Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması

ABİK, AYŞEHAN DENİZ

Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması

AYŞEHAN DENİZ ABİK (Çukurova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Adana, Türkiye)

Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

5 1

Yıl: 2004 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 211 - 222 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması

Öz:

Bu çalışmada, Çağatay edebiyatının ünlü sanatçısı Ali Şir Nevâyî'nin Târîh-i Enbiyâ ve Hükemâ , Târîh-i Mülûk-i ‘Acem ve Münşe'ât adlı eserlerinde fiil olarak kullanılan deyimlerden Farsça ile benzeşenler incelenmiştir. İncelenen eserlerde Farsça ile ortak anlatım kalıbında oldukları görülen fiil deyimlerFarsça sözlükler aracılığı ile tespit edilmiştir.Türkçe ile Farsçanın değişik dönemlerdeki ilişkileri iki dil arasında ortaklıklara yol açmıştır. Deyimlerde de ortaklıklar görülmektedir. Deyimlerin bir kısmı fiil olarak kullanılan ögelerdir. Çalışmanın başlangıcında deyimlerin özellikleri , birleşik fiil olarak kabul edilip edilemeyeceğiüzerine görüşler değerlendirilmiştir.Üç eserde Çağataycada fiil olarak kullanılan altmış bir deyimin Farsça ile benzer olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelime: deyimler çağatayca Ali Şir Nevai

Öz:

Some of the works Târîh-i Enbiyâ and Hükemâ , Târîh-i Mülûk-i ‘Acem and Münşe'ât of famous artist of Chagatay literature Ali Şir Nevâyî in which the idioms are used as verb and assimilated with Persian are examined in this study. By the help of Persian dictionaries it is fixed on verbal idioms those are seen in common explanation model with Persian. The relations between Turkish and Persian in different periods caused similarities between two languages. As well as these similarities, there are similarities in idioms too. Some of the idioms are used as verbs. In the beginning of the study characteristics of the idioms and the opinions on whether they can be accepted as compound verbs or not are examined. In three works, it is understood that 61 idioms which are used in Chagatay as verbs are similiar with Persian.

Anahtar Kelime: chagatay Ali Sir Nevai idioms

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

A.Hasan Amid; Ferheng-i Amid (Dü cild), Tahran, 1372.
Aksan,1961 Aksan, Doğan; Anlam Alışverişi Olayları ve Türkçe, TDAY Belleten 1961, 214. Aksoy, 1984 Aksoy, Ömer Asım; Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I, Ankara 1984.
Burhan-ı Kati Tercemesi, Cild-i evvel Matbaa-i Amire 1387(19 recep); Cild-i Sani Matbaa-i Amire 1387 (15 şaban).
Gencan, 1979 Gencan, Tahir Nejat; Dilbilgisi,1979.
Korkmaz, 1992 Korkmaz, Zeynep;Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara ,1992.
Münşeat, Külliyat-ı Nevayi, Topkapı Revan Ktp. No 808, 782b-802b
Naskali, 1997 Naskali Gürsoy, Emine; Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu, Ankara, 1997.
Steingass, Ph.D.F.; A Comperehensive Persian-English Dictionary, Fifth impression, London,1963.
Subaşı Uzun,1991 Subaşı Uzun, Leyla; Deyimleşme ve Türkçede Deyimleşme Dereceleri, Dilbilim Araştırmaları 1991, 29.
Tarih-i Enbiya ve Hükema, Külliyat-ı Nevayi , Topkapı Revan Ktp. No 808, 694b-718a.
Tarih-i Müluk-i Acem, Külliyat-ı Nevayi, Topkapı Revan Ktp. No 808, 718a-733b
Topaloğlu, 1989 A.Topaloğlu'nun Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü'nde , İstanbul, 1989.
Türkçe Sözlük (1998) Türkçe Sözlük 1-2, Türk Dil Kurumu, 9. Baskı, Ankara,1998.
Yusipova,1966 Yusipova, Roza; Türkçede Deyimler ve Birleşik Fiiller ,1966'da Onbirinci Türk Dil Kurultayı 1966, Ankara,
Şükun, Ziya ; Farsça -Türkçe Lügat Gencine-i Güftar Ferheng-i Ziya 1-2-3, M.E.B. Devlet Kitapları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1984.
Zeynalov, 1993 Zeynalov,Ferhat ; Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Dilbilgisi (Çev. Yusuf Gedikli) , İstanbul, 1993.

APA	ABİK A (2004). Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. , 211 - 222.
Chicago	ABİK AYŞEHAN DENİZ Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. (2004): 211 - 222.
MLA	ABİK AYŞEHAN DENİZ Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. , 2004, ss.211 - 222.
AMA	ABİK A Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. . 2004; 211 - 222.
Vancouver	ABİK A Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. . 2004; 211 - 222.
IEEE	ABİK A "Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması." , ss.211 - 222, 2004.
ISNAD	ABİK, AYŞEHAN DENİZ. "Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması". (2004), 211-222.

APA	ABİK A (2004). Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 211 - 222.
Chicago	ABİK AYŞEHAN DENİZ Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13, no.1 (2004): 211 - 222.
MLA	ABİK AYŞEHAN DENİZ Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.13, no.1, 2004, ss.211 - 222.
AMA	ABİK A Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2004; 13(1): 211 - 222.
Vancouver	ABİK A Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2004; 13(1): 211 - 222.
IEEE	ABİK A "Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması." Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, ss.211 - 222, 2004.
ISNAD	ABİK, AYŞEHAN DENİZ. "Nevayi'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça ile Karşılaştırılması". Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/1 (2004), 211-222.