Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 41 Sayfa Aralığı: 175 - 208 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274 İndeks Tarihi: 30-12-2020

ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ

Öz:
Türkiye’de tartışılan ve güncelliğini koruyan konularından birisi de Alevîlik’tir. Anadolu Alevîliğinin kendine has bir takım adab ve erkânı vardır. Alevîlik nedir? Sorusunun cevabında ittifak etmek zordur. Bunu Türkiye’de bulunan Alevî toplumlarını temsileden vakıf ve derneklerin kendi aralarında tam ittifak etmediklerinden ve Alevîliği farklı biçimlerde tarif etmelerinden anlamaktayız. Alevîlik ve Bektâşîlik inancının bilgi kaynakları, temel eserlerin yanında genelde sözlü kültüre dayanmaktadır. Biz çalışmamızda konuyu temel kaynaklarından ve yüz yüze görüşmeler neticesinde, bu fikrin tarihi arka planını, bu güne kadar ki seyrini, inanç ve ritüellerini kısaca tespit etmeye çalıştık. Alevî-Bektâşî inancını özgün bir şekilde devam ettirmekte olan beldelerden birisi de Şanlıurfa ilinin Kısas Beldesinde mukim, Kısas Türkmen Alevîleridir. Kısas Alevîleri inançlarını korumada gayret içerisinde olsalar bile, zaman içerisinde belli konularda değişime uğramışlardır. Bir takım yorum ve anlayış farklılıkları olmakla beraber Sünnî toplum ile uyum halindedirler. Bu makalede Kısas Beldesi’nde yaşayan Türkmen Alevî-Bektâşîlerin inanç, gelenek ve görenekleri, “Hak-Muhammed-Ali” inancı Ehl-i Beyt ve On iki imam kültü, Kadının statüsü gibi konular, bilimsel açıdan konu edinilmiştir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Algar, Hamid. “ÇâredehMa‘sûm-i Pâk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 8: 227-228. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
  • Atılgan, Halil -Acet Mehmet. Harran’da Bir Türkmen Köyü Kısas. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. 2001..
  • Azamat, Nihat. “Kalenderiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.24: 253-256. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
  • Bozan, Metin. “Şii Literatürde Hz. Ali”, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 7 (Nisan 2001), 4 –18.
  • Bozkurt, Fuat. Aleviliğin Toplumsal Boyutları. İstanbul: Kapı Yayınları, 2005.
  • Doğan, Kaplan. Buyruklara Göre Kızılbaşlık. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, Yayınları, 2010.
  • Ekinci, Mustafa. “Aleviliğin Temel Kaynaklarından Biri Olan Buyruk’un İman ve İslam Esasları Açısından Değerlendirilmesi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 10/13, (Ocak-Haziran 2004). 7 –40.
  • Ekinci, Mustafa. Anadolu Aleviliğinin Tarihsel Arka Planı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2002.
  • Ekiz, Durmuş. Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metodlarına Giriş: Nitel, Nicel ve Eleştirel Kuram Metodolojileri.Ankara: Arı Yayıncılık, 2003.
  • Eyyüpoğlu, İsmet Zeki. Bütün Yönleriyle Bektâşîlik.İstanbul: Dev Yayınları, 1993.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. “Tahtacılar”, İslam Ansiklopedisi, 30: 352 –353. İstanbul: MEB Yayınları, 1981.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. Türkiye de Alevilik ve Bektâşîlik. Ankara: Selçuk Yayınları, 2006.
  • Fığlalı, Ruhi, Ethem. Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri. İzmir: İlvak Yayıncılık, 2014.
  • Gölpınarlı, Abdulbaki. Alevi-Bektâşî Nefesleri. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1963.
  • GrgoryEbu’l-Farac Bar Hebraeus. Ebû’l-Farac Tarihi. Süryanice’denİngilizce’ye tercüme eden: Ernest A. Wallis Budge. çev: Ömer Rıza Doğrul. Ankara: Türk Tarihi Kurumu Yayınları, 1945.
  • Güner, Ahmet. Büveyhîler’in Şiî-Sünnî Siyaseti. İstanbul: Tibyan Yayınları, 1996.
  • Hacı Bektaş-ı Veli. Makalat, nşr. Esad Coşan. Ankara: y.y. trs.
  • Haydar, Teberoğlu. “İnsan Olarak Kadın, Kadının Toplumdaki Yeri ve Osmanlıdan Kalma Önemli Bir Belge”, Ankara Hacı Bektaş-ı Veli Dergisi. (Kış 2004) 1 –8.
  • Kaplan, Doğan. Buyruklara Göre Kızılbaşlık, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, Yayınları, 2010.
  • Karasar, Niyazi. Bilisel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler, Ankara: Nobel Yayınları, 2007.
