Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği)

Mustafa ÖZTÜRK (Sabahattin Zaim Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Hadis Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)
İslami İlimler Dergisi
37 2
Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 7 - 34 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34082/islamiilimler.748686 İndeks Tarihi: 10-02-2021

Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği)

Öz:
Her hadis musannifi gibi, Tirmizî’nin deSünen’ini belli bir metot üzere tasnif ettiği, özellikle, pek çok hadisin sonunda değerlendirme sadedin-de bazı usûl bilgilerine yer verdiği ehlince bilinmektedir. Bu bilgilerden biri de onun zaman zaman bir veya birkaç sahâbiyi zikrederek “ve fi’l-bâbi an fulân/an fulân ve fulân...” şeklinde düştüğü kayıtlardır. Tirmizî, bu tür kayıtlarla, her hangi bir sahâbîden bizzat senediyle aktardığı bir hadisin başka sahâbî/sahâbîlerden de geldiğini belirtmektedir. Binaena-leyh diğer sahâbîlerin rivâyetlerinin muteber hadis kaynaklarına ne de-rece yansımış olduğu hatta aynı hadisin Tirmizî’nin zikretmediği başka sahâbîlere nispetinin bulunup bulunmadığı ilmî merakı celbetmektedir. Diğer taraftan Tirmizî’nin söz konusu ifadeyi kullandığı hadise ait sahâbî zincirini tercih etme sebebi yahut onun aynı bölüm veya bâb içerisin-de hakkında “ve fi’l-bâbi an fulân...” ifadesini kullanmadığı rivâyetlerin, sahâbeden başka bir râvisinin var olup olmadığı, araştırmaya muhtaç gö-zükmektedir. Bu minvalde meselenin şevâhid açısından istatistiksel bo-yutu da önem arz etmektedir. Ayrıca geçmişte ve günümüzde “ve fi’l-bâbi an fulân…” bağlamında bazı tahric ve değerlendirme çalışmaları da yapıl-mıştır. Dolayısıyla makalemiz, literatür de dahil bütün bu hususularla il-gili bir tetkiki, “Kitâbu’l-İlim” çerçevesinde kendisine konu edinmektedir.
Anahtar Kelime:

A Survey on the Reports with the Phrase “Wa fī al-Bābi ‘an Fulān” Existing in al-Tirmidhī’s al-Sunan (The Case of Kitāb al-Ilm)

