Yıl: 2018 Cilt: 21 Sayı: özel Sayfa Aralığı: 198 - 214 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036 İndeks Tarihi: 12-02-2021

Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti

Öz:
Çalışmada, tıbbi ve aromatik bitkilerinin 2000’li yıllardan günümüzekadar üretimi, dünya ticareti ve değişimi hakkında detaylı bilgilervermek amaçlanmıştır. Araştırma verileri FAO, ITC kayıtlarındantarama, süzme ve gruplandırma usulüyle elde edilmiş ve çizelgelerdeözetlenmiştir. Bulgulara göre muhtelif sayıda tıbbi ve aromatikbitkinin yaklaşık 36 milyon hektar alanda tarımı yapılmakta, üretimmiktarı yönünden kahve, kakao, çay, kırmızı biber ilk sıralarda yeralmaktadır. Kakao, çay, nane üretim alanları 2016 yılına kadaryaklaşık %50 artmıştır. Buna karşın keçiboynuzu, karabuğday,kenevir, şerbetçiotu üretim alanlarında azalışlar meydana gelmiştir.Tıbbi ve aromatik bitkilerin dış ticaretinde birçok bitki yeralmaktadır. Dünya tıbbi ve aromatik bitkiler ticaretinin büyüklüğü2000 yılında 50 milyar dolarken 2016 yılında 180 milyar dolarayükselmiştir. Kahve, kakao, çay ticaretin ilk sıralarında yeralmaktadır. Brezilya en önemli kahve ihracatçısı iken ABD ise enönemli ithalatçı konumundadır. Uçucu yağlar ihracatında, Çin ilksırada yer alırken ithalatta ilk sırayı ABD almaktadır. Ticaret hacmi%300 artışla en fazla kahve, çay ve mate grubunda gerçekleşmiştir.Türkiye ise dünya ticaretinde orta sıralarda yer almaktadır.Araştırma bulgularına göre Türkiye’de yaklaşık 20 çeşit tıbbi vearomatik bitkinin 1,3 milyon dekar alanda tarımı yapılmaktadır.2000’den 2015 yılına üretim alanları yaklaşık %40 artmıştır. Tıbbi vearomatik bitkileri dış ticareti, 2015 yılında, 280 milyon dolar ihracatve 254 milyon dolar ithalat şeklinde gerçekleşmiştir. İhracatta kekik%25’lik payla ilk sırada yer almaktadır. İthalatın %61’ini kahveoluşturmaktadır. İhracatta en önemli uçucu yağlar gül, kekik,stearopten, portakaldır. İthalatta önemli uçucu yağlar nane, portakal,limon, diğer turunçgiller, lavantadır. Sonuç olarak, dünya tıbbi vearomatik bitkilerinin üretimi artmakla birlikte ticareti daha hızlıartmaktadır.
Anahtar Kelime:

Production and Trade of Medicinal and Aromatic Plants in the World and Turkey

Öz:
In this study, it was aimed to give information about production, foreign trade and changes of medicinal and aromatic plants in Turkey from 2000 to the present. Research data was obtained from FAO and ITC records by screening, filtering and grouping and was subjected to descriptive statistics. According to the findings, a total of 36 million hectares of medicinal and aromatic plants are cultivated and coffee, cocoa, tea and red pepper were at the top of the list. Cocoa, tea and mint production areas increased about 50% by 2016. On the other hand, decreases have been observed in the production areas of carob, buckwheat, hemp and hops. Dozens of medicinal and aromatic plants were sujected to the Foreign trade . While the size of world medicinal and aromatic plants trade was 50 billion dollars in 2000, it increased to 180 billion dollars in 2016. Coffee, cocoa and tea are at the top of the trade. While Brazil is the most important coffee exporter, the USA is the most important importer. In the export of essential oils, China is in the first place, while the USA is the first in importation. Tradevolume increased by 300% mostly in coffee, tea and mate groups. Turkey is ranked in the middle in world trade. In the study, all medicinal and aromatic plants were examined for secondary benefits. According to findings, about 20 million medicinal and aromatic plants are cultivated in about 1.3 million decares of land. From 2000 to 2015, production areas increased by about 40%. Foreign trade of medicinal and aromatic plants were realized in 2015 with export of 280 million dollars and import of 254 million dollars. Thyme is in the first place with 25% share in exports. Coffee constitutes 61% of the import. The most important essential oils in export were rose, thyme, stearopten and orange. Import essential essential oils were mint, orange, lemon, other citrus fruits, lavender. As a result, the production of medicinal and aromatic plants in the world is increasing but the trade is increasing even faster.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Anonim 2005. Medicinal and Aromatic Plants Working Group–ECP/GR.
  • Anonim 2012. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Sektör Raporu, Antalya.
  • Anonim 2013. Antalya İli Tıbbi Aromatik Bitkiler Florası. Antalya Ticaret Borsası.
  • Anonim 2016. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması ile Üretim ve Satış Esasları, Tebliğ No: 302, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Dairesi Başkanlığı, Ankara.
  • Anonymous 2016. http://www.plant–medicine.com /uploads/whitleymapreport.pdf (t.y).
  • Arslan N, Baydar H, Kızıl S, Karik Ü, Şekeroğlu N, Gümüşçü A 2015. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminde Değişimler ve Yeni Arayışlar. TMMOB Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi,12–16 Ocak, Bildiriler Kitabı–I, Sayfa 483–505, Ankara.
  • Başer KHC 1997. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin İlaç ve Alkollü İçki Sanayilerinde Kullanımı. İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 1997–39, İstanbul.
  • Başer KHC 1998. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Endüstriyel Kullanımı. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni, Sayı:13–14, Anadolu Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitki ve İlaç Araştırma Merkezi, Eskişehir.
  • Başer KHC 2000. Uçucu Yağların Parlak Geleceği. Anadolu Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitki ve İlaç Araştırma Merkezi, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni, Sayı:15, Eskişehir.
  • Bayram E, Kırıcı S, Tansı S, Yılmaz G, Arabacı O, Kızıl S, Telci İ 2010. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Artırılması Olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak, Ankara.
  • Ceylan A 1995. Tıbbi Bitkiler I. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:312, III. Baskı, İzmir.
  • FAO, 2015. Corparate Document Repository. Impact of Cultivation and Gathering of Medicinal Plants on Biodiversity http://www.fao.org/docrep/005/aa010e/ aa010e02.htm. (Erişim Tarihi: 11.11.2015)
  • FAO 2017. Food and Agriculture Organization of the United Nations http://www.fao.org, (Erişim Tarihi:27.02.2017)
  • Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS 2011. Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 11(1):52–62.
  • ITC 2016. International Trade Statictics Database http://www.trademap.org/, (Erişim Tarihi: 18.03.2016)
  • Kartal M, Erdem SA 2012. Bitkisel Ürünlerde Dünya pazarı ve Türkiye. MİSED, Türk Eczacıları Birliği Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi, 27–28:41-42
  • OGM 2016. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması ile Üretim ve Satış Esasları, Tebliğ No: 302, https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/ Tebligler/.pdf. (Erişim Tarihi: 17.08. 2016)
  • Öztürk M, Temel M, Tınmaz AB 2016. Türkiye’de Defne Yaprağı Üretimi ve Pazarlaması. III. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 4–6 Ekim 2016, Antalya.
  • Suzer O 2005. Suzer Farmakoloji. 3. Baskı, Klinisyen Tıp Kitabevleri, İstanbul, s. 533.
  • Temel M, Tınmaz AB, Öztürk M, Yoldaş N 2014. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Dünyasının Farklılaşmış Ürünü Şerbetçiotu. II. Tıbbi ve Aromatik Bitkileri Sempozyumu, 23–25 Eylül 2014, Yalova.
  • TÜİK 2016a. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/, (Erişim Tarihi:13.03.2016)
  • TÜİK 2016b. Türkiye İstatistik Kurumu Dış Ticaret Kayıtları, İstanbul Bölge Müdürlüğü.
  • Yıldırım H. T., 2011. Türkiye’nin Odun Dışı Orman Ürünleri Üretiminin Ormancılık Politikası Açısından Değerlendirilmesi. I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş.
APA TEMEL M, TINMAZ A, OZTURK M, GUNDUZ O (2018). Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. , 198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
Chicago TEMEL Mükremin,TINMAZ Ahmet Bircan,OZTURK MUSTAFA,GUNDUZ ORHAN Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. (2018): 198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
MLA TEMEL Mükremin,TINMAZ Ahmet Bircan,OZTURK MUSTAFA,GUNDUZ ORHAN Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. , 2018, ss.198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
AMA TEMEL M,TINMAZ A,OZTURK M,GUNDUZ O Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. . 2018; 198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
Vancouver TEMEL M,TINMAZ A,OZTURK M,GUNDUZ O Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. . 2018; 198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
IEEE TEMEL M,TINMAZ A,OZTURK M,GUNDUZ O "Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti." , ss.198 - 214, 2018. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
ISNAD TEMEL, Mükremin vd. "Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti". (2018), 198-214. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
APA TEMEL M, TINMAZ A, OZTURK M, GUNDUZ O (2018). Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(özel), 198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
Chicago TEMEL Mükremin,TINMAZ Ahmet Bircan,OZTURK MUSTAFA,GUNDUZ ORHAN Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 21, no.özel (2018): 198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
MLA TEMEL Mükremin,TINMAZ Ahmet Bircan,OZTURK MUSTAFA,GUNDUZ ORHAN Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, vol.21, no.özel, 2018, ss.198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
AMA TEMEL M,TINMAZ A,OZTURK M,GUNDUZ O Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi. 2018; 21(özel): 198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
Vancouver TEMEL M,TINMAZ A,OZTURK M,GUNDUZ O Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi. 2018; 21(özel): 198 - 214. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
IEEE TEMEL M,TINMAZ A,OZTURK M,GUNDUZ O "Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti." Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21, ss.198 - 214, 2018. 10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
ISNAD TEMEL, Mükremin vd. "Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti". Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 21/özel (2018), 198-214. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.473036