Yıl: 2020 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 187 - 200 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31464/jlere.670551 İndeks Tarihi: 25-11-2020

Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması

Öz:
Türkçe dil bilgisi kitaplarında ve telaffuz sözlüklerinde Türkçede sözcük vurgusunun genellikle sonhecede olduğu belirtilmekte, istisnalar için verilen örneklerde kimi zaman tutarsızlıkların olduğugörülmektedir. Bu durum sözlük kullanıcılarının özellikle de Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerinçelişki yaşamalarına sebep olmaktadır. Bu araştırmada, Türkçe sözlüklerin vurgu bakımından tutarlılıkdurumlarının sözcük türlerine göre tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Betimsel yöntemin kullanıldığıaraştırmada “var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan tarama modeli kullanılmıştır.Araştırmanın örneklemini birden fazla heceli 300 basit, 100 türemiş ve 100 birleşik olmak üzere toplam 500sözcük oluşturmaktadır. Bu sözcüklerin TDK Türkçe Sözlük (TS), Sesli Türkçe Sözlük (STS) ve KonuşmaDili ve Türkçenin Söyleyiş Sözlüğü’nde (KDTSS) bulunması ve Yazılı Türkçenin Kelime SıklığıSözlüğü”nde en sık geçen sözcüklerden olması göz önünde bulundurulmuştur. “KDTSS”de ve TS’de vurguyerleri belirlenen sözcüklerin sesletimleri, STS’den indirilip kaydedilmiştir. Kaydedilen sesletimler Praat6.0.12 programıyla temel frekans (F0) bakımından çözümlenerek sözcüklerin vurguları seslem düzeyindetespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, üç sözlüğün genel vurgu tutarlılık oranının düşük(%45,8) olduğunu göstermiştir. Ayrıca STS’de vurgu bakımından sesletim hatalarının olduğu ortayaçıkmıştır
Anahtar Kelime:

Comparison of Turkish Dictionaries in Terms of Word Stress

Öz:
In Turkish grammar books and pronunciation dictionaries, it is stated that the word stress in Turkish is usually in the last syllable and there are sometimes inconsistencies in the examples given for the exceptions. This situation causes dictionary users, especially learners Turkish as foreign language, to experience conflicts. In this study, it is aimed to determine consistency of Turkish words in terms of emphasis according to word types. In the research in which descriptive method was used, scanning model “aiming to describe an existing state as it has existed” was used. The sample of the study consists of 300 simple, 100 derivative and 100 compound word with more than 500 syllables. It is considered that these words are found in TDK Turkish Dictionary (TS), Audio Turkish Dictionary (STS) and Spoken Language and Dictionary of Turkish Articulation (KDTSS) and to be one of the most frequent words in the Written Turkish Word Frequency Dictionary. Articulations of the words with accent places in ”KDTSS” and “TS” were downloaded and recorded from STS. The recorded articulations were analyzed in terms of fundamental frequency (F0) with Praat 6.0.12 program and the stress of the words were determined at the level of the syllable. The results of the study showed that the consistency rate of the three dictionaries was low (45.8%). In addition, it has been revealed that there are pronunciation errors in STS in terms of accent.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksan, D. (1996). Türkçenin Sözvarlığı, Engin Yayınları, Ankara.
  • Boersma, P. & Weenink, D. (2011). “Praat: Doing phonetics by computer. [Computer Software] Amsterdam: Department of Language and Literature, University of Amsterdam.,” http://www.praat.org/
  • Börekçi, M. (2005). Türkçede vurgu-tonlama-ölçü-anlam ilişkisi. Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 187-207.
  • Demir, İ. (2009). Türkçe sözlüklerde vurgu. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/4 Summer 2009.
  • Demircan, Ö. (2013). Türkçenin Ses Dizimi. İstanbul: Der Yayınları.
  • Ergenç, İ. (2002). Spoken language and dictionary of Turkish articulation. Multilingual.
  • Jones, D. (2011). Cambridge English pronouncing dictionary. Cambridge University Press.
  • Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel.
  • Ölker, G. (2011). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü (1945- 1950 Arası). Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK
  • Üçok, N. (2007). Genel fonetik:(Ana çizgileri). Multilingual.
  • Vardar, B. (2001). Dilbilimin temel kavram ve ilkeleri. İstanbul: Multilingual.
APA Çelebi S, BÖREKÇİ M (2020). Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. , 187 - 200. 10.31464/jlere.670551
Chicago Çelebi Safa,BÖREKÇİ Muhsine Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. (2020): 187 - 200. 10.31464/jlere.670551
MLA Çelebi Safa,BÖREKÇİ Muhsine Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. , 2020, ss.187 - 200. 10.31464/jlere.670551
AMA Çelebi S,BÖREKÇİ M Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. . 2020; 187 - 200. 10.31464/jlere.670551
Vancouver Çelebi S,BÖREKÇİ M Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. . 2020; 187 - 200. 10.31464/jlere.670551
IEEE Çelebi S,BÖREKÇİ M "Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması." , ss.187 - 200, 2020. 10.31464/jlere.670551
ISNAD Çelebi, Safa - BÖREKÇİ, Muhsine. "Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması". (2020), 187-200. https://doi.org/10.31464/jlere.670551
APA Çelebi S, BÖREKÇİ M (2020). Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 187 - 200. 10.31464/jlere.670551
Chicago Çelebi Safa,BÖREKÇİ Muhsine Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi 6, no.1 (2020): 187 - 200. 10.31464/jlere.670551
MLA Çelebi Safa,BÖREKÇİ Muhsine Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, vol.6, no.1, 2020, ss.187 - 200. 10.31464/jlere.670551
AMA Çelebi S,BÖREKÇİ M Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi. 2020; 6(1): 187 - 200. 10.31464/jlere.670551
Vancouver Çelebi S,BÖREKÇİ M Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi. 2020; 6(1): 187 - 200. 10.31464/jlere.670551
IEEE Çelebi S,BÖREKÇİ M "Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması." Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6, ss.187 - 200, 2020. 10.31464/jlere.670551
ISNAD Çelebi, Safa - BÖREKÇİ, Muhsine. "Türkçe Sözlüklerin Sözcük Vurgusu Bakımından Karşılaştırılması". Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi 6/1 (2020), 187-200. https://doi.org/10.31464/jlere.670551