Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi

ÖZCEBE, Lütfiye Hilal; UNER, SARP; ÖZDENK, Gülcan DEMİR; ÖZDENK, Serhat

doi:10.26559/mersinsbd.412666

Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi

Serhat ÖZDENK, (Sinop Üniversitesi, Spor Bölümleri Fakültesi, Spor Yönetimi Bilimleri AD, Sinop, Türkiye)

Gülcan DEMİR ÖZDENK, (Sinop Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Bölümü, Sinop, Türkiye)

Lütfiye Hilal ÖZCEBE, (Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD, Ankara, Türkiye)

Sarp ÜNER (Hacettepe Üniversitesi, Halk Sağlığı Enstitüsü, Sağlık Araştırmaları AD, Ankara, Türkiye)

Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi

9 2

Yıl: 2019 Cilt: 12 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 48 - 59 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26559/mersinsbd.412666 İndeks Tarihi: 30-12-2020

Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi

Öz:

Amaç: Çalışmada bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel tipte olan bu epidemiyolojik araştırmanın evrenini bir üniversitenin bazı bölümlerinde 2014-2015 bahar döneminde eğitim gören 353 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada 283 öğrenciye ulaşılmıştır (%80.1). Veri toplama aracı, katılımcıların çeşitli sosyo-demografik özelliklerini, “Yetişkinlerde İşlevsel Sağlık Okuryazarlığı Testi” ve sağlık okuryazarlığıyla ilişkili olduğu düşünülen bazı değişkenleri içermektedir. Verilerin değerlendirilmesi SPSS 23.0 programı kullanılarak yapılmış, verilerin özetlenmesinde tanımlayıcı istatistikler, gruplar arası karşılaştırmalarda Ki-kare testi ile Mann Whitney-U testi ve analizlerde lojistik regresyon modellemesi kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların yaşları 21 ile 32 arasında değişmekte olup yaş ortalamaları 23.1±1.6 yıldır ve %61.0’ı kadındır. Katılımcıların “Yetişkinlerde İşlevsel Sağlık Okuryazarlığı Testi” puan ortalaması 74.4±14.4’dür ve %60.4’ünün sağlık okuryazarlığı düzeyi yeterli olarak belirlenmiştir. Katılımcıların sosyo-demografik özelliklerine göre sağlık okuryazarlığı puanları arasında farklılık saptanmamıştır. Lojistik regresyon modeline göre son altı ayda sağlık hizmeti kullananların sağlık okuryazarlığı puanları, kullanmayanlara göre 1.7 kat daha yüksektir (%95 GA=1.1-2.9). Sonuç: Her beş katılımcıdan ikisinin sağlık okuryazarlığı düzeyi yetersizdir ve çalışma grubunun üniversite öğrencileri olduğu düşünüldüğünde bu sonuç dikkat çekicidir. Sağlık okuryazarlığı düzeyinin yükseltilmesinde özellikle gençlere odaklanarak, sağlık okuryazarlığı düzeylerini değerlendirme kapsamında temel sağlık bilgilerini ve hizmetlerini edinebilme, yorumlayabilme ve anlayabilmeleri açısından sağlıklı yaşam biçimi kazandırmaya, sağlık sorumluluklarını ve bilinçlerini artırmaya yönelik eğitici programlar sunulması büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelime:

Investigation of health literacy and some related factors of 4th grade students in a university

Öz:

Aim: The aim of the study was to examine the health literacy level and some related factors of the 4th grade students of a university. Methods: The universe of this cross-sectional type was consisted of 353 students who were educated in the departments of a university during spring semester of 2014-2015 academic years. 283 students were reached in the survey (80.1%). The data collection tool includes several socio-demographic characteristics of the participants, “Test of Functional Health Literacy in Adults” and some variables that were thought to be related to the health literacy. Data was evaluated using SPSS 23.0 statistical software. Descriptive statistics was used in the summary of the data, Chi-square and Mann Whitney-U tests were used in the intergroup comparisons and logistic regression model was used in the analyzes. Results: The ages of the participants ranged from 21 to 32 years with an average age of 23.1± 1.6 years and 61.0% were females. It has been identified as the average score of “Test of Functional Health Literacy in Adults” of the participants’ were 74.4±14.4 and 60.4% of them had sufficient health literacy level. There was no difference in health literacy scores based on the socio-demographic characteristics of the participants. According to the logistic regression model, the health literacy scores of health services users’ in the last six months were 1.7 times higher than those who did not use (95% CI=1.1-2.9). Conclusion: Health literacy levels of two out of every five participants were insufficient. This result was noteworthy when it’s thought that the working group was composed of university students. It is of great importance for providing educational programs to raise health awareness, health responsibilities and awareness in order to acquire, interpret and understand basic health information and services in the context of increasing the level of health literacy, especially focusing on youth, in the context of assessing health literacy levels.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Bilir N. Erbaydar Paksoy N. Bulaşıcı olmayan hastalıklar ve kontrolü. In: Güler Ç, Akın L, Editors. Halk Sağlığı Temel Bilgiler 3. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları;2015.p.1542.
2. Demir Özdenk G. Bir üniversitenin çalışanlarının beslenme okuryazarlığı ve ilişkili etmenlerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Lütfiye Hilal Özcebe, Yayınlanmamış tezi, Ankara, 2016.
3. WHO. Track 2: Health literacy and health behaviour. 7th Global Conference on Health Promotion: trackthemes. Health Promotion (serialonline) 2016 Apr-May, Erişim yeri: http://www.who.int/healthpromotion/ conferences/7gchp/track2/en/ Erişim Tarihi: 15.05.2016.
4. Couture ÉM, Chouinard M-C, Fortin M, Hudon C. Therelationship between health literacy and quality of life among frequent users of healthcare services: A cross-sectional study. Health Qual Life Outcomes 2017 Jul. doi:10.1186/s12955- 017-0716-7.
5. Yılmazel G, Çetinkaya F. The importance of health literacy for community health. Taf Prevmed Bull 2016;15(1):69-74.
6. Cajita MI, Cajita TR, Han H-R. Health literacy and heart failure: A systematic review. J Cardiovasc Nurs. 2016;31(2):121-130.
7. Akbulut Y. Sağlık okuryazarlığının sağlık harcamaları ve sağlık hizmetleri kullanımı açısından değerlendirilmesi. Yıldırım F., Keser A. Sağlık Okuryazarlığı. 1. Baskı, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 2015:113-128.
8. Durusu-Tanrıöver M. Yıldırım HH. Demiray-Ready FN. Çakır B. Akalın HE. Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması. Bilimsel Rapor. Sağlık-Sen Yayınları – 25. 1. Baskı: 2014 Aralık.
9. Sezer A. Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi), Hasibe Kadıoğlu, Yayınlanmamış tezi, İstanbul, 2012.
10. Yılmazel G, Cetinkaya F. Relation between health literacy levels, Hypertension awareness and control among primary-secondary school teachers İn Turkey. Aims Public health. 2017:4(4):314-325.
11. Sørensen K, Pelikan JM, Röthlin F, Ganahl K, Slonska Z, Doyle G, et al. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLSEU). Eur J Public Health. 2015;25(6):1053-1058.
12. Okyay P, Abacıgil F. Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Bilimsel Rapor. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1025. 1. Baskı: Mayıs 2016.
13. Yılmazel G. Health literacy, mammogram awareness and screening among tertiary hospital women patients. Journal of Cancer Education 2018:33(1):89-94.
14. Bilgel N, Sarkut P, Bilgel H, Ozcakir A, Alvares C. Functional health literacy in a group of Turkish patients: A pilot study. Cogent Social Sciences 2017:3(1):1287832.
15. Uzuntarla Y. Examination of health literacy level of maletechnical personnel, Turkey, J Behav Health 2016:5(2):87-90.
16. Yılmazel G, Cetinkaya F. Health literacy among school teachers in Çorum Turkey. East Mediterr health J. 2015:21(8):598- 605.
17. Üçpunar E. Yetişkinlerde işlevsel sağlık okuryazarlığı testinin uyarlama çalışması (Yüksek Lisans Tezi), Birgül Piyal, Yayınlanmamış tezi, Ankara,2014.
18. Ozdemir H, Alper Z, Uncu Y, Bilgel N. Health literacy among adults: A study from Turkey. Health Educ Res. 2010;25(3):464-77.
19. Demirbag BC, Koçaslan S, Koçak Z, Şahbazoğlu M, Ateş T, Apaydın E. Health literacy status of the patients’ ınformal caregivers; Turkey example. J Nurs Health care Manag 2018:1(1):1-9.
20. Parker RM, Baker DW, Williams MV, Nurss JR. The test of functional health literacy in adults: A new instrument for measuring patients' literacy skills. J Gen Intern Med. 1995;10(10):537-541.
21. T.C. Sağlık Bakanlığı. Obezite: Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü; 2018. Erişim yeri: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/o bezite-nasil-saptanir.html, Erişim Tarihi: 07.08.2018.
22. Poorman E, Gazmararian J, Elon L, Parker R. Is health literacy related to health behaviors and cell phone usage patterns among the text 4 baby target population? Arch Public Health 2014;72(1):13.
23. Rocha PC, Rocha DC, Lemos SMA. Functional health literacy and quality of life of high-school adolescents in state schools in Belo Horizonte. Codas 2017 Aug 10. doi: 10.1590/2317 1782/20172016208.
24. Zhang Y, Zhang F, Hu P, Huang W, Lu L, Bai R, et al. Exploring health literacy in medical university students of chongqing, China: A cross-sectional study. PLoSOne 2016 Apr 6. doi:10.1371/journal.pone.0152547.
25. Vozikis A, Drivas K, Milioris K. Health literacy among university students in Greece: determinants and association with self-perceived health, health behaviours and health risks. Arch Public Health 2014 May 23. doi:10.1186/2049- 3258-72-15.
26. HLS-EU Consortium. comparative report of health literacy ın eight eu member states. The European Health Literacy Survey HLS-EU (Electronic Journal) 2012; Erişim yeri: http://www.healthlıteracy. eu Erişim Tarihi: 08.08.2018.
27. Eichler K, Wieser S, Brügger U. Thecosts of limited health literacy: A systematic review. Int J Public Health 2009;54(5):313-324.
28. Lee SYD, Tsai, TI, Tsai, YW, Kuo KN. Health literacy, health status, and health care utilization of Taiwanese adults: results from a national survey. BMC Public Health 2010 Oct 16. doi:10.1186/1471-2458-10-614.
29. Barber ML, Staples M, Osborne RH, Clerehan R, Elder C, Buchbinder R. Upto a quarter of theAustralian population may have suboptimal health literacy depending upon the measurement tool: Results from a population-based survey. Health Promot Int. 2009;24(3):252-61.
30. Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Viera A, Crotty K, Holland A, Brasure M, Lohr KN, Harden E, Tant E, Wallace I, Viswanathan M. Health literacy. ınterventions and outcomes: An updated systematic review. Evidence Report/Technology Assesment No. 199. RTI International–University of North Carolina Evidence based Practice Center. Agency for Healthcare Research and Quality 2011 March. Report No: 290- 2007-10056-I

