Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri
Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 1 - 19 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31591/istem.519718 İndeks Tarihi: 08-02-2021
Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri
Öz: Aslen Yemenli olan ve mükâtebe yolu ile özgürlüğüne kavuşan Hâtıb b. Ebû Beltea, Cahiliye Dönemi’nde şairliği ve süvariliği ile meşhurdur. Hicretten önce Müslüman olmuş, Habeşistan’a hicret etmeyerek Hz. Peygamber’in yanında kalmayı tercih etmiştir. Hicret için izin verilmesinin ardından Medine’ye hicret etmiş ve vefatına kadar Hz. Peygamber’in yanından ayrılmamıştır. Hâtıb b. Ebû Beltea’yı diğerlerinden farklı kılan ise onun Mekke’nin fethi için sefere çıkılmadan önce yapmış olduğu hatadır. O, Mekke ileri gelenlerine bir mektup göndermiş ve Hz. Peygam-ber tarafından özellikle gizli tutulmasına rağmen durumu haber vermek istemiştir. Bu nedenle de ihanet ile suçlanmıştır. Bu olay İslam tarihinde birçok tartışmaya neden olacak olan Bedir ashabının affedilmesi ile ilgili hadiseye de konu olmuştur. Yine aynı olay nedeni ile Mümtehine Suresi’nin ilk ayetleri nazil olmuştur. Hâtıb b. Ebû Beltea’yı farklı kılan ikinci olay ise Hz. Pey-gamber’in İslam’a davet içeren mektubunu Mısır Mukavkıs’ına götürmesidir. Burada Mukavkıs karşısında Hz. Peygamber’i ve İslam’ı en güzel şekilde savunmuştur. Bu çalışmamızda birçok tartışmanın merkezinde kalmış olan Hâtıb b. Ebû Beltea’nın hayatı, askerî ve siyasî faaliyetleri üzerinde duracak ve ona yöneltilen ithamları irdeleyeceğiz.
Anahtar Kelime: Life and Activities of Hâtib b. Ebû Beltea
Öz: Hâtib b. Ebû Beltea who is from Yemen, who obtained his freedom due to an agreement with his master is famous for his poets and cavalry in Period of pre-Islamic age of ignorance. He became Muslim before Hegira. He didn’t prefer to immigrate to Ethiopia but preferred to stay with Prophet Muhammad. After having permit for hegira, he immigrated to Medina and didn’t live from Prophet Mohammad until his death. The difference of Hâtıb b. Ebû Beltea from other companions of Prophet is his fault which he did before voyage for conquest of Mecca. He sent a letter to notable people of Mecca and he wanted to inform the current situation to them alt-hough it was kept confident by Prophet Muhammad. Therefore he was accused with infidelity. This event caused many discussions which will cause forgiven of Bedir Attendants in Islamic History. Also, the first verses of Surah Mumtanah were informed by Allah. The second event which makes different Hâtıb b. Ebû Beltea is his messenger duty; he delivered the invitation letter to Islam of Prophet Muhammad to Mukavkıs, Governor of Egypt. He defended Prophet Muhammad against to Mukavkıs in the best way. In this study, we will examine life, military and political activities of Hâtıb b. Ebû Beltea who was the center of many discussions and we will search accusing cases against to him.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmed b. Hanbel,Ahmedb.Muhammedeş-Şeybâni(ö.241/855).el-Müsned,I-VI.İstanbul: Çağrı Yay. ,1992
- Arslan,İhsan.“Hz.Peygamber’inSavaşlardakiTavrı”.UluslararasıSosyalAraştırmalarDer-gisi.8/39(2015):1041-1051
- Atar,Fahrettin.“Mukâtebe”,TürkiyeDiyanetVakfıİslâmAnsiklopedisi.31:531-533.Anka-ra:TDVYay.,2006
- Belâzürî,Ebu’l-AbbasAhmedb.Yahyab.Câbir(ö.279/892).Ensâbü’l-eşrâf,Hz.Peygam-ber’in(sav)HayatıveŞahsiyeti,SiyasîveAskerîMücadeleleriI-II.thk.SüheylZekkâr- RiyadZiriklî,Trc..HikmetAkdemir.İstanbul:İlkHarfYay.,2018.»