Öz:
As every other compilers of hadith, it is known that al-Tirmidhī compiled his Sunan in accordance with a certain methodology and especially presented some information about his methodology at the end of many hadiths recorded in his compilation. A type of such information is his notes as “wa fī al-bābi ‘an fulān/an fulān wa fulān…” along with mentioning the names of one or more companions. In such notes, al-Tirmidhī states that a hadith narrated by one companion through a certain chain was also transmitted through another companion/other companions. Therefore, the question of whether the transmissions of other companions and even whether there are other chains of transmission of that particular hadith attracts scholarly curiosity. On the other hand, it seems there is a need for scholarly research about the reason why al-Tirmidhī preferred a certain chain of transmission for the hadith about which he uses the phrase “wa fī al-bābi ‘an fulān…” or whether other chains of transmission exist for the other hadiths mentioned in the same book or section about which he did not use that phrase. In this regard, the statistical aspect of this issue is also important for shawāhid purposes. There have also been studies done in the past and today related to authentication and evaluation of “wa fī al-bābi ‘an fulān…”. Therefore, our article is a survey about all aspects of this issue including its literature within the framework of “kitāb al’ilm-the book of knowledge”.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adâb Mahmûd Hamş. el-İmâm et-Tirmizî ve menhecuhu fî kitâbihi el-Câmi. 2. Cilt. Am-mân: Dâru’l-feth, 1423/2003.
  • Ahatlı, Erdinç - Murad, Selvi Raif. “Sünen-i Tirmizî’de ‘Hüve Hadîsü Fülân’ Kavra-mı Üzerine”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/35 (Haziran 2017): 1-26. http://dx.doi.org/10.17335/sakaifd.311741.
  • Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsne-dü Ahmed b. Hanbel. 6 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsne-dü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. Thk. Şuayb el-Arnaud v.dğr. 50 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1413/1993.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Huseyn el-Beyhakî. es-Sünenü’l-kübrâ. Thk. Mu-hammed Abdülkadir Atâ. 3. Baskı. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Huseyn el-Beyhakî. el-Câmi li şuabi’l-îmân. Thk. Abdülalî Abdülhamîd-Muhtâr Ahmed. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1423/2003.
  • Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. Amr b. Abdilhâlık el-Bezzâr. el-Bahru’z-zehhâr (el-Müs-ned). Thk. Mahfûz er-Rahman. 18 Cilt. Medine: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 1409/1988.
  • Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî. et-Târîhu’l-kebîr. Nşr. Muhammed Abdulmuîd Han. 8 Cilt. Haydarâbâd: Dâiretü’l-meârif el-Osmaniyye, ts.
  • Çakan, İsmail L. “el-Câmiu’s-Sahîh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 129-132. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
  • Dârekutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed ed-Dârekutnî. Sünenü’d-Dârekutnî. Thk. Şuayb el-Arnaud - Hasan Abdülmün‘im Şelebî - Heysem Abdülğafûr. 6 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1402/2004.
  • Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman. Sünenü’d-Dârimî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘âs es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Ebû Gudde, Abdulfettâh. Tahkîk ismeyi’s-Sahîhayn ve’smi Camii’t-Tirmizî. Haleb: Mektebü’l-Metbû’âti’l-İslâmiyye, 1993.
  • Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-İsfahânî. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1409/1988.
  • Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Alî b. el-Müsennâ et-Temîmî. Müsnedü Ebî Ya‘lâ. Thk. Hüseyin Selîm Esed. 14 Cilt. Dimaşk: Dâru’l-me’mûn, 1404/1984.
  • Elbânî, Ebû Abdirrahman Muhammed Nâsıruddîn Elbânî. Zaîfu Süneni’t-Tirmizî. Riyad: Mektebetü’l-meârif, 1420/200.
  • Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah el-Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ala’s-Sahîhâyn. Thk. Mustafa Abdulkâdir Atâ. 4 Cilt. 2. Baskı, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1422/2002.
  • Hatîb, Ebû Bekir Ahmed b. Ali el-Hatîb el-Bağdâdî. Takyîdü’l-ilm. Thk. Saîd Abdulğaf-fâr Ali. Kahire: Dâru’l-istikâme,1429/2008.
  • Heysemî, Ebu’l-Hasen Nuruddîn Ali b. Ebî Bekir el-Heysemî. Mecma‘u’z-zevâid ve menbeu’l-fevâid. Thk. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî. 23. Cilt. Cidde: Dâ- ru’l-Minhâc, 1436/2015.
  • Humeydî, Ebû Bekir Abdullah b. ez-Zübeyr b. Îsâ el-Humeydî. Müsnedü’l-Humeydî. Thk. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî. 2 Cilt. Dimaşk: Dâru’s-sekâ, 1417/1996.
  • Irâkî, Ebu’l-Fazl Zeynüddîn Abdurrahîm b. el-Huseyn el-Irâkî. - İbnü’s-Sübkî, Ebû
  • Nasr Abdulvahhab b. Ali. - ez-Zebîdî, Muhammed b. Muhammed el-Murtaza. Tahrîcu ehâdîsi İhyâi ulûmi’d-dîn, Nşr. Ebû Abdillah Mahmûd b. Muhammed el-Haddâd. 7 Cilt. Riyad: Dâru’l-âsıme, 1408/1987.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Ebî Hâtim Muhammed er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta‘dîl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1371/1952.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe. el-Kitâbu’l-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsar. Thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 7 Cilt. Beyrut: Mektebetü’r-rüşd, 1409/1989.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî. el-Mu‘cemu’l-müfehres ev Tecrîdü esanîdi’l-kütübi’l-meşhûre ve’l-eczâi’l-mensûre. Thk. Muhammed Şekûr el-Meyâdînî. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1418/1998.
  • İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân (Alâuddîn Ali b. Belbân el-Fârisî tertibi). Thk. Şuayb el-Arnaud. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1408/1998.
