Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları
Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 49 - 70 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-12-2020
Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları
Öz: Düşünce tarihi boyunca âlemin aslî bir maddesi olup olmadığı hep merak edilmişve bu konuda filozoflar, kelamcılar ve mutasavvıflar farklı görüşler ortaya koymuşlardır.Geçtiğimiz asırda fizik ilminde meydan gelen büyük ilerlemeler neticesinde atomun birenerji deposu olduğunun anlaşılması, insanların dikkatini tekrar bu konuya çekmiştir.Âlemin aslî maddesi konusu İslâm itikadının aslî bir meselesi olmamakla birlikte,konu ortaya konulurken heyûlâ, adem, vücûd, atom (cüz-i lâ yetecezzâ, cevher-i ferd)gibi kavramlara yüklenen bazı manalar, İslâm itikadının konusuna giren esaslarla ilişkiliolduğundan bu konu itikadî bir boyut kazanmıştır. Bu makalede, söz konusu kavramlarayüklenen manaları itikad açısından sonuçlarını incelenmeye çalışılmıştır.Fârâbî ve İbn Sînâ, ilk varlıktan (Allah’tan) diğer varlıkların sudûrunu açıklarkenâlemin meydana gelmesinde Allah’ın tesirini kabul etmeyen Aristo’dan ayrılmışlar. Bazıfilozof ve mutasavvıfların varlık konusundaki görüşlerini tenkit eden İmâm-ı Rabbânî ise,heyûlânın varlığını veya yokluğunu kabul etmekten ziyade ona atfedilen mananın önemli olduğuna işaret ederek, âlemin Allah’ın iradesiyle ve kudretiyle sonradan yaratılmışolduğunu açık bir şekilde belirtmiştir.
Anahtar Kelime: The Results of Different Opinions About the Basic Material of the Universe in Terms of Faith
Öz: It has always been a wonder along the history of thought whether a basic material for the universe existed; and philosophers, theologians, and sufis have put forward different opinions in this matter. As a result of the great progress in the science of physics in the past century, the fact that it was understood that the atom was an energy depot attracted the attention of people. Although the views that have emerged around the basic material of the universe constitute an essential matter of the Islamic faith, the issue has gained a dogmatic dimension because some of the meanings imposed on concepts such as hayula, adam, wujud, atom (juz-i lâ yetecezzâ, jawhar-i ferd) are related to the principles of Islamic faith. In this article, the results of the meanings attributed to these concepts are examined in terms of the faith.Farabi and İbn Ibn Sînâ, differed from Aristotle who did not accept the influence of Allah in the existence of the universe. Imam-ı Rabbâni, criticizing the views of some philosophers and Sufis on the matter of existence, clearly stated, by implying that the meaning attributed to hayula was important rather than accepting its existence or absence, that universe was created by Allah’s will.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
0
0
0
- Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfü’l Hafâ’. Beyrut: Müessesetü Menâhili’l-İrfân, ts.
- Akın, Murat. Basra ve Bağdat Mu’tezile Ekolleri (Şahıslar ve Görüş Ayrılıkları). Ankara: Sonçağ Yayınları, 2017.
- Aliyyü’l-kârî. Dav’ü’l-meâlî fî şerhi Bed’i’l-Emâlî. İstanbul: y.y. ts.
- Aristoteles. Metafizik. Trc. Ahmet Aslan, İstanbul: Sosyal Yayınları, 1985.
- Aydın, Hüseyin. Yaratılış ve Gayelik. 7. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
- Aydınlı, Yaşar. Fârâbî, İstanbul: TDV Yayınları, 2017.
- Bağdâdî, Abdulkâhir Ebû Mansûr. el-Fark beyne’l-frak. Beyrut: Mektebetü İbn Sînâ, 1990.
- Bağdâdî, Abdulkâhir Ebû Mansûr. Usûlu’d-dîn. 3. Baskı. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1981.