- BOZKURT, Nebi-Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Mekke”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklope-disi. 28: 555-575. Ankara: TDV Yay., 2003.
- BUHÂRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail (ö. 256/870). el-Edebü’l-müfred, I-XI. 2. bs., Kahire: el-Matbaatü’s-Selefiyye, 1388.
- DİYARBEKRÎ, Hüseyin b. Muhammed b. Hasan (ö. 990/1582). Târîh’ul-hâmis fi ahvâli en-fesi nefîs, I-II. Kahire: by. 1302.
- EBÛ DÂVÛD, Süleymân b. el-Eş’as Sicistâni (ö. 202-275). Sünen, I-V. 2. bs., İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
- EBÛ UBEYD, Kasım b. Sellâm (ö. 224/837). Kitâbü’l-emvâl, İlk Dönem Ekonomi Yönetimi. çev. Cemalettin Saylık. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2016.
- GÖKSOY, İsmail Hakkı. “Hz. Peygamber’in Hükümdarlara Gönderdiği Davet Mektupları Ve Önemi”. II. Kutlu Doğum Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 119-138. Isparta: SDÜ İlahiyat Fakültesi Yay., 1999.
- GÜZEL, Ahmet. Hz. Peygamber’in Savaşları, Gazveler. Konya: Kitap Dünyası Yay., 2018.
- HALEBÎ, Alî b. Burhâniddîn İbrâhim b. Ahmed el-Halebî (ö. 1044/1635). es-Sîretu’l- halebiyye fî sîreti’l-Emîni’l-Me’mûn (İnsânu’l-uyûn), I-III, Mısır: Mtb. Mustafa Bâbi, 1964.
- HAMİDULLAH, Muhammed. el-Vesâiku’s-siyâsiyye (Hz. Peygamber Döneminin Siyasi-İdari Belgeleri). İstanbul: Kitabevi Yay., 1997.
- HAMİDULLAH, Muhammed. Hz. Peygamber’in Savaşları. çev. Nazire Erinç Yurter. İstanbul: Yeni Şafak Yay., 1991.
- HAMİDULLAH, Muhammed. İslam Peygamberi, I-II. Trc. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan Yay., l991.
- İbn ABDÜLBER, Yusuf b. Abdillah b. Muhammed b. Abdülber el-Kurtubî (ö. 463/1071). el-İstî’âb fî ma’rifeti’l-ashâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî I-IV. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1992.
- İBN HABÎB, İbn Habîb, Ebû Cafer Muhammed b. Habîb el-Bağdâdî (ö. 245/859). Kitâbu’l-Muhabber. thk. Eliza Lichtenstater. Beyrut: Dâru’l-Afâki’l-Cedîde, ty.
- İBN HACER el-Askalânî, Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed el Askalâni (ö. 852/1449), el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe (Sahabe-i Kiram Ansiklopedisi), Trc. Naim Erdoğan, İstanbul: İz Yay., 2010.
- İBN HAZM, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî el-Kurtubî (ö. 456/1064). Cevâmiu’s-sîre (Siyerin Özü). Trc. M. Salih Arı. İstanbul: Çıra Yay., 2004,
- İBN HİBBÂN, Ebû Hâtim Muhammed (ö. 354-965). es-Sîretü’n-Nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ, Hz. Peygamber ve Halifeler. Trc. Harun Bekiroğlu. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2017.
- İBN HİŞÂM, Ebû Muhammed Cemâleddin Abdülmelik (ö. 213/833). es-Sîretu’n-Nebeviyye, I-IV. thk. Mustafa es-Sakkâ ve dğr., , Beyrut: by. 1971.
- İBN SA’D, Muhammed b. Sa’d b. Menî’ el-Haşimî el-Basrî (ö. 230/845) . Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr, tabakât. Trc. edt. Adnan Demircan. İstanbul: Siyer Yay., 2014.
- İBN SEYYİDİNNÂS, Muhammed b. Abdullah b. Yahya (ö. 734/1332).Uyûni’l-eser fî fünûni’l-megâzî ve’s-semâil ve’s-siyer, I-II, Beyrut: ty., ts.
