NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI

TÜRKMEN, Hasan

NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI

Hasan TÜRKMEN (Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Niğde, Türkiye)

Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi

4 0

Yıl: 2018 Cilt: 18 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 167 - 184 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 17-12-2020

NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI

Öz:

Allah’ın âlem üzerinde mutlak kudretine ve onunla sürekli ilişki içinde olduğunainanan teistler açısından nübüvvet ve ona bağlı olarak ele alınan mu´cize, nübüvvet algısının merkezinde önemli bir yer işgal etmektedir. Nitekim peygamberlerin Allah tarafından gönderildiğinin ispatı hususunda onlara indirilen vahiyleyetinilmemiş, bunun teyiti için mu´cizelere başvurulma ihtiyacı hissedilmiştir.Bu bağlamda beşer kudretinin üstünde ve tabiat kanunlarına aykırı olarak gerçekleştiği düşünülen bu olgu, nübüvvetin esas alameti ve delili sayılmıştır. Üstelik onun, peygamberlerin bilinmesini ve onlara uyulmasını sağlayan yegâne unsur olduğu üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada, Harezm bölgesinde yetişenönemli Mutezilî âlimlerden biri olan Ebu’l-Kâsım ez-Zemahşerî’nin (v.538/1143), bir taraftan Allah’ın ilmi, iradesi ve kudretiyle diğer taraftan tabiatkanunlarıyla ilişkilendirilen mu´cizeyi nasıl temellendirdiği irdelenmiştir. Dahaaçık bir deyişle onun, mu´cizeyi, nübüvvet davasının doğruluğuna kendi içindeya da dışında bir delil olarak mı gördüğü sorununa değinilmiştir. Ayrıca Zemahşerî’nin, Hz. Peygamber’in en somut mu´cizesi kabul edilen Kur’ân’ın i´câzınınhangi yönler bakımından ortaya çıktığına yönelik görüşlerine de yer verilmiştir.

Anahtar Kelime:

Zamakhshari’s Viewpoint About the Miracle in the Context Proof of the Prophethood

Öz:

In terms of theists who believe that Allah has absolute power over the universe and he is in constant with him, prophethood and the miracle, which is handled as related to it, occupies an important place in the centre of prophethood perception. Thus, in the confirmation matter of sent prophets by Allah were not satisfied with the revelation and it was needed to consult to the miracles. In this context, this phenomenon, which is supposed to be carried out above the power of humanity and is thought to have occurred contrary to the laws of nature, is regarded as the main portent and evidence of the prophethood. Moreover, it had been emphasized as the sole element of knowing the prophets and enabling them to be obeyed. In this study, it is examined how Abu’l-Qasım alZamakhshari (d. 538/1143), one of the significant Mu’tazilite scholars who raised in the Harezm region, substantiated the power, the knowledge and will of Allah, and on the other side the miracles associated with yhe laws of natüre. More precisely, it has been touched on the problem that he has seen the miracle whether it has been the evidence inside or outside of the truth of porophethood case. In addition, Zamakhshari’s views, on what aspects of the Qur’an’s claim to be accepted as the most concrete miracle of the Prophet Muhammad, are included.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