- Bâkıllânî, Kâdı Ebû Bekir. Kitâbü’t-Temhîd. nşr. Imâdüddîn A. Haydâr. Beyrut: Müessetü’lKütübi’s-Sekâfiyye, 1987.
- Bâkıllânî, Kâdı Ebû Bekir. el-İnsâf fîmâ yecibü i’tikâduh …. nşr. M. Zâhid el-Kevserî. 2. Baskı. Kâhire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 1993.
- Bolay, S. Hayri. Felsefî Doktrinler Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1981.
- Bulğen, Mehmet. “Atomdan Kuantuma: Fizikteki Gelişmelerin Kelâma Etkisi”. Kader (Kelam Araştırmaları Dergisi) XI/1 (2013): 247-251.
- Cürcânî, Seyyid Şerîf. et-Ta‘rifât. nşr. Abdurrahmân Umeyra. Beyrut: Matbaatü Mustafa, 1987.
- Cüveynî, Ebû’l- Meâli. el-İrşâd ilâ kavâtı‘ı’l-edille, nşr. Esad Temimî. 2. Baskı. Beyrut: Müessetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1992.
- Eflatun. Diyaloglar II. Trc. Ç. Naci Soykan, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1986.
- Eş’arî, Ebû’l-Hasen. Makâlâtü’l-İslâmiyyîn. nşr. M. Muhyiddîn Abdülhamid. Beyrut: elMektebetü’l-Asriyye, 1990.
- Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed. Ârâu ehli’l-medineti’l-fâzılâ, Kâhire: Matbaatü’s-Saâde, 1906.
- Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir. “Hyl”, Kâmûs Tercemesi. trc. Âsım Efendi. İstanbul: y.y. 1305.
- Gazzâlî, Ebû Hamid. Mi‘yâru’l-ilim. nşr. Süleyman Dünyâ. Kâhire: Dâru’l-Maarif, 1961.
- Gazzâlî, Ebû Hamid. Tehâfütü’l-felâsife. nşr. Süleyman Dünyâ. Kâhire: Dâru’l-Maârif, ts.
- Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Ansiklopedisi (Kavramlar ve Akımlar). İstanbul: Remzi Kitabevi, 1978.
- İbn Fûrek, Ebû Bekr Muhammed. (Mücerredü) Makâlâtu’ş- Şeyh Ebî’l-Hasen el-Eşa’rî. nşr. Ahmed Abdurrahîm es-Sâyah. Kâhire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, 2005.
- İbn Sînâ, Hüseyin b. Abdullah. el-İşârât ve’t-tenbihât. nşr. Süleyman Dünyâ. 3. Baskı, Kâhire: Dârü’l-Maarif, 1985.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddin. el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, nşr. Ahmed Şemseddin. Beyrut: Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, 1999.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddin. Fusûsü’l-hikem. nşr. Ebu’l-Alâ Afîfî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1946.
- İmâm-ı Rabbânî. Mektûbât. İstanbul: y.y. ts. İsferâyîni, Ebü’l-Muzaffer. et-Tebsîr fi’d-dîn. nşr. Kemal Yûsuf el-Hût. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
- İzmirli, İsmail Hakkı. Yeni İlm-i Kelâm. İstanbul: Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası, 1341.
- İzutsu, Toshihiko. İslâm’da Varlık Düşüncesi. Trc. İbrahim Kalın, İstanbul: İnsan Yayınları,1995.
- Kâdı Abdulcebbâr. Şerhu’l-Usûli’l-hamse. nşr. Ahmed b. el-Hüseyn. Beyrut: Dâru İhyâi’tTürâsi’l-Arabî, 2001.
- Kalın, İbrahim. Varlık ve İdrak Molla Sadrâ’nın Bilgi Tasavvuru, çev. Nurullah Koltaş, İstanbul: Klasik 2017.
