TY  - JOUR
TI  - Enderunlu Râsih Divanı’nda Klasik Dönem Sonrası Osmanlı Şiirindeki Değişimin Yansımaları
AB  - Klasik Türk şiiri, şekil ve muhteva özellikleri bakımından sınırları kesin olarak çizilmiş, belli kurallarçerçevesinde gelişen bir şiirdir ve bu özelliğini uzun yıllar boyunca devam ettirmiştir. Ancak 18. veözellikle de 19. yüzyılda şiirin önce muhteva sonra da şekil unsurlarında bazı değişimlerin meydanageldiği ve artık klasik sonrası bir döneme girildiği görülür. Mahallileşme akımının etkisi ile somutgerçekliğin şiire girmesi, kelime kadrosu ve mazmun anlayışındaki değişim ve şairlerin klasikkonuların dışına çıkarak farklı konulara yer vermeleri muhtevayı; divan tertibinin değişmesi, mesnevive kaside gibi nazım şekillerine rağbet azalırken bentli nazım şekillerine ve kıt‘alara rağbetin artması,vezin, kafiye ve redif gibi şekle ait unsurların kesin kurallarının zaman zaman ihlal edilmesi ise şekliilgilendiren önemli değişim unsurları olarak değerlendirilebilir. 19. yüzyıl şairlerinden Enderunluİbrâhim Râsih (ö.1838) de şiirlerinde bu değişimin izlerinin en çok görüldüğü şahsiyetlerden biridir.Aynı zamanda iyi bir mûsikişinâs olan şairin bilinen tek eseri elimizde dört nüshası bulunanDivan’ıdır. Bu nüshaların hiçbirinde klasik divan tertibi yoktur. Nüshaların tamamının gelenektenfarklı olarak bentli nazım şekilleriyle başladığı ve aynı nazım şekilleriyle yazılmış şiirlerin Divan’dafarklı yerlerde bulunduğu görülür. Gemicilik, okçuluk ve mûsiki terimlerini ihtiva eden şiirlerin farklınazım şekilleriyle yazılmış olsalar da art arda gelmeleri dikkate alındığında Enderunlu RâsihDivanı’nın tertibinde nazım şeklinin değil, konunun belirleyici olduğu söylenebilir. Eserde yer alanEbyât Der-Ta‘dâd-ı Makâmât başlıklı şiir, bir kanarya kuşu için yazılmış mersiye, gölge oyunu içinyazılmış perde gazeli, Mahallileşmenin etkisiyle bazı şiirlerde konuşma diline ait ifadelerin yeralması, redif olarak bazen yansıma kelimelerin kullanımı, yer yer klasik mazmun anlayışındanuzaklaşarak yeni mazmun ve hayallere yer verilmesi, Enderunlu Râsih Divanı’nı klasik Osmanlışiirinden farklı kılan unsurların başında gelir. Bu çalışmada bu ve benzeri unsurlar örnekleriylebirlikte ele alınıp değerlendirilecektir.
AU  - TAŞTAN, Erdoğan
PY  - 2018
JO  - RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
VL  - 0
IS  - 12
SN  - 2148-7782
SP  - 231
EP  - 243
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/397319
ER  -