg-1 olduğu belirlenmiş veortalama 0.45 mg kg-1 olarak saptanmıştır. Topraktayarayışlı Zn kritik sınır değerleriylekarşılaştırıldığında toplam örneklerin % 78’i 0.2-0.7mg kg-1 arasında olup Zn bakımından “az” ve % 11’ide <0.2 sınır değerinde düşük, “çok az” olarakbelirlenmiştir. Bu oranlarla fındık yetiştiriciliğininyoğun olarak yapıldığı bahçelerde % 89 oranında Znnoksanlığı olduğu tespit edilmiştir. Doğu KaradenizBölgesi’nde Ordu ilinin diğer üretici illeri olanSamsun, Giresun ve Trabzon’a göre ve diğer üreticiülkelerden ABD, İspanya ve İtalya’ya kıyasla fındıkveriminin düşük olmasının nedenleri arasında Zn ilebeslenme sorunu verimliliği sınırlayan gizli biretmen olabilir. Çinko (Zn) beslenmesinden başka,fındık verimini doğrudan ve dolaylı olarak etkileyenB (bor) bakımından da fındık bitkisinin % 85oranında yetersiz beslendiği bulunmuştur.
Anahtar Kelime:

Determination of potential nutritional problems and Zinc (Zn) status of hazelnut (Corylus avellana L.) grown soils in ordu province

Öz:
The objective of this study was to determine the general status of hazelnut-grown soils in Ordu province in respect to available zinc (Zn) nutrition and the relationships of various physical and chemical soil characteristics with the content of available Zn. For this purpose, 130 soil samples from 0-30 depths were taken in some orchards located between the borders of Ünye and Gülyalı districts of Ordu. The contents of extractable Zn, Fe, Mn, and Cu of the soil samples were determined using DTPA method. Available boron (B) in soil and certain physical and chemical analyses were also carried out. The results of the analyses revealed striking findings indicating a vital role in increasing hazelnut yield. It has been ascertained that there was a great nutritional problem in hazelnut orchards. Zn abundancy, rather than Zn deficiency, is considered a problem in the region, since the hazelnut-grown soils are generally acidic. On the contrary, Zn nutritional status of hazelnut orchards in Ordu province was found to be very low. According to the results of the analysis, the lowest Zn concentration was 0.05 mg kg-1, whereas the highest was 1.94 mg kg-1, with the mean 0.45 mg kg-1. When compared soil available Zn contents with the critical limit values, 78 % of the total samples was classified as “low” (0.2-0.7 mg kg-1) and 11 % was “very low” (<0.2 mg kg-1). Based on these figures, it was stated that Zn was deficient in 89 % of hazelnut-grown soils in Ordu province. Among the reasons why hazelnut yield in Ordu province is lower than in other hazelnut producing provinces, such as Samsun, Giresun and Trabzon in the Black Sea region and other hazelnut producing countries such as the USA, Italy and Spain, Zn nutritional status of the soils may be a disguised yield limiting factor. Other than Zn nutrition, 85 % of hazelnut-grown soils in Ordu was deficient in terms of B (boron) that affects yield directly and indirectly.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alloway, B. J., 1995. Heavy metals in soils, 2nd edn. London, UK: Blackie Academic and Professional. Alloway, B.J., 2004. Zinc in soils and crop nutrition. International Zinc Association Communications. IZA Publications, Brussels.
  • Alloway, B.J., 2008. Zinc in soils and crop nutrition. IZA Publications, İnternational Zinc Assoc.: Brussels. Alpaslan, M., Taban, S., 1996. Çeltik (Oryza sativa L.)’te çinkodemir iliflkisi, Tar›m Bilimleri Dergisi, 2(1).
  • Anonim, 2017. TÜİK, İstatistiklerle Türkiye, 2017. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
  • Anonim, 2018. TÜİK, İstatistiklerle Türkiye, 2018. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
  • Barut, H., 2012. Farklı Doz Ve Zamanlarda Uygulanan Çinko Ve Azotun Buğdayda Tane Çinko Konsantrasyonu Üzerine Etkisi. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Berger, K.C., Troug, E. 1945. Boron availability in relation to soil reaction and organic matter content. Soil Sci. Soc. Am. Proc. 10: 113-116.