- Karadeniz, Osman. “Heyûlâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 17: 294. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Kaya, M. Cüneyt. Varlık ve İmkân Aristoteles’ten İbn Sînâ’ya İmkânın Tarihi, İstanbul: Klasik, 2011.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Kitâbü’t-Tevhîd. nşr. Fethullah Huleyf; İskenderiye: y.y. ts.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-sünne. nşr. Fatıma Yusuf el-Hıyamî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
- Nesefi, Ebü’l-Muîn. Tebsıratu’l-edille fî usûli’d-dîn. nşr. Claude Salâme. Dımaşk: 1993.
- Pezdevî, Ebü’l-Yüsr Muhammed. nşr. H.P. Lins. Usûlü’d-dîn. Kâhire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’lArabiyye, 1963.
- Râzî, Fahreddîn. Mefâtihu’l-gayb. 3. Baskı. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyye, 1981.
- Râzî, Fahreddîn. el-Metâlibü’l-âliye mine’l-ilmi’l-ilâhî. nşr. Ahmed Hicâzî es-Sakâ. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1987.
- Şehristânî, Abdülkerîm. Nihâyetü’l-ikdâm, nşr. Alfred Guilaume, Kâhire: Mektebetü’sSekâfeti’d-Dîniyye, 2009.
- Şehristânî, Abdülkerîm. Mes’ele fî isbâti’l-cevheri’l-ferd. nşr. A. Guilaume, (Nihâyetü’likdâm’ın sonunda). Kâhire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, 2009.
- Teftazânî, Sa‘deddîn Mes‘ud b. Ömer. Şerhu’l-Akâid. Dersaâdet: Şirket-i Sahâfî-i Osmâniyye Matbaası, 1326.
- Teftazânî, Sa‘deddîn Mes‘ud b. Ömer. Şerhu’l-Makâsıd. nşr. Abdurrahman U‘meyrâ. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1989.
- Tehânevî, Muhammed Ali b. Ali. “Heyûlâ”. Keşşâfü ıstılahâti’l-fünûn. Beyrut: Mektebetü Lübnân, ts.
- Ülken, H. Ziya. Eski Yunan’dan Çağdaş Düşünceye Doğru İslam Felsefesi. İstanbul: Ülken Yayınları, 1993.
- Yavuz, Y. Şevki. “Adem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 357. İstanbul: 1988.
- Zemahşerî, Keşşâf. nşr. Âdil A. Abdulmevcûd-Ali M. Muavvız. Riyad: Mektebetü’lUbeyd,1998.
| APA | GÜMÜSOGLU H (2019). Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. , 49 - 70. |
| Chicago | GÜMÜSOGLU HASAN Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. (2019): 49 - 70. |
| MLA | GÜMÜSOGLU HASAN Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. , 2019, ss.49 - 70. |
| AMA | GÜMÜSOGLU H Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. . 2019; 49 - 70. |
| Vancouver | GÜMÜSOGLU H Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. . 2019; 49 - 70. |
| IEEE | GÜMÜSOGLU H "Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları." , ss.49 - 70, 2019. |
| ISNAD | GÜMÜSOGLU, HASAN. "Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları". (2019), 49-70. |
| APA | GÜMÜSOGLU H (2019). Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 6(1), 49 - 70. |
| Chicago | GÜMÜSOGLU HASAN Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 6, no.1 (2019): 49 - 70. |
| MLA | GÜMÜSOGLU HASAN Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.6, no.1, 2019, ss.49 - 70. |
| AMA | GÜMÜSOGLU H Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2019; 6(1): 49 - 70. |
| Vancouver | GÜMÜSOGLU H Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2019; 6(1): 49 - 70. |
| IEEE | GÜMÜSOGLU H "Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları." BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 6, ss.49 - 70, 2019. |
| ISNAD | GÜMÜSOGLU, HASAN. "Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları". BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 6/1 (2019), 49-70. |