- İBN ZEBÂLE, Muhammed b. Hasan el-Kureyşî el-Mahzumî el-Medenî (ö. 199/814). Ahbâru’l-Medîne, Medine Tarihi. Trc. Fatih Mehmet Yılmaz. Ankara: Ankara Okulu Yay. 2018.
- KAPAR, Mehmet Ali. Heyetler, Hz. Peygamber Dönemi Diplomasi. İstanbul: Endülüs Yay., 2017.
- KASTALLÂNÎ, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr (ö. 923/1517). Mevâhibü’l-ledünniye, I-II. Mısır: by. 1281.
- KETTÂNÎ, Muhammed Abdilhay. et-Teratibu’l-idârîyye, Hz. Peygamber’in Yönetimi I-II. Trc. Ahmet Özel. İstanbul: İz Yay., 2012.
- KÖKSAL, M. Asım. İslâm Tarihi I-XVIII. İstanbul: Köksal Yay., 1991.
- MÜSLİM, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccac (ö. 261/874). el-Câmiu’s-sahîh I-III. 2. bs., thk. Muhammed Fuad Abdulbâki. İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
- ÖNKAL, Ahmet. “Mustalik (Benî Mustalik)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 360-361. Ankara: TDV Yay., 2006.
- ÖNKAL, Ahmet. Rasûlullah’ın İslam ‘a Davet Metodu. Konya: Kitap Dünyası Yay., 2012.
- ÖZKUYUMCU, Nadir. “Mukavkıs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 137-138. Ankara: TDV Yay., 2006.
- SÖNMEZ, Abidin. Rasûlullah’ın İslâm’a Davet Mektupları. İstanbul: İnkılab Yay., 2011.
- SÜHEYLÎ, Abdurrahman b. Abdullah. er-Ravdü’l-Ünüf fî Şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyye, I-VII. thk. A. Vekil. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Hadîse, 1967.
- ŞİMŞİR, Mehmet. Hz. Peygamber Döneminde Suikastler. Konya: Kitabevi Yay., 2018.
- TİRMİZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevra (ö. 279/892). Sünen. I-V, 2. bs., İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
- ÜNAL, Tahsin. Psikolojik Taktik, Ölümsüz Zafer, Mekke’nin Fethi. İstanbul: Kayıhan Yay., 2011.
- ÜNALAN, Musa. “Helal Gıda Ürünlerinde Pazarlama Karması Elemanları”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8/19 (2017), 102-113.
- ZÜRKÂNÎ, Muhammed b. Abdilbâkî b. Yûsuf b. Ahmed b. Alvân Zerkânî (ö. 1122/1710). Mevâhibü’l-Ledünniye Şerhi, I-VIII. Beyrut: by. 1973
| APA | KAPAR M (2019). Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. , 1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| Chicago | KAPAR MEHMET ALI Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. (2019): 1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| MLA | KAPAR MEHMET ALI Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. , 2019, ss.1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| AMA | KAPAR M Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. . 2019; 1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| Vancouver | KAPAR M Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. . 2019; 1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| IEEE | KAPAR M "Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri." , ss.1 - 19, 2019. 10.31591/istem.519718 |
| ISNAD | KAPAR, MEHMET ALI. "Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri". (2019), 1-19. https://doi.org/10.31591/istem.519718 |
| APA | KAPAR M (2019). Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. İstem, 0(33), 1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| Chicago | KAPAR MEHMET ALI Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. İstem 0, no.33 (2019): 1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| MLA | KAPAR MEHMET ALI Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. İstem, vol.0, no.33, 2019, ss.1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| AMA | KAPAR M Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. İstem. 2019; 0(33): 1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| Vancouver | KAPAR M Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri. İstem. 2019; 0(33): 1 - 19. 10.31591/istem.519718 |
| IEEE | KAPAR M "Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri." İstem, 0, ss.1 - 19, 2019. 10.31591/istem.519718 |
| ISNAD | KAPAR, MEHMET ALI. "Hâtıb b. Ebû Beltea Hayatı ve Faaliyetleri". İstem 33 (2019), 1-19. https://doi.org/10.31591/istem.519718 |