  • Bremner, J.M., 1965. Total Nitrojen. In. C.A. Black et al. Methods of Soil Analysis. Part 2. Agronomy. 9: 1149-1178.
  • Bouyoucus, G.J., 1952. Arecalibration of hidrometer for making mechanical analysis of soils. Agron. J. 43: 434-438.
  • Bray, R. H., Kurtz, L. T., 1945. Determination of total, organic, and available forms of phosphorus in soils. Soil science, 59(1): 39-46.
  • Camacho-Cristobal, J. J., Rexach, J., Herrera-Rodriguez. M. B., Navarro-Gochicoa, M. T., Gonzak-les-Fontes, A. 2011. Boron deficiency and transcript level changes. Plant Science, 181: 85-89.
  • Çakmak, İ., 2008. Enrichment of cereal grains with zinc: Agronomic or genetic biofortification? Plant and Soil, 302: 1-17.
  • Çakmak, İ., Yılmaz, A., Kalaycı, M., Ekiz, H., Torun, B., Erenoğlu, B., Braun, H.J., 1996. Zinc deficiency as a critical problem in wheat production in central anatolia. plant and soil. 180: 165-172. Phytologist, 146: 185-205.
  • Eyüpoğlu, F., Kurucu, N., Sanisa, U., 1994. Status of plant available micronutrients in Turkish soils (in Turkish). Annual Report, Report No: R-118. Soil and Fertilizer Research Institute, Ankara, 1994: 25– 32.
  • Eyüpoğlu, F., Kurucu, N., Talaz, S., 1998. Türkiye Topraklarının Bitkiye Yarayışlı Çinko Bakımından Genel Durumu. I. Ulusal Çinko Kongresi, 99-106, Eskişehir.
  • Floneragan, J.,. Webb, M. J., 1993. İnteraction between zinc and other Nutrients affecting the growth of plants. P. 119-134. In: Zinc in Soils and Plants. Edited by A.D. Robson. Springer-Science +Bussiness Media, B.V.
  • Hızalan, E., Ünal, H., 1966. Topraklarda önemli kimyasal analizler. AÜ Ziraat Fakültesi Yayınları, 278.
  • Jackson, M. L,. 1958. Soil chemical analysis. Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jersey, USA.
  • Jackson, M.L., 1959. Soil chemical analysis. Englewood Cliffs, New Jersey.
  • Jolley, V. D.,. Brown, J. C., 1991. Factors in iron-stress response mechanism enhanced by Zn-deficiency stress in Sanilac, but not Saginaw navy beans. J. Plant Nutr. 14: 257-265.
  • Kacar, B., 1995. Toprak analizleri (bitki ve toprağın kimyasal analizleri III). Ankara Üni., Zir. Fak., Eğitim Araş. ve Geliştirme Vakfı Yayınları, 81-86.
  • Kacar, B., 2019. Sürdürülebilir Tarımda Mikro Besin Maddeleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 2216, 712s
  • Kochian, L. V. 1993. Zinc absorption from hydroponic solution by plant roots. Chap 4 in Robson, A.D. (ed) Zinc in Soils and Plants, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht. pp 45-58.
  • Lindsay, W. L., Norvell, W. A., 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of America Journal 42, 421– 428.
  • Marschner, H,. 1993. Zinc uptake from soils. Chap 5 in Robson, A.D. (ed.) Zinc in soil and plants. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, pp 48-78.
  • Marschner, H., 1995. Mineral nutrition of higher plants. Second Edition. Academic Press, NewYork, USA.
  • Monsant, A. C., Tang, C., Baker, A. J. M., 2008. The effect of nitrogen form on rhizosphere soil pH and zinc phytoextraction by Thlaspi caerulescens. Chemosphere 73(5): 635-642.
  • Moraghan, J. T., Mascogni, J.R., 1991. Enviromental and soil factors affecting micronutrient deficiences and toxities. Madison, W.I. SSSA Book Series, No:4, pp. 371-425.
