MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

OZTEKIN, HÜLYA; SAHIN HASSAN, MELTEM

MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Hülya ÖZTEKİN, (Erciyes Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü, Kayseri, Türkiye)

Meltem ŞAHİN (Erciyes Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü, Kayseri, Türkiye)

Akdeniz İletişim

18 2

Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 178 - 197 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 25-11-2020

MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz:

Bilimin halka ulaşmasında, halkın bilimi anlamasında temel kaynaklardan biri olanmedyanın, bilimi nasıl aktardığının analiz edilmesi, sorunlu alanlarının tespit edilmesibilim iletişimi için önemlidir. Bilim gazeteciliğinin oldukça önemli bir misyonu olduğukabulüyle hareket eden bu çalışmada 1 Ekim-14 Ekim 2019 tarihleri arasında Türkiye’de en çok tiraja sahip; Sabah, Sözcü, Hürriyet ve Posta gazetelerinde yer alan bilimhaberleri incelenmiştir. Çalışmanın konusu, Türkiye’de gazetelerde yayımlanan bilimhaberlerinde bilimin nasıl sunulduğu, hangi haberlerin bilim haberi olarak aktarıldığıve bunların bilimsel gerçeklikle olan bağıdır. Bu bağın anlaşılması, analiz edilmesi vesorunlu alanların çözümü için yeni fikirlere katkıda bulunması amacıyla çalışmanınanlamlı olduğu düşünülmektedir.Çalışmada içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. İncelenen dönemde toplam 3981 habertespit edilmiştir. Bunlardan 100 tanesi bilim haberi niteliği taşımaktadır. Bu haberler 5ana kategori ve 40 alt kategori altında analiz edilmiştir. Çalışmanın bulgu ve sonuçlarına göre; incelenen gazetelerdeki toplam haber sayısının sadece %2,51’inin bilimhaberi niteliğinde olması, Türkiye’de bilimin, yazılı basın açısından haber değeri taşımadığı sonucunu ortaya çıkarmıştır. Gazetelerin yalnızca nicelik değil nitelik olarak dabilim haberciliği konusunda zayıf kaldığı görülmektedir. Bilim haberlerinde sansasyonel, şaşırtıcı ve abartılı dil kullanımı, rasyonel bilgi yerine şaşırtıcı ve absürt olanın tercih edilmesi bilim haberlerinde de magazinel üslubun tercih edildiğini göstermektedir.

Anahtar Kelime:

MEDIA EXPERIENCE WITH THE SCIENCE: A STUDY ON THE SCIENCE NEWS IN NEWSPAPERS IN TURKEY

Öz:

The media is one of the important tools for science to reach the public and for the public to understand science. For science communication, it is significant to analyse how the media conveys science to the public and to identify its problematic areas. With the recognition that science journalism has a very important mission, in this study, science news published in Sabah, Sözcü, Hürriyet and Posta, which are newspapers with the highest circulation in Turkey between the 1st and the 14th of October 2019 were investigated. The subject of the study is how the science news published in the newspapers in Turkey is presented, which news is conveyed and published as science news and the relevance of the news with scientific reality. It is considered that the study is significant in order to understand and analyse this relevance, and to contribute to the new ideas for solutions of problematic areas. Content analysis method was used in the study. A total of 3981 news item were identified in this period. 3981 news published and 100 of them have the characteristics of science news. These news articles were analysed under 5 main categories and 40 subcategories. According to the findings and results of the study, only 2.51% of the total number of articles in the studied newspapers have the characteristics of science news. The findings revealed that the science is not newsworthy for the written press in Turkey. It is also observed that the newspapers remain weak in science journalism not only in terms of quantity, but also in quality. The use of sensational, surprising and exaggerated language in science news and the preference for the surprising and absurd contents instead of rational knowledge indicates the tabloidization of science news.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alver, F. (2007). Gazeteciliğin Kuramsal Temelleri. İstanbul: Beta Yayınları.
Angler, M. W. (2017). ScienceJournalism An Introduction. New York: Routledge..
Arca, E. (2004). ScienceCommunication Model of Turkey: TheImportanceof The Role of Scientific. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fransa: Université de Strasbourg.
Arslanoğlu, O. B. (2017). Bilimin Eşik Bekçileri: Türkiye’de Gazetecilerin Gözünden Bilim Haberciliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Bahadır, O. (2001). Cumhuriyet’in İlk Bilim Dergileri ve Modernleşme. İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
Bahadır, O. (2005). Erken Cumhuriyet ve Bilim. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Bauer, M. W. (1998). The Medicalization of Science News – From The “Rocket–Scalpel” to the “Gene–Meteorite” Complex, Social Science Information, 37 (4), s. 731–751.
Bauer, M. W. ve Gregory, J. (2008). FromJournalismtoCorporateCommunicationIn Post-War
Britain. M. W. Bauer ve M. Bucchi (Ed.). Journalism, ScienceandSociety, ScienceCommunicationBetween News andPublicRelation (s.33-51) içinde. New York: Routledge.
Becerikli, S. (2013). Türkiye’deki Bilim Teknoloji Yenilik Habercilerinin Profili ve Haber Yapma Pratikleri Üzerine Düşünmek. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 45, s. 1-18.
Cankaya, M. (2018). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Sanayi, Bilim ve Teknoloji Yayıncılığı Örneği: Fen ve San’at Mecmuası. ERDEM İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 74, s. 5-34.
Cassidy, A. (2008). Communicating the Social Sciences. M. Bucchi ve B. Trench (Ed.). Handbook of Public Communication of Science and Technology (s. 225-236) içinde.London: Routledge.
Dunwoody, S. (2008). Science Journalism. M. Bucchive B. Trench (Ed.). Handbook of Public Communication of Science and Technology (s. 15-26) içinde. London: Routledge.
Dursun, O. (2018). Bilim Gazeteciliğinde Popülaritenin ve Pozitif Bilimlerin Hegemonyası. İleti-şim, 29, s. 83-114.
Elmer, C., Badenschier, F. ve Wormer, H. (2008). Science for Everybody? How the Coverage of Research Issues in German Newspapers Has Increased Dramatically. Journalism & Mass Communication Quarterly, 85(4), 878–893.
Erdem, P. (2011). Türkiye’de Yazılı Basında Bilim Haberlerindeki Milliyetçi Söylem. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Erdoğan, İ. (2007). Türkiye’de Gazetecilik ve Bilim İletişimi, Yapısal Özellikler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Araştırmaları Merkezi.
Eser, O. Ö. (2015). Bilim Gazeteciliğinde Gerçekliğin Bozumu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Fjæstad, B. (2008). Why Journalists Report Science as They Do. M. W. Bauer ve M. Bucchi (Ed.). Journalism, Science and Society, Science Communication Between News and Public
Relation (s. 123-131) içinde. New York: Routledge.
Geray, H. (2006). Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Göpfert, W. (2008). The Strength of PR and The Weakness of Science Journalism. M. W. Bauer ve M. Bucchi (Ed.). Journalism, Science and Society, Science Communication Between News and Public Relation (s. 215-226) içinde. New York: Routledge.
Gregory, J. ve Miller, S. (2010). Science in Public: Communication, Culture and Credibility (s. 215-226) içinde. Cambridge: Basic Books.
Koloğlu, O. (1997). Halka Doğru Bilim. İstanbul: Türk Bilim Tarihi Kurumu Yayınları.
Krippendorff, K. (2004). Content Analysis: An IntroductiontoItsMethodology. USA: Sage Publications.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An ExpandedS ourcebook.
Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Nature Biotechnology (2009). Science Communication Reconsidered, 27(6), s. 514.
Nelkin, D. (1994). Bilim Nasıl Satılır. İstanbul: Şûle Yayınları. Rensberger, B. (2009). ScienceJournalism: Too Close ForComfort. Nature, 459 (7250), s. 1055- 1056.
Schönbach, K. (2000). Does Tabloidization Make German Local Newspapers Successful? C.
Sparks ve J. Tulloch, (Ed.). Tabloid Tales: Global Debates Over Media Standards (s.63-74) içinde. Lanham, MD: Rowmanand Littlefield.
Summ, A. ve Volpers, M.A. (2016). What’s Science? Where’s Science? Science Journalism in German Print Media. Public Understanding of Science, Vol. 25(7). s. 775-790.
Thomas, G. ve Durant, J. (1987). Why Should We Promote the Public Understanding of Science?, Scientific Literacy Papers: A Journal of Research in Science, Education and Research, Summer. s. 1-14.
Utma, S. (2015). Bilim İletişimi ve Bilim Gazeteciliği: Ege Üniversitesi Haber Ajansı Örneğinde Üniversitelerde Bilim Haberlerinin Üretilmesine Yönelik Bir İnceleme, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
Vestergård, G. L. (2015). Where Does Science News Come From?. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Denmark: Aarhus University and Experimentarium Science Center.
Wormer, H. (2008). Science Journalism. W. Donsbach. (Ed.).The International Encyclopedia of Communication Online (s. 4512-4514) içinde. New Jersey: Wiley-Blackwell Publishing.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
https://canlitv.com/rating/?tur=gazete (Erişim: 30 Eylül 2019)
https://gazetetirajlari.com/HaftalikTirajlar.aspx (Erişim: 30 Eylül 2019)

APA	OZTEKIN H, SAHIN HASSAN M (2020). MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 178 - 197.
Chicago	OZTEKIN HÜLYA,SAHIN HASSAN MELTEM MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. (2020): 178 - 197.
MLA	OZTEKIN HÜLYA,SAHIN HASSAN MELTEM MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. , 2020, ss.178 - 197.
AMA	OZTEKIN H,SAHIN HASSAN M MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2020; 178 - 197.
Vancouver	OZTEKIN H,SAHIN HASSAN M MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. . 2020; 178 - 197.
IEEE	OZTEKIN H,SAHIN HASSAN M "MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME." , ss.178 - 197, 2020.
ISNAD	OZTEKIN, HÜLYA - SAHIN HASSAN, MELTEM. "MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME". (2020), 178-197.

APA	OZTEKIN H, SAHIN HASSAN M (2020). MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Akdeniz İletişim, 0(33), 178 - 197.
Chicago	OZTEKIN HÜLYA,SAHIN HASSAN MELTEM MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Akdeniz İletişim 0, no.33 (2020): 178 - 197.
MLA	OZTEKIN HÜLYA,SAHIN HASSAN MELTEM MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Akdeniz İletişim, vol.0, no.33, 2020, ss.178 - 197.
AMA	OZTEKIN H,SAHIN HASSAN M MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Akdeniz İletişim. 2020; 0(33): 178 - 197.
Vancouver	OZTEKIN H,SAHIN HASSAN M MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. Akdeniz İletişim. 2020; 0(33): 178 - 197.
IEEE	OZTEKIN H,SAHIN HASSAN M "MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME." Akdeniz İletişim, 0, ss.178 - 197, 2020.
ISNAD	OZTEKIN, HÜLYA - SAHIN HASSAN, MELTEM. "MEDYANIN BİLİMLE İMTİHANI: TÜRKİYE’DE GAZETELERDE YER ALAN BİLİM HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME". Akdeniz İletişim 33 (2020), 178-197.