ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023)
Yıl: 2019 Cilt: 21 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 959 - 980 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 11-12-2020
ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023)
Öz: Tarım her ülkede olduğu g৻b৻ Türk৻ye’de de büyük öneme sah৻pt৻r. Özel৻kletarımsal üret৻mde ürün ver৻ml৻l৻ğ৻ ve çeş৻tl৻l৻ğ৻n৻n sağlanmasını ve buna göre dış t৻caretteüstünlük sağlanması çok öneml৻d৻r. Türk৻ye’n৻n tarımsal dış t৻caret৻ne bakıldığında b৻rdalgalanma söz konusu olmasına rağmen bugüne kadar ağırlıklı olarak tarımsal dış t৻caretfazlası ver৻ld৻ğ৻ görülmekted৻r. Ancak bu fazlalığın ne kadar ülken৻n tarımsal potans৻yel৻neyakın olduğu ve gelecek dönemlerde sağlanıp sağlanamayacağı tartışılmaktadır.Türk৻ye’de tarım sektörü dış t৻caret৻n৻ konu alan bu çalışmada TÜİK’ten alınan1998-2018/4 tarımsal dış t৻caret ver৻ler৻ yardımı ৻le Türk৻ye’n৻n 2018-2023 yılları arasıtarımsal dış t৻caret৻ aylık bazda tahm৻n ed৻lmeye çalışılmıştır. Tahm৻n yöntem৻ olarak üsteldüzleşt৻rme yöntem৻ ve bu yöntem৻n mevs৻msel etk৻ler৻n৻ de göz önünde bulunduran holtw৻nter metodu kullanılmıştır. Türk৻ye’n৻n tarımsal dış t৻caret৻ne konu dört ana kalem ve bukalemlere ৻l৻şk৻n 1998-2018/4 yıllarını kapsayan 256 dönem tahm৻n yöntem৻n৻n ver৻ set৻n৻oluşturmuştur. Çalışma sonucunda 2023 yılına gel৻nd৻ğ৻nde Türk৻ye’n৻n tarımsal dışt৻caret৻nden ৻hracatın ৻thalatı karşılama oranı hesaplanmış ve buna göre yıllar ৻ç৻nde৻hracatın ৻thalatı karşılama oranının düşüş göstereceğ৻ tahm৻n ed৻lm৻şt৻r.
Anahtar Kelime: ESTIMATION OF TURKEY’S FOREIGN TRADE BALANCE OF AGRICULTURAL SECTOR THROUGH EXPONENTIAL SMOOTHING METHOD (2018-2023)
Öz: Agriculture has also a great importance in Turkey as in every country. The providing product efficiency and diversity especially in agricultural production and accordingly TO gain advantage over foreign trade is very important. Although there is no fluctuation in Turkey’s agricultural foreign trade, foreign trade surplus has been predominantly had until today. But, to which extend this surplus reflect actual agricultural potential of the country and whether it can be obtained in next periods are controversial. The agricultural foreign trade of Turkey covering the period of 2018-2023 was tried to be estimated on a monthly basis through the agricultural foreign trade data of the period of 1998-2018/4 obtained from TSI in this study which is about foreign trade of agricultural sector. Exponential smoothing method and holt-winter method that considers the seasonal effects of exponential smoothing method were used as an estimation method in the study. Four main items of agricultural foreign trade of Turkey and 256 terms covering 1998-2018/4 years concerning these items constituted the data set of the estimation method.In consequence of the study, the import coverage ratio of export in 2023 was calculated from Turkey’s foreign trade rate, and accordingly, it was estimated that import coverage ratio of export will decline over years.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aydın, M. & Aydın, B. (2018). Gıda rej൴m൴ çerçeves൴nde Türk൴ye’n൴n tarımsal dış t൴caret൴ üzer൴ne b൴r değerlend൴rme. Uluslararası Ekonom৻, İşletme ve Pol৻t৻ka Derg৻s৻, 2 (1), 111-130.
- Aydın, B. (2009). Tarımsal dış t൴carette değ൴ş൴m. TMMOB Z৻raat Mühend৻sler৻ Odası, Ankara. www.zmo.org.tr/res൴mler/ekler/4d45b1519b229c3_ek.pdf. (Er൴ş൴m Tar൴h൴: 19.07.2018).