APA	ÖZDENK S, ÖZDENK G, ÖZCEBE L, UNER S (2019). Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. , 48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
Chicago	ÖZDENK Serhat,ÖZDENK Gülcan DEMİR,ÖZCEBE Lütfiye Hilal,UNER SARP Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. (2019): 48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
MLA	ÖZDENK Serhat,ÖZDENK Gülcan DEMİR,ÖZCEBE Lütfiye Hilal,UNER SARP Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. , 2019, ss.48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
AMA	ÖZDENK S,ÖZDENK G,ÖZCEBE L,UNER S Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. . 2019; 48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
Vancouver	ÖZDENK S,ÖZDENK G,ÖZCEBE L,UNER S Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. . 2019; 48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
IEEE	ÖZDENK S,ÖZDENK G,ÖZCEBE L,UNER S "Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi." , ss.48 - 59, 2019. 10.26559/mersinsbd.412666
ISNAD	ÖZDENK, Serhat vd. "Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi". (2019), 48-59. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.412666

APA	ÖZDENK S, ÖZDENK G, ÖZCEBE L, UNER S (2019). Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
Chicago	ÖZDENK Serhat,ÖZDENK Gülcan DEMİR,ÖZCEBE Lütfiye Hilal,UNER SARP Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 12, no.1 (2019): 48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
MLA	ÖZDENK Serhat,ÖZDENK Gülcan DEMİR,ÖZCEBE Lütfiye Hilal,UNER SARP Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.12, no.1, 2019, ss.48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
AMA	ÖZDENK S,ÖZDENK G,ÖZCEBE L,UNER S Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 12(1): 48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
Vancouver	ÖZDENK S,ÖZDENK G,ÖZCEBE L,UNER S Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 12(1): 48 - 59. 10.26559/mersinsbd.412666
IEEE	ÖZDENK S,ÖZDENK G,ÖZCEBE L,UNER S "Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi." Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12, ss.48 - 59, 2019. 10.26559/mersinsbd.412666
ISNAD	ÖZDENK, Serhat vd. "Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi". Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 12/1 (2019), 48-59. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.412666