Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği

Saracli, Sinan; Atalay, Fatma

Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği

Fatma ATALAY, (Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, İstatistik Bölümü, Afyonkarahisar, Türkiye)

Sinan SARAÇLI (Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, İstatistik Bölümü, Afyonkarahisar, Türkiye)

Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi

8 0

Yıl: 2020 Cilt: 10 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 172 - 180 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 20-01-2021

Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği

Öz:

Amaç: Bu çalışmada, bireylerin ağız ve diş sağlığı konusundaki bilgiye ve korkuya dayalı tutum ve davranışlarınınincelenerek, tutumlarının davranışları üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntemler: Bu amaçla Afyonkarahisar il merkezinde faaliyet göstermekte olan özel diş kliniklerine, 2019yılı Nisan-Mayıs aylarında tedavi amaçlı gelen toplam 350 hastaya uygulanan anket aracılığı ile ilgili verilertoplanmıştır. Toplanan verilere, betimleyici istatistiksel analizlerin dışında açıklayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktöranalizi ve yapısal eşitlik modellemesi uygulanarak bireylerin bilgiye ve korkuya dayalı tutum ve davranış boyutlarıbelirlenerek ağız ve dış sağlığı konusundaki davranışları üzerinde etkili olan tutumları belirlenmiştir.Bulgular: Açıklayıcı faktör analizi sonucunda bireylerin ağız ve diş sağlığı konusundaki tutumlarının alt boyutları:Korkuya dayalı Tutum (KT) ve Bilgiye dayalı Tutum (BT) olarak, davranışlarının alt boyutları ise Korkuya dayalıDavranış (KD), Bilgiye dayalı Davranış (BD) olarak belirlenmiştir. Faktör analizi bulgularına göre bireylerin korkuyadayalı tutumları üzerinde, en çok anestezik iğnenin görüntüsünün endişelendirdiği, Korkuya dayalı davranışlarıüzerinde en çok kullanılan aletlerin seslerinin rahatsız ettiği için müzik dinlemeleri etkili bulunmuş, Bilgiye dayalıtutumları üzerinde Ağız ve diş sağlığı genel vücut sağlığı ile etkileşim içinde olduğu, bilgiye bağlı davranışları üzerindeise Dişlerimi düzenli şekilde günde 2 defa fırçalamaları etkili olarak bulunmuştur.Sonuç: Yapısal eşitlik modellemesi sonucunda elde bulgulara göre, korkuya dayalı davranışları üzerinde korkuya dayalıtutumları en etkili faktör olarak belirlenirken, bilgiye dayalı davranışları üzerinde ise bilgiye dayalı tutumları en etkilifaktör olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Analysis of the Attitudes and Behavior of Individuals on Oral and Dental Health by Statistical Methods: Sample of Afyonkarahisar Province

Öz:

Aim: In this study, it was aimed to determine the effects of attitudes on behaviors of individuals by examining their attitudes and behaviors based on information and fear on oral and dental health. Material and Methods: For this purpose, data was collected from a total of 350 patients who were treated for treatment in April-May 2019 in private dental clinics in Afyonkarahisar. In addition to the descriptive statistical analysis, descriptive factor analysis, confirmatory factor analysis and structural equation modeling were applied to the collected data. Attitudes and behaviors of individuals based on knowledge and fear were determined and their attitudes which had an effect on oral and dental health behaviors were determined. Results: As the results of the explanatory factor analysis, sub factors of individuals’ attitudes and behaviors towards oral and dental health is determined as fear-based attitudes (KT) and knowledge based attitudes (BT) and fear-based behaviors (KD) and knowledge based behaviors (BD). According to these findings, while fear of the view of anesthetic injection is the most effective on fear-based attitudes of the individuals, listening music because of the disturbance of the voices of the devices has the greatest effect on their fear-based behaviors. Besides, while Interaction between general health with oral and dental health is found effective on their knowledge based attitudes, brushing teeth twice a day regularly is found effective on their knowledge based behaviors. Conclusion: According to the results of the structural equation modeling, fear-based attitudes were determined as the most effective factor on the behaviors based on fear, whereas knowledge-based attitudes were determined as the most effective factor on knowledge-based behaviors.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Büyük DŞ, Çetinkaya A, Özmen D, Taylan A, Uyar, F. 11-12 yaş grubu çocukların ağız ve diş sağlığı konusundaki bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2018; 11(2): 78-86.
2. Aydemir H, Ceylan KG. Orta karadeniz bölgesinde yaşayan bireylerin ağız-diş sağlığı düzeyi. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1999; 9(1): 96-9.
3. Satcher D. Oral health in America: a report of the surgeon general. Rockville, MD: National Institute of Dental and Craniofacial Research, National Institutes of Health; 2000.
4. Beaglehole R. The oral health atlas: mapping a neglected global health issue. Geneva: FDI World Dental Federation; 2009.
5. Kaya S. Ağız ve diş sağlığı hastalarında yaşam kalitesinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Hacettepe ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü; 2014.
6. Genderson MW, Sischo L, Markowitz K, Fine D, Broder HL. An overview of children's oral healthrelated quality of life assessment: from scale development to measuring outcomes. Caries Research. 2013; 47(1): 13-21.
7. Kumar P, Kumar P, Dixit A, Grupta V, Singh H, Sargaşyan V. Cross sectional evaluation of awareness of prevention of dental caries among general paediatricians in Ghaziabad district, India. Annals of Medical and Health Sciences Research. 2014; 4(3): 302-6.
8. Kılınç G, Günay T. Dokuz Eylül Üniversitesi tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin ağız diş sağlığı konusunda bilgi düzeyleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2010; 24(3): 131-7.
9. Öztunç H, Haytaç, MC, Özmeriç N, Uzel İ. Adana ilinde 6-11 yaş grubu çocukların ağız-diş sağlığı durumlarının değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2000; 17(2): 1-6.
10. Källestål C, Matsson L, Holm AK. Periodontal conditions in a group of Swedish adolescents (I). A descriptive epidemiologic study. Journal of Clinical Periodontology. 1990; 17(9): 601-8.
11. Özmeriç N, Göfteci B, Kurtiş B, Bal B. Arayüz bakımı ve periodontal sağlık. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1994; 11(2): 33-8.
12. Tulunoğlu Ö, Bodur H, Akal N. Aile eğitim düzeyinin okul öncesi çocuklardaki ağız diş sağlığı uygulamaları üzerine etkisinin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1999; 16(2): 27-32.
13. Pattanaporn K, Navia JM. The relationship of dental calculus to caries, gingivitis, and selected salivary factors in 11‐to 13‐year‐old children in Chiang Mai, Thailand. Journal of Periodontology. 1998; 69(9): 955-61.
14. Gibson S, Williams S. Dental caries in pre–school children: associations with social class, toothbrushing habit and consumption of sugars and sugar– containing foods. Caries Research. 1999; 33(2): 101- 13.
15.Çalışkan D, Yaşar F, Tunçbilek A. AÜ TF 9-10 sömestr öğrencilerinin ağız ve diş sağlığı konusunda bilgi düzeyleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2002; 55(2): 137-42.
16.Rabiei S, Mohebbi SZ, Patja K, Virtanen JI. Physicians’ knowledge of and adherence to improving oral health. BMC Public Health. 2012; 12(1): 855.
17. Adeghe HA, Ehigiator O, Azodo CC, Ehizele AO. Nigerian clinical level medical students’ knowledge of dental specialty. Annals of Medical and Health Sciences Research. 2012; 2(2): 157-60.
18. Koşan Z, Akgül N, Bedir B, Çalıkoğlu EO, Yılmaz S, Derelioğlu SD. Tıp ve diş hekimliği fakültelerinde ağız – diş sağlığı eğitimi yeterli mi? Öğrencilerin bilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Turk J Public Health. 2017; 15(3): 201-12.
19. Vishwanathaiah S. Knowledge, attitudes, and oral health practices of school children in davangere. International Journal of Clinical Pediatric Dentistry. 2016; 9(2): 172-6.
20. TDB [İnternet] Türk Diş Hekimleri Birliği, 2015. [Erişim tarihi: 15.08.2016] Erişim adresi: http://www.tdb.org.tr/tdb/v2/basin_icerik.php?yer_id =5&id=64.
21. Tekçiçek M. Okul sağlığı programlarında ağız diş sağlığının önemi ve kapsamı. Halk Sağlığı Günleri III. Ulusal Okul Sağlığı Sempozyumu; 4-9 Eylül 2014; Ankara.
22. WHO. Oral health surveys: basic methods. 5. ed. 2013. France: World Health Organization; 2013.
23. Namal N, Ertem-Vehid H, Vehid S, Can G. Altı-on iki yaş grubu çocukların diş sağlığını etkileyen anneye ait faktörlerin araştırılması. Çocuk Dergisi. 2009; 9(3): 123-6.
24. Pekcan H. Okul sağlığı içinde halk sağlığı temel bilgiler 1. 3. Baskı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2015.
25.Bhardwaj VK, Sharma KR, Luthra RP, Jhingta P, Sharma D, Justa A. Impact of school-based oral health education program on oral health of 12 and 15 years old school children. Journal of Education and Health Promotion. 2013; 2: 33-45.
26. Amschler DH. A hidden epidemic: dental disparities among children. (Commentaries). Journal of School Health. 2003; 73(1): 38-41.
27.Jackson SL, Vann WF, Kotch JB, Pahel BT, Lee JY. Impact of poor oral health on children's school attendance and performance. American Journal of Public Health. 2011; 101(10): 1900-6.
28. TÜİK[İnternet] İstatistiklerle Çocuk. 2015 [Erişim tarihi: 20.04.2019] Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay& KT_ID=11&KITAP_ID=269.
29. Haque SE, Rahman M, Itsuko K, Mutahara M, Kayako S, TsutsumiIslam MJ, et al. Effect of a school-based oral health education in preventing untreated dental caries and increasing knowledge, attitude, and practices among adolescents in Bangladesh. BioMed Central Oral Health. 2016; 44(16): 1-10.
30. Güler Ç, Eltas A, Güneş D, Görgen VA, Ersöz M. Malatya ilindeki 7-14 yaş arası çocukların ağız-diş sağlığının değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012; 2: 19-24.
31.Boorin MR. Anxiety. Its manifestation and role in the dentalpatient. Dental clinics of North America.1995; 39(3): 523-39.
32. Köroğlu DA, Durkan R. Diş hekimliği uygulamalarında karşılaşılan dental anksiyete sendromunun etiyolojisinin ve tedavi yöntemlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2010; 3: 205-12
33. AyerJr W, Domoto PK, Gale EN, JoyJr ED, Melamed BG. Overcoming dental fear: strategies for its prevention and management. Journal of the American Dental Association1939; 107(1): 18-27.
34. Abrahamsson KH, Berggren U, Carlsson SG. Psychosocial aspects of dental and general fears in dental phobic patients. Acta Odontol Scand. 2000; 58: 37-43.
35. Ünlüyol AY, Kocabalkan E. Diş tedavisi öncesi endişenin hastanın tedaviye bakış açısına etkisi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2010; 27(3): 167-74.
36. Ay ZY, Erdek Y, Öztürk M, Kılınç G, Bozkurt Y, Yılmaz R. Süleyman Demirel Üniversitesi diş hekimliği fakültesine başvuran hastalarda dental korku düzeyinin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2005; 8(1): 12-8.
37. Tezel A, Yaman S. Erzurum ili ilkokul 4. ve 5. sınıf çocuklarının ağız ve diş sağlığı konusundaki bilgi tutum ve davranış düzeyinin araştırılması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010; 1(1): 36-45.
38. Pekiner N. İstanbul’un sosyo-ekonomik yönden farklı iki ilköğretim okulunda uygulanan ağız ve diş sağlığı eğitiminin sonuçlarının karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmesi [Doktora Tezi]. İstanbul: M.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 1999.
39. Yüksel R. Amasya İlindeki sınıf öğretmenlerinin ağız ve diş sağlığı konusundaki bilgi ve davranışları [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2018.
40. Schermelleh-Engel K, Moosbrugger H, Müller H. Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online. 2003; 8(2): 23-74.

APA	Atalay F, Saracli S (2020). Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. , 172 - 180.
Chicago	Atalay Fatma,Saracli Sinan Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. (2020): 172 - 180.
MLA	Atalay Fatma,Saracli Sinan Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. , 2020, ss.172 - 180.
AMA	Atalay F,Saracli S Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. . 2020; 172 - 180.
Vancouver	Atalay F,Saracli S Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. . 2020; 172 - 180.
IEEE	Atalay F,Saracli S "Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği." , ss.172 - 180, 2020.
ISNAD	Atalay, Fatma - Saracli, Sinan. "Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği". (2020), 172-180.

APA	Atalay F, Saracli S (2020). Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2), 172 - 180.
Chicago	Atalay Fatma,Saracli Sinan Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 10, no.2 (2020): 172 - 180.
MLA	Atalay Fatma,Saracli Sinan Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol.10, no.2, 2020, ss.172 - 180.
AMA	Atalay F,Saracli S Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2020; 10(2): 172 - 180.
Vancouver	Atalay F,Saracli S Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2020; 10(2): 172 - 180.
IEEE	Atalay F,Saracli S "Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği." Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10, ss.172 - 180, 2020.
ISNAD	Atalay, Fatma - Saracli, Sinan. "Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği". Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 10/2 (2020), 172-180.