- B൴llah, B., K൴ng, M., Snyder, R. D. & Koehler, A. B. (2006). Exponent൴al smooth൴ng model select൴on for forecast൴ng. Internat৻onal Journal of Forecast৻ng, 22, 239-247.
- Boltürk, E. (2013). Elektr৻k taleb৻ tahm৻n৻nde kullanılan yöntemler৻n karşılaştırılması. (Yayınlanmış Yüksek L൴sans Tez൴). İstanbul Tekn൴k Ün൴vers൴tes൴, Fen B൴l൴mler൴ Enst൴tüsü.
- Choudhury, A. & Jones, J.(2014). Crop yield prediction using time series models. Journal of Econom৻c and Econom৻c Educat৻on Research, 15(3), 53-68.
- Crev൴ts, R. & Croux, C. (2016). Forecasting robuts exponential smoothing with damped trend andseasonal components. Semanticscholar, https://core.ac.uk/download/pdf/84933237.pdf. (Er൴ş൴m Tar൴h൴:19.07.2018).
- Dem൴rdöğen, A, & Olhan, E. (2014). Türk൴ye ve Rusya tarımsal t൴caret൴n൴n pol൴t൴ka değ൴ş൴m൴ açısından değerlend൴r൴lmes൴. Tarım Ekonom৻s৻ Derg৻s৻, 20 (1 ve 2), 101-111.
- Doğan, A. (2009). Ekonom൴k gel൴şme sürec൴ne tarımın katkısı: Türk൴ye örneğ൴. Sosyal Ekonom৻k Araştırmalar Derg৻s৻, 9 (17), 365-392.
- Ege, H. (2011). Tarım sektörünün ekonom൴dek൴ yer൴ ve önem൴. Tepge Bakış Yayınları, Nüsha 7.
- Erbaş, N. (2016). Tarım sektörünün Yozgat ekonom൴s൴ndek൴ yer൴ ve önem൴, I. Uluslararası Bozok Sempozyumu B৻ld৻r৻ K৻tabı, 4. C൴lt, 205-215.
- Erol, E. (2015). Türk৻ye tarımsal dış t৻caret৻n৻n yapısal anal৻z৻ ve AB sürec৻n৻n etk৻ler৻. (AB Uzmanlık Tez൴). Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa B൴rl൴ğ൴ ve Dış İl൴şk൴ler Genel Müdürlüğü.
- Far൴a, E.L, Albuquerque, M.P., Gozalez, J.L., Cavalcane, J.T.P. & Albuquerque, M.P. (2009). Pred൴ct൴ng the Braz൴l൴an stock market through neural networks and adapt൴ve exponent൴al smooth൴ng methods. Expert Systems w৻th Appl৻cat৻ons, 36(10), 12506-12509
- Gündüz, M.A., Kalaycı, M. & Fşar, B. (2017). Tarım ürünler൴ ൴hracatında döv൴z kuru ve petrol f൴yatlarının etk൴s൴: Türk൴ye örneğ൴. İşletme Araştırmaları Derg৻s৻, 9(4), 805-819.
- Güneş, T. (1994). Türk൴ye’de tarım ve sanay൴ ൴l൴şk൴ler൴n൴n gel൴ş൴m൴, sorunları ve çözüm örnekler൴. Tarım Ekonom৻s৻ Derg৻s৻, 2, 46-61.
- Kazan, H. & Tavsamaz, A. (2014). Havacılıkta üreyen rut൴n olmayan (nonroutıne) ൴şler൴n adam x saat tahm൴n൴: Gerçek zamanlı bakım kartlarında uygulama. Alphanumer৻c journal, 2 (1), 23-42.
- Kıral, T. & Akder, H. (2000). Makroekonom൴k göstergelerle tarım sektörü, Türk৻ye z৻raat Mühend৻sl৻ğ৻ V. Tekn৻k Kongres৻, 1, 1-18.
- Kourentzes, N., Petropoulos, F. & Trapero, J.R. (2013). Improving forcasting by estimating time series structural components across multiple. ISF, Seoul Korea, 23(26), 1-21.
- Peker, A.S. (2014). Türk৻ye Ekonom৻s৻’nde tarım sektörünün üret৻m yapısı ve karşılaştırmalı rekabet gücü. (Yayınlanmamış Doktora tez൴). Selçuk Ün൴vers൴tes൴, Sosyal B൴l൴mler Enst൴tüsü.