  • Kılavuz, Ahmet Saim. “Zeynel Abidin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44: 365-366. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
  • Muhammed, Hudari. Mahadaratü’t-Tarihi’l-Ümemi’l-İslamiyye. Beyrut: y.y., 1986.
  • Mütercim Asım Efendi. Burhân-ı Kâtı, haz. Mürsel Öztürk-Derya Örs. İstanbul: Türk Dil Kurumu, 2009.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. “Bektâşîlik” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5: 373 –379. Ankara: TDV Yayınları 1992.
  • Öz, Baki. Alevilik Nedir, İstanbul: Der Yayınları, 2008.
  • Özbek, Mehmet. Urfa’da Gözden Uzak Bir Alevi Köyü ve Halk Musikisi, IV. Milletler arası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992.
  • Özgüven, İbrahim Edhem. Görüşme İlke ve Teknikleri, Ankara: Pdrem Yayınları, 2004.
  • Özkırımlı, Atilla. Alevilik-Bektâşîlik ve Edebiyatı. İstanbul: Cem Yayınevi, 1985.
  • Öztürkmen, Hüseyin. Şanlıurfa Kısas’ta Alevilik üzerine kendisiyle röportaj yapılan kişi. 2018.
  • Rençber, Fevzi. “Aleviliğin Geleneğinde Cem Evi’nin Tarihsel Kökeni”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12/3, (2012): 73-86.
  • Şemseddin Samî. Kâmûsi Türkî. Dersaadet: İkdam Matbaası, 1307.
  • Temren, Belkıs. “Bektaşi ve Alevi kültüründe Kadın”. 1. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş-ı Veli Sempozyumu Bildirileri.Ankara: 1990.
  • Togan, Ahmet Zeki Velidi. Umumi Türk Tarihine Giriş. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1981.
  • Türnüklü, Abbas. “Eğitim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme”, Kuram ve Uygulamada EğitimYönetimi Dergisi,24 (Güz 2000) 543 -559.
  • Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2005.
  • Urfalı Mateos. Vekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). Çev. Hrant D. Andreasyon, Notlar, EdouardDulaurier, M. Halil Yinanç. Ankara: Türk Tarihi Kurumu Yayınları, 1987.
  • Uzun, Mustafa. “Gülbank”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14/232-235. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
  • Uzun, Mustafa. “Gülbank”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14: 232 -235. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
  • Ümit, Mehmet. “Yemen ZeydîDevlet’nin Kurucusu Hâdîİle’l-Hak ve İtikâdî-Kelâmî Konulara İlişkin Eserleri”, e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 10/2, (2017), 389-433.
  • Üzüm, İlyas. “Buyruk’ta Üç Sünnet-Yedi Farz Kavramı ve Alevi Yazarların Tutumu”, İsam Araştırmalar Dergisi, 5. (İstanbul 2001), 157 –174.
  • Üzüm, İlyas. Günümüz Aleviliği, İstanbul: İsam Yayınları, 1997.
  • Üzüm, İlyas. Kültürel Kaynaklarına Göre Alevilik. İstanbul: Horasan Yayınları,2002.
  • Üzüm, İlyas. Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Alevîlik. İstanbul: İSAM Yayınları, 2007.
  • Yaman, Ali. Alevilikte Dedeler Ocaklar.İstanbul: Ufuk Matbaacılık, 1998.
  • Yaman, Ali. Orta Asya’dan Anadolu’ya Yesevilik, Alevilik, Bektaşilik. Ankara: Elips Kitap, 2006.
  • Yapıcı, Asım. “İçimizdeki Öteki: Kimlik ve Önyargı Kıskacında Sünni-Alevi İlişkileri”. DEM Dergisi, 2 / 6, (2008). 167 –184.
  • Yücel, Yaşar. Türkiye Tarihi -Fatih ve Selçuklu Beylikleri Dönemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1989.
  • Zelyut, Rıza. TürkAleviliği Anadolu Aleviliğinin Kültürel Kökeni. Ankara: Kripto Yayıncılık, 2013.
APA önemli k (2019). ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. , 175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
Chicago önemli kadri ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. (2019): 175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
MLA önemli kadri ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. , 2019, ss.175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
AMA önemli k ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. . 2019; 175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
Vancouver önemli k ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. . 2019; 175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
IEEE önemli k "ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ." , ss.175 - 208, 2019. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
ISNAD önemli, kadri. "ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ". (2019), 175-208. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
APA önemli k (2019). ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(41), 175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
Chicago önemli kadri ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.41 (2019): 175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
MLA önemli kadri ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.41, 2019, ss.175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
AMA önemli k ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 0(41): 175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
Vancouver önemli k ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 0(41): 175 - 208. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
IEEE önemli k "ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ." Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.175 - 208, 2019. 10.30623/harranilahiyatdergisi.479274
ISNAD önemli, kadri. "ŞANLIURFA KISAS BELDESİ ALEVİLİĞİ". Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (2019), 175-208. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.479274