  • İbn Huzeyme, Ebû Bekir Muhammed b. İshâk b. Huzeyme es-Sülemî. Sahihu İbn Hu-zeyme. Thk. Muhammed Mustafa el-A‘zamî. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İs- lâmî, 1400/1980.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd b. Mâce el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • el-İşbîlî, İbn Hayr, Fehrese, Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf - Mahmûd Beşşâr Avvâd. Tunus: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2009.
  • Kandemir, M. Yaşar. “İbn Seyyidünnâs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 316-318. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Kudâî, Ebû Abdillah Muhammed b. Selâme b. Ca’fer el-Kudâî. Müsnedü’ş-Şihâb. Thk. Hamdî Abdülmecîd es-Silefî. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1405/1985.
  • Kuzudişli, Bekir. “Men Kezebe Aleyye... Hadisi ve Lâfzen Mütevatir Meselesi”. Marife 7/1 (Bahar 2007): 137-166.
  • Mâlik, Ebû Abdillah Mâlik b. Enes. el-Muvatta’. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Muhammed Habîbullah Muhtâr. Keşfu’n-nikâb an ma yekuluhu’t-Tirmizî ve fi’l-bâb. 6. cilt. Karaçi: Meclisu’d-da‘vâ ve’t-tahkîki’l-İslâmî, 1409/1989-1439/2018.
  • Muhammed Subhî b. Hasan Hallâk. el-Lübâb fî tahrîci’l-Mübârekfûrî li kavli’t-Tirmizî ve fi’l-bâb. 2 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1999/1419.
  • Muhyiddin Atiyye - Salahuddîn Hafî - Muhammed Hayrî. Delilü müellefâti’l-ha-dîsi’ş-şerîfi’l-matbûa el-kadîme ve’l-hadîse. 2. cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1416/1995.
  • Mübârekfûrî, Ebu’l-Ala Muhammed Abdurrahîm el-Mübarekfûrî. Tuhfetü'l-ahvezî bi-şerhi Câmii’t-Tirmizî. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1410/1990.
  • Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Hacâc el-Kuşeyrî en-Nîsabûrî. Sahîhu Müslim. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb en-Nesâî. es-Sünenü’l-kübrâ. Thk. Hasan Abdülmün‘im Şelebî. 12 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001.
  • Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb en-Nesâî. Sünenü’n-Nesâî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed et-Taberânî. el-Mu‘cemu’l-evsat. Thk. Târık b. Ivazullah - Abdülmuhsin b. İbrahim el-Huseynî. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1415/1995.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed et-Taberânî. el-Mu‘cemü’l-kebîr. Thk. Hamdi Abdülmecid es-Silefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, ts.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed et-Taberânî. er-Ravzü’d-dânî ile’l-Mu‘cemi’s-sağîr li’t-Taberânî. Thk. Muhammed Şekûr Mahmûd. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1405/1985.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed et-Taberânî. Müsnedü’ş-Şâmiyyîn. Thk. Hamdi Abdülmecid es-Silefî. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1409/1989.
  • Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme et-Tahâvî. Şerhu müşkili'l-âsâr. Thk. Şuayb el-Arnaud. 16 Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-risâle, 1415/1994.
  • Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ et-Tirmizî. Sünenü’t-Tirmizî. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
  • Ukaylî, Ebû Cafer Muhammed b. Amr b. Musa b. Hammâd Ukaylî. ed-Duafâu’l-ke-bîr. Thk. Abdülmu‘ti Emin Kal’aci. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1404/1984.
  • Vâilî, Hasan b. Muhammed Haydar. Nüzhetü’l-elbâb fî kavli’t-Tirmizî ve fi’l-bâb. 6 Cilt. Riyad: Dâru İbnü’l-Cevzî, 1426/2006.
  • Yücel, Ahmet. “Hadislerin Yazılmasıyla İlgili Rivâyetlerin Tenkidi ve Değerlendiril-mesi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16-17 (1988-1999): 102-105.
  • Zehebî, Ebû Abdillah Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed ez-Zehebî. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. Thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 382/1963.
APA OZTÜRK M (2020). Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). , 7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
Chicago OZTÜRK MUSTAFA Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). (2020): 7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
MLA OZTÜRK MUSTAFA Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). , 2020, ss.7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
AMA OZTÜRK M Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). . 2020; 7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
Vancouver OZTÜRK M Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). . 2020; 7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
IEEE OZTÜRK M "Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği)." , ss.7 - 34, 2020. 10.34082/islamiilimler.748686
ISNAD OZTÜRK, MUSTAFA. "Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği)". (2020), 7-34. https://doi.org/10.34082/islamiilimler.748686
APA OZTÜRK M (2020). Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). İslami İlimler Dergisi, 15(1), 7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
Chicago OZTÜRK MUSTAFA Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). İslami İlimler Dergisi 15, no.1 (2020): 7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
MLA OZTÜRK MUSTAFA Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). İslami İlimler Dergisi, vol.15, no.1, 2020, ss.7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
AMA OZTÜRK M Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). İslami İlimler Dergisi. 2020; 15(1): 7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
Vancouver OZTÜRK M Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği). İslami İlimler Dergisi. 2020; 15(1): 7 - 34. 10.34082/islamiilimler.748686
IEEE OZTÜRK M "Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği)." İslami İlimler Dergisi, 15, ss.7 - 34, 2020. 10.34082/islamiilimler.748686
ISNAD OZTÜRK, MUSTAFA. "Tirmizî’nin, Sünen’inde “ve fi’l-bâbi an fulân” İfadesini Kullandığı Rivâyetler Üzerine Bir Tetkik (Kitâbu’l-İlim Örneği)". İslami İlimler Dergisi 15/1 (2020), 7-34. https://doi.org/10.34082/islamiilimler.748686
Sayfa Oluşturulma Tarihi
17-04-2024 18:21

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları