Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış

Yıl: 2020 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 345 - 368 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17680/erciyesiletisim.601909 İndeks Tarihi: 17-12-2020

Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış

Öz:
Sinemanın görsel etkisini artıran öğelerden biri makyajdır. Makyaj sahne atmosferininve sinemasal gerçeklik hissinin oluşmasında önemli bir anlatım aracıdır ve özelliklekarakter ve tip yaratımında oyuncuların sergiledikleri kişilikleri yansıtmak için ihtiyaçduyulur. Dolayısıyla hareketli görüntülerin doğuşundan itibaren film endüstrilerindemakyaj bir meslek olarak kabul edilmiş, makyaj sanatçılarının uygulamaları önemsenmişve ödüllendirilmiştir. Sektörleşme adına büyük sıkıntılar yaşayan Türk sinemasında iseyıllarca görmezden gelinen makyaj, bir meslek olarak uzun yıllar var olmaya çalışmıştır.Bu çalışmada makyaj sanatının Türk sinemasındaki tarihsel gelişim ve dönüşümüele alınmış, 2000 öncesi Türk sinemasında makyaj sanatının yerli film sektöründekikonumu araştırılmıştır. Çalışmada derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiş, literatür vearşiv taraması yapılmış, çeşitli makyaj uygulamaları amaca yönelik örnek yerli filmlerüzerinden gösterilmeye çalışılmıştır. Böylelikle elde edilen bilgiler ışığında 2000’liyıllar öncesi Türk sinemasında makyajın durumu ortaya konulmuştur. Çalışmaya göre,Türk sinemasında tiyatro geleneğinin bir devamı olarak ilk öykülü filmlere geçtiktensonra yönetmenlerin, oyuncuların ya da setteki kişiler tarafından amatör ve bilinçsizceyapılan daha çok “güzel görünüş” amaçlı makyaj uygulamaları, daha sonra makyaja ilgiduyan sınırlı sayıdaki kişiler tarafından kişisel gayretler ve deneyimlerle sürdürülmüştür.Türk sinemasında karakter ve tip yaratımında plastik makyaj uygulamaları da yapabilenalanında uzman, profesyonel sanatçıların yetişmesi ise televizyonun gelişiyle olmuştur.
Anahtar Kelime:

From Photogenic Make-Up to Plastic Make-Up: Overview of Make-Up in Turkish Cinema before 2000s

Öz:
One of the elements that increase visual effect of cinema is make-up. Make-up is the most important narrative tool to create stage atmosphere and cinematic reality feeling and make-up is especially needed to reflect personalities staged by actors in character and type creation. Therefore, from the birth of motion images, make-up has been accepted as an occupation in film industry, applications of make-up artists have been cared and rewarded. In Turkish cinema that experienced significant issues in terms of becoming a sector has been overlooked for years and struggled to exist as an occupation for long years. In this study, historical development and transformation of make-up art in Turkish cinema is considered and position of make-up art in pre-2000s Turkish local cinema is investigated. This study applied in-depth interviews, literature and archive review and various make-up applications are presented with purpose-oriented local movies. Thus, based on obtained data, states of make-up in Turkish cinema before 2000s has been reflected. According to this study, after transition to first story films as a continuation of theatre tradition, make-up applications for “beautiful look” applied unconsciously by directors, actors or set personnel in Turkish cinema is later sustained by personal efforts and experience of limited number of individuals interested in make-up. Raising expert and professional artists who can apply plastic make-up for character and type creation in Turkish cinema started with television.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aktaş, Y. (2014). Türk Sinemasında Makyaj. B. Evren içinde, Türk Sinemasında Makyaj (s. 56-96). İstanbul: Türvak.
  • Aytuğ, M. S. (2010). Profesyonel Makyaj. İstanbul, Türkiye: Mitos Boyut Yayınları.
  • Aytuğ, S. (2014). Dünya Sinemasında Makyaj. B. Evren (Der.), Türk Sinemasında Makyaj. İstanbul: Türvak.
  • David Bordwell, K. T. (2012). Film Sanatı. Ankara: Deki.
  • Evren, B. (2014). Bir Makyaj Ustası: Cemal Gonca. B. Evren (Der.), Türk Sinemasında Makyaj (s. 106-117). İstanbul, Türkiye: Türvak.
  • Evren, B. (2014). Plastik Makyaj Görsel Efekt ve Muppette’ta Öncü Atölye: Bİ’CAN. B. Evren (Der.), Türk Sinemasında Makyaj (s. 136-141). İstanbul: Türvak.
  • Evren, B. (2014). Türk Sinemasında Duayen Yüz Kostümcüsü. B. Evren (Der.), Türk Sinemasında Makyaj (s. 118-131). İstanbul, Türkiye: Türvak.
  • Evren, B. (2014). Türk Sinemasının İlk Profesyonel Makyajcısı: Zeki Alpan. B. Evren (Der.), Türk Sinemasında Makyaj (s. 96-105). İstanbul: Türvak.
  • Evren, B. (2017, Ekim 26). Türk Sinemasında Makyaj ve Aksesuarların 100 yıllık Yolculuğu (Burçak Evren) [Video]. Erişim Adresi: https://www.youtube.com/ watch?v=9oltIB4Vqi0
  • Kabadayı, L. (2014). Film Eleştirisi: Kuramsal Çerçeve ve Sinemamızdan Örnek Çözümlemeler. İstanbul: Ayrıntı.
  • Mascelli, J. V. (2007). Sinemanın 5 temel öğesi. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Akad, Ö. L. (2004). Işıkla Karanlık Arasında. İstanbul: İletişim
  • Özön, N. (1985). Sinema Uygulayımı Sanatı Tarihi. İstanbul, Türkiye: Hil Yayın.
  • Ryan, M., & Lenos, M. (2014). Film Çözümlemesine Giriş. Ankara: De Kİ.
  • Ün, M. (2009). Memnuh Ün Filmlerini Anlatıyor. İstanbul, Türkiye: Kabalcı.
  • Zengin, F. (2017). Türk Sinemasında Dijital Dönüşüm. İstanbul: Kalkedon. İnternet Kaynakları
  • Aytuğ, M. S. (2012, Aralık 22) Başlangıcından Günümüze Türk Sinemasında Makyaj [Video]. Erişim Adresi: https://www.youtube.com/watch?v=IDJsZUKfupM
  • Büyükturan, N. (2016, Mart). Yıldız Olmak, Yıldız Kalmak. Erişim: Temmuz 7, 2019, http:// aksamsanat.com/bdm/ropdoc/hulyajocyigit-mart2016.pdf adresinden alındı
  • Doğancı, G. (2014, Ağustos 31). Özal babacan Çiller titiz Demirel rahat. Yenişafak. Erişim:Temmuz 12, 2019, https://www.yenisafak.com/yenisafakpazar/ozalbabacan- ciller-titiz-demirel-rahat-681082 adresinden alındı
  • Ergün, D. (2011, Haziran 18). Aman Allah’ım bu ben miyim? Posta. Erişim:Ocak 4, 2019 Posta: https://www.posta.com.tr/aman-allahim-bu-ben-miyim-76366 adresinden alındı
  • İnanç, Ç. (2014, Aralık 14). ‘Jet rejisör’ Çetin İnanç, yönettiği filmi 31 yıl sonra ilk kez izledi. T24. Erişim: Ocak 3, 2019, https://t24.com.tr/haber/jet-rejisor-cetin-inancyonettigi- filmi-31-yil-sonra-ilk-kez-izledi,280361 adresinden alındı
  • Kara, M. (2013, Mayıs 14). Türk Sinemasının Darbeyle İmtihanı: Sinema ve 12 Eylül. Erişim: Temmuz 8, 2019, Tersninja.com: http://www.tersninja.com/turk-sinemasinindarbeyle- imtihani-sinema-ve-12-eylul-mesut-kara/ adresinden alındı
  • Muvahhit, B. (1973). Bedia Muvahhit’le Konuşma. Erişim: Nisan 19,2019. TSA: https:// www.tsa.org.tr/haber/roportaj/roportajgoster/1078/bedia-muvahhit-lekonusma/ adresinden alındı
  • Sinematürk. (2019). Kadir İnanır. Erişim: Mayıs 4, 2019. Sinematürk: http://www. sinematurk.com/kisi/1600-kadir-inanir/ adresinden alındı
  • Sinematürk. (2019). Müfit Kiper. Erişim: Nisan 13, 2019. Sinematürk: http://www. sinematurk.com/kisi/1835-mufit-kiper/ adresinden alındı
  • TDK. (2019, Nisan 10). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim: Temmuz 4, 2019 tarihinde sozluk. gov.tr: http://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
  • TDK. (2019, Temmuz 16). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Erişim:Temmuz 16, 2019 tarihinde Sozluk.gov.tr: http://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
  • Tolga, O. (2019, 8 Temmuz). Oya Tolga BRT Hayat Güzeldir Programında 2. Bölüm. [Video]. Erişim Adresi: Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=xCUxJgNEWdI
  • Tolga, O. (2019, 8 Temmuz.). Oya Tolga BRT Hayat Güzeldir Programında 2. Bölüm. [Video]. Erişim Adresi: Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=M8lKuthnPn8
  • Tuğsal, S. (2016, Temmuz 24). Televizyonda Plastik Makyajı İlk Ben Uyguladım. 24saat. Erişim: Ocak 3, 2019, http://www.24saatgazetesi.com/sema-tugsal-televizyondaplastik- makyaji-ilk-ben-uyguladim/ adresinden alındı
  • Turknostalji. (2012, Eylül 8). Tarkan Kolsuz Kahraman’a Karşı. Erişim: Ağustos 25, 2018. turknostalji: http://www.turknostalji.com/tarkan-kolsuz-kahramana-karsi.html adresinden alındı
  • Turknostalji. (2017, Nisan 10). Zeki Alpan Yeşilçam’ın Sihirli Elleri. Turknostalji. Erişim: Ağustos 28, 2018, http://www.turknostalji.com/zeki-alpan-yesilcamin-sihirlielleri. html adresinden alındı
  • Sinematürk. (1953). Beklenen Şarkı Sinema Filmi. Erişim: Temmuz 1, 2019. Sinematürk: http://www.sinematurk.com/film/2113-beklenen-sarki/fotograflar/?sayfa=2 adresinden alındı
  • Ulusoy, Ö. (2018, Ağustos 28). Düşleri Mavi Sanatçı. Erişim: Ağustos 28, 2018, http://www. seninle.com.tr/yazarlar/ozge-ulusoy/2130-ozge-ulusoy.html adresinden alındı
  • Yerli Film Yapanlar Cemiyeti. (1946). Filmlerimiz. (A. K. Arşivi, Dü.) Erişim: Ağustos 26, 2018. Academia: https://www.academia.edu/10943556/Filmlerimiz_Yerli_Film_ Yapanlar_Cemiyeti_ adresinden alındı
APA Zengin F (2020). Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. , 345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
Chicago Zengin Ferhat Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. (2020): 345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
MLA Zengin Ferhat Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. , 2020, ss.345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
AMA Zengin F Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. . 2020; 345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
Vancouver Zengin F Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. . 2020; 345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
IEEE Zengin F "Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış." , ss.345 - 368, 2020. 10.17680/erciyesiletisim.601909
ISNAD Zengin, Ferhat. "Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış". (2020), 345-368. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.601909
APA Zengin F (2020). Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
Chicago Zengin Ferhat Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. Erciyes İletişim Dergisi 7, no.1 (2020): 345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
MLA Zengin Ferhat Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. Erciyes İletişim Dergisi, vol.7, no.1, 2020, ss.345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
AMA Zengin F Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. Erciyes İletişim Dergisi. 2020; 7(1): 345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
Vancouver Zengin F Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış. Erciyes İletişim Dergisi. 2020; 7(1): 345 - 368. 10.17680/erciyesiletisim.601909
IEEE Zengin F "Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış." Erciyes İletişim Dergisi, 7, ss.345 - 368, 2020. 10.17680/erciyesiletisim.601909
ISNAD Zengin, Ferhat. "Fotojenik Makyajdan Plastik Makyaja 2000’li Yıllar Öncesi Türk Sinemasında Makyaja Genel Bir Bakış". Erciyes İletişim Dergisi 7/1 (2020), 345-368. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.601909