ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Ramazan Gürel, (Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Matematik Eğitimi Ana Bilim Dalı)
İ. Elif Yetkin Özdemir (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Matematik Eğitimi Ana Blim Dalı)
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
10 5
Yıl: 2019 Cilt: 1 Sayı: 52 Sayfa Aralığı: 261 - 286 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21764/maeuefd.355505 İndeks Tarihi: 15-03-2021

ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Öz:
Bu çalışmanın amacı üstün yetenekli olan veolmayan öğrencilerin matematik kaygı düzeylerinibelirlemek ve cinsiyet, sınıf seviyesi ve matematik başarısıdeğişkenlerine göre karşılaştırmaktır. Bu çalışmada nicelaraştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelikullanılmıştır. Katılımcılar 6-8. sınıflarda okumakta olan140 üstün yetenekli öğrenciden ve 815 üstün yetenekliolmayan öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarınagöre üstün yetenekli öğrencilerin matematik kaygıdüzeylerinin üstün yetenekli olmayan akranlarına göredaha düşük olduğu bulunmuştur. Ayrıca, üstün yetenekliolmayan öğrencilerin matematik kaygı düzeyleri sınıfseviyesine göre anlamlı bir farklılık göstermiştir. Fakatüstün yetenekli öğrencilerin matematik kaygı düzeylerisınıf seviyesine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir.Üstün yetenekli ve üstün yetenekli olmayan öğrencigruplarında kız öğrencilerin kaygı düzeylerinin erkeköğrencilerin kaygı düzeylerinden yüksek olduğu ancak bufarkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulunmuştur.Ayrıca, matematik başarısının üstün yetenekli olmayanöğrenci grubunun matematik kaygı düzeyi üzerindeanlamlı bir farklılık yarattığı görülmüştür. Üstün yetenekliöğrenci grubu için matematik başarısı matematik kaygısıüzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark yaratmamıştır.
Anahtar Kelime:

INVESTIGATION OF GIFTED AND NON-GIFTED MIDDLE SCHOOL STUDENTS’ MATHEMATICS ANXIETY LEVELS

Öz:
The purpose of this study was to examine and compare gifted and non-gifted students’ mathematics anxiety levels with respect to gender, grade level, and mathematics achievement. The study was conducted by using relational survey method. Participants of the study consisted of 140 gifted and 815 non-gifted students from 6th through 8th grades. Results of the study indicate that gifted students have significantly lower mathematics anxiety than non-gifted students. Furthermore, it was found that non-gifted students’ mathematics anxiety levels differed significantly with respect to grade levels. However, mathematics anxiety levels of gifted students did not show a significant difference according to grade level. Findings also showed that both gifted and non-gifted girls have higher mathematics anxiety levels compared to boys, whereas this difference was not found significant. Besides, mathematics achievement has a significant impact on non-gifted students’ mathematics anxiety levels. However, gifted students’ mathematics anxiety levels did not differ significantly with respect to mathematics achivement.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adal, A. A., & Yavuz, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin matematik öz yeterlik algıları ile matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 3(1),sayfa numaraları?
  • Altun, M. (2002). Matematik öğretimi. İstanbul: Alfa Yayın Dağıtımı.
  • Aydın, M., & Keskin, İ. (2017). 8. sınıf öğrencilerinin matematik kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1801-1818.
  • Ashcraft, M. H. (2002). Math anxiety: Personal, educational, and cognitive consequences. American Psychological Society, 2, 181-185.
  • Ashcraft, M. H., & Krause, J. A. (2007). Working memory, math performance, and math anxiety. Psychonomic Bulletin & Review, 14(2), 243-248.
  • Ashcraft, M. H., & Kirk, E. P. (2001). The relationships among working memory, math anxiety, and performance. Journal of Experimental Psychology: General, 130(2), 224-237.
  • Ataman, A. (2004). Üstün zekâlı ve üstün özel yetenekli çocuklar. Şirin, M. R., Kulaksızoğlu A. ve Bilgili A. E. (Ed.). Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı içinde (s. 155- 168). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
  • Baloğlu, M. (2001). Matematik korkusunu yenmek. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 59-76.
  • Baloğlu