el-Cevherî, İsmâ´îl b. Hammâd, es-Sıhah Tâcu’l-Luga ve Sıhahu’l-Arabiyye, tahk.: Ahmed Abdülgafûr Attâr, Kahire 1376/1956.
Ebû Zeyd, Nasr Hâmid, İlahi Hitabın Tabiatı, çev.: Mehmet Emin Maşalı, Kitâbiyât, 2. Baskı, Ankara 2006.
Evkuran, Mehmet, Ahlâk Hakikat ve Kimlik-İslam Kelâmında Ahlâk Problemi, Araştırma Yayınları, Ankara 2013.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî, Lisânu’l-Arab, Dâru Sadr, Beyrut 1374/1955.
Kâdî Abdulcebbâr, Ebü’l-Hasen el-Hemedânî, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl, tahk.: Muhammed Hadar Nebha, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Baskı, c. XV, Beyrut 1433/2012.
Kâdî Abdulcebbâr,Şerhu Usûli’l-Hamse, tahk.: Abdülkerîm Osman, Mektebetü’l-Vehbe, 2. Baskı, Kahire 1408/1988.
Kâdî Abdulcebbâr, Muhtasar fî Usûli’d-Dîn, çev.: Hulusi Arslan, Endülüs Yayınları, İstanbul 2017. Karadeniz, Osman, İlim ve Din Açısından Mu´cize, Marifet Yayınları, İstanbul 1999.
Kazanç, Fethi Kerim, Kadı Abdülcebbâr’da Nedensellik Kuramı, Araştırma Yayınları, Ankara 2014.
Maraz, Hüseyin, ‘‘Mucizenin Teolojik Açıdan Delil Oluşu ve İlahî Yasalarla İlişkisi’’, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Malatya 2017, c. VIII, sayı: 2, ss. 292-317.
el-Mes´ûdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Huseynî, Mürûci’z-Zeheb ve Me´adinü’l-Cevher, thk.: Muhammed Muhyiddîn Abdülhâmid, Matba´tü’s-Sa´de, Kahire 1964.
en-Nesefî, Ebu’l-Mu´în Meymûn b. Muhammed, Tabsıratu’l-Edille fî Usûli’d-Din,tahk.: tahk.: Hüseyin Atay, Şaban Ali Düzgün, DİB Yayınları, Ankara 2003.
Ünverdi, Veysi, ‘‘Mu´tezile’de Peygamberlerin İsmeti’’, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Samsun 2017, c. XV, sayı: 1, ss. 71-111.
Yar, Erkan, ‘‘Mucizenin İmkansızlığı’’ Nübüvvet ve Medeniyet –İslam Düşüncesinde Nübüvvet Algıları ve Medeniyet Tasavvurları, ed.: Abdulhamit Sinanoğlu-Recep Ardoğan, Kitap Dünyası Yayınları, İstanbul 2017, ss. 300-316.
Yavuz, Yusuf Şevki Yavuz, ‘‘İ´câzü’l-Kur’ân’’, DİA, c. XXI, İstanbul 2000, ss. 403-406.
Yerkazan, Hasan,’’Zemahşerî’nin Hadîsleri Te’vil Metodu’’, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Samsun 2017, c. XVII, sayı: 2, ss. 43-74.
ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, Kitâbu’l-Minhâc fî Usûli’d-Dîn, nşr.: Sabine Schmidtke, Dâru’l-Arabiyyetü’l-Ulûm, 1. Baskı, Beyrut 1428/2007.
ez-Zemahşerî, Esâsu’l-Belâğa, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire 1923.
ez-Zemahşerî, el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, tahk.: Muhammed Abdüsselâm Şâhîn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 5. Baskı, Beyrut 2009. Şerhu Usûli’l-Hamse, tahk.: Abdülkerîm Osman, Mektebetü’l-Vehbe, 2. Baskı, Kahire 1408/1988.
ez-Zemahşerî, Muhtasar fî Usûli’d-Dîn, çev.: Hulusi Arslan, Endülüs Yayınları, İstanbul 2017.
Karadeniz, Osman, İlim ve Din Açısından Mu´cize, Marifet Yayınları, İstanbul 1999.
Kazanç, Fethi Kerim, Kadı Abdülcebbâr’da Nedensellik Kuramı, Araştırma Yayınları, Ankara 2014.
Maraz, Hüseyin, ‘‘Mucizenin Teolojik Açıdan Delil Oluşu ve İlahî Yasalarla İlişkisi’’, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Malatya 2017, c. VIII, sayı: 2, ss. 292-317.
el-Mes´ûdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Huseynî, Mürûci’z-Zeheb ve Me´adinü’l-Cevher, thk.: Muhammed Muhyiddîn Abdülhâmid, Matba´tü’s-Sa´de, Kahire 1964.
en-Nesefî, Ebu’l-Mu´în Meymûn b. Muhammed, Tabsıratu’l-Edille fî Usûli’d-Din,tahk.: tahk.: Hüseyin Atay, Şaban Ali Düzgün, DİB Yayınları, Ankara 2003.
Ünverdi, Veysi, ‘‘Mu´tezile’de Peygamberlerin İsmeti’’, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Samsun 2017, c. XV, sayı: 1, ss. 71-111.
Yar, Erkan, ‘‘Mucizenin İmkansızlığı’’ Nübüvvet ve Medeniyet –İslam Düşüncesinde Nübüvvet Algıları ve Medeniyet Tasavvurları, ed.: Abdulhamit Sinanoğlu-Recep Ardoğan, Kitap Dünyası Yayınları, İstanbul 2017, ss. 300-316.
Yavuz, Yusuf Şevki Yavuz, ‘‘İ´câzü’l-Kur’ân’’, DİA, c. XXI, İstanbul 2000, ss. 403-406.
Yerkazan, Hasan,’’Zemahşerî’nin Hadîsleri Te’vil Metodu’’, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Samsun 2017, c. XVII, sayı: 2, ss. 43-74.
ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, Kitâbu’l-Minhâc fî Usûli’d-Dîn, nşr.: Sabine Schmidtke, Dâru’l-Arabiyyetü’l-Ulûm, 1. Baskı, Beyrut 1428/2007.
--------, Esâsu’l-Belâğa, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire 1923.
--------, el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, tahk.: Muhammed Abdüsselâm Şâhîn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 5. Baskı, Beyrut 2009.

APA	TÜRKMEN H (2018). NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. , 167 - 184.
Chicago	TÜRKMEN Hasan NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. (2018): 167 - 184.
MLA	TÜRKMEN Hasan NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. , 2018, ss.167 - 184.
AMA	TÜRKMEN H NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. . 2018; 167 - 184.
Vancouver	TÜRKMEN H NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. . 2018; 167 - 184.
IEEE	TÜRKMEN H "NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI." , ss.167 - 184, 2018.
ISNAD	TÜRKMEN, Hasan. "NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI". (2018), 167-184.

APA	TÜRKMEN H (2018). NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 18(2), 167 - 184.
Chicago	TÜRKMEN Hasan NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18, no.2 (2018): 167 - 184.
MLA	TÜRKMEN Hasan NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, vol.18, no.2, 2018, ss.167 - 184.
AMA	TÜRKMEN H NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2018; 18(2): 167 - 184.
Vancouver	TÜRKMEN H NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2018; 18(2): 167 - 184.
IEEE	TÜRKMEN H "NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI." Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 18, ss.167 - 184, 2018.
ISNAD	TÜRKMEN, Hasan. "NÜBÜVVETİN İSPATI BAĞLAMINDA ZEMAHŞERÎ’NİN MU´CİZEYE BAKIŞI". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18/2 (2018), 167-184.