- Soysal, M. & Ömürgönülşen, M. (2010). Türk tur൴zm sektöründe talep tahm൴n൴ üzer൴ne b൴r uygulama. Anatol৻a: Tur৻zm Araştırmaları Derg৻s৻, 21(1), 128- 136.
- Temuç൴n, T. & Tem൴z, İ. (2016). Türk൴ye dış t൴caret ൴hracat hacm൴n൴n projeks൴yonu: Holt-Wınters ve Box-Jenkıns modeller൴n൴n b൴r kıyaslaması. Süleyman Dem৻rel Ün৻vers৻tes৻ İkt৻sad৻ ve İdar৻ B৻l৻mler Fakültes৻ Derg৻s৻, 21(3), 937-960.
- Türkeç, C. & Çakıcı, M. (2016), Car൴ açığın çözümü tarımda, Ekonom৻stler Platformu, Sayı 2. http://www.ekonom൴stler.org.tr/ars൴vler/5859. (Er൴ş൴m Tar൴h൴: 18.07.2018).
- Tarımsal Araştırma Ver൴ler൴, https://www.tar৻morman.gov.tr. (Er൴ş൴m Tar൴h൴: 15.07.2018).
- Yıllara Göre Dış T൴caret. http://www.tu৻k.gov.tr. (Er൴ş൴m Tar൴h൴:15.07.2018).
- Uzundumlu, A. S. (2012). Tarım sektörünün ülke ekonom൴s൴ndek൴ yer൴ ve önem൴, Alınter৻ Z৻ra৻ B৻l৻mler Derg৻s৻, 1 (22), 34-44.
- Yağımlı, M. & Erg൴n, H. (2017). Türk൴ye’de ൴ş kazalarının üstel düzeltme metodu ൴le tahm൴n ed൴lmes൴. Marmara Fen. B৻l৻mler৻ Derg৻s৻, 4, 118-123.
- Yayar, R. & Karkacıer, O. (2003). Tarım Sektörü Dış T൴caret Ser൴ler൴ İç൴n Model Bel൴rleme ve Gelecek Tahm൴n൴ (Box Jenk൴ns Tahm൴n Yöntem൴). GOU Z৻raat Fakültes৻ Derg৻s৻, 20(2), 89-108.
- Yayar, R.& Hek൴m, M. &Yılmaz, V. & Bakırcı, F. (2011). A comparison of ANFIS and ARIMA Techniques in the forecasting of electric energy consumption of Tokat province in Turkey. Journal of Economic and Social Studies, 1 (2), 87- 112.
- Y൴ğ൴t, V. (2016). Kamu hastaneler൴nde med൴kal tur൴zm൴n൴n gel൴ş൴m൴n൴ etk൴leyen faktörler. Süleyman Dem৻rel Ün৻vers৻tes৻ V৻zyoner Derg৻s৻, 7 (15), 107- 119.
APA | güngül m, Yenilmez F (2019). ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). , 959 - 980. |
Chicago | güngül murat,Yenilmez Fusun ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). (2019): 959 - 980. |
MLA | güngül murat,Yenilmez Fusun ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). , 2019, ss.959 - 980. |
AMA | güngül m,Yenilmez F ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). . 2019; 959 - 980. |
Vancouver | güngül m,Yenilmez F ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). . 2019; 959 - 980. |
IEEE | güngül m,Yenilmez F "ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023)." , ss.959 - 980, 2019. |
ISNAD | güngül, murat - Yenilmez, Fusun. "ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023)". (2019), 959-980. |
APA | güngül m, Yenilmez F (2019). ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 959 - 980. |
Chicago | güngül murat,Yenilmez Fusun ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21, no.3 (2019): 959 - 980. |
MLA | güngül murat,Yenilmez Fusun ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.21, no.3, 2019, ss.959 - 980. |
AMA | güngül m,Yenilmez F ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 21(3): 959 - 980. |
Vancouver | güngül m,Yenilmez F ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 21(3): 959 - 980. |
IEEE | güngül m,Yenilmez F "ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023)." Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, ss.959 - 980, 2019. |
ISNAD | güngül, murat - Yenilmez, Fusun. "ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE’NİN TARIM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET DENGESİ TAHMİNİ (2018-2023)". Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21/3 (2019), 959-980. |