  • Norvell, W. A., Welch, R. M., 1993. Growth and Nutrient uptake by barley (Hordeum vulgare L. cv Herta) Studies using an N-(2- Hydroxyethyl)ethylenedinitrilotriacetic acid buffered nutrient solution technique. I. Zinc ion requiremenets. Plant Physiol. 101: 619-625.
  • Özkutlu, F., Korkmaz, K., Şahin, Ö., Akgün, M., Ete, Ö., Taşkın, B., & Aygün, A., 2017. Ordu ve Samsun yörelerindeki fındık bahçelerinin bor beslenme durumunun belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 6(1): 53-62.
  • Öztürk, L., Erenoğlu, B., Kaya, Y., Altıntaş, Z., Haklı, E., Andi, E., Yılmaz, Ö., 2011. Çinko'nun Buğday Tanesine Tasınmasını Etkileyen Fizyolojik Mekanizmaların Arastırılması, Tübitak Projesi Sonuç Raporu, Proje No: 108T436.
  • Richards, L. A., 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali Soils. United States Depatyment of Agriculture Handbook, 60.
  • Schwartz, C., Echevarria, G., Morel, J. L., 2003. Phytoextraction of cadmium with Thlaspi caerulescens. Plant and Soil 249, 27-35.
  • Sillanpaa, M., 1982. Micronutrient and the nutrient status of soils. A Global Study FAO Soils Bulletin, No:48., FAO, Rome, Italy.
  • Taşdemir, 2006. Değişik Azot ve Çinko Dozlarının Buğday Bitkisinde Büyüme ve Verim Üzerine Etkisi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Toprak Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana, 78s.
  • Tistale, S. M., Nelson, W. L., Beaton, J. D., 1985. Soil fertility and fertilizers. 4 th Ed. P. 1-754, Mac Millan Publishing Company, New York.
  • Ülgen, A.N., Yurtsever, N. (1995). Türkiye gübre ve gübreleme rehberi. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü.
  • Welch, R. M., Graham, R. D., 2004. Breeding for micronutrients in staple food crops from a human nutrition perspective. Journal of Experimental Bot 55: 353–364.
  • White, J. G., Zasoski, R. J., 1999. Haritalama soil micronutrients. Field Crops Res. 60: 11-26.
  • Wolf, B., 1971. The determination of boron in soil extracts, plant materials, composts, manures, water and nutrient solutions. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 2(5): 363-374.
APA özkutlu f, ete ö, AKGÜN M, ÖZCAN B (2019). Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. , 131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
Chicago özkutlu faruk,ete özlem,AKGÜN MEHMET,ÖZCAN BAYRAM Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. (2019): 131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
MLA özkutlu faruk,ete özlem,AKGÜN MEHMET,ÖZCAN BAYRAM Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. , 2019, ss.131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
AMA özkutlu f,ete ö,AKGÜN M,ÖZCAN B Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. . 2019; 131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
Vancouver özkutlu f,ete ö,AKGÜN M,ÖZCAN B Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. . 2019; 131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
IEEE özkutlu f,ete ö,AKGÜN M,ÖZCAN B "Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi." , ss.131 - 140, 2019. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
ISNAD özkutlu, faruk vd. "Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi". (2019), 131-140. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
APA özkutlu f, ete ö, AKGÜN M, ÖZCAN B (2019). Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı), 131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
Chicago özkutlu faruk,ete özlem,AKGÜN MEHMET,ÖZCAN BAYRAM Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 8, no.Özel Sayı (2019): 131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
MLA özkutlu faruk,ete özlem,AKGÜN MEHMET,ÖZCAN BAYRAM Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, vol.8, no.Özel Sayı, 2019, ss.131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
AMA özkutlu f,ete ö,AKGÜN M,ÖZCAN B Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi. 2019; 8(Özel Sayı): 131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
Vancouver özkutlu f,ete ö,AKGÜN M,ÖZCAN B Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi. 2019; 8(Özel Sayı): 131 - 140. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
IEEE özkutlu f,ete ö,AKGÜN M,ÖZCAN B "Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi." Akademik Ziraat Dergisi, 8, ss.131 - 140, 2019. http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708
ISNAD özkutlu, faruk vd. "Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi". Akademik Ziraat Dergisi 8/Özel Sayı (2019), 131-140. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.29278/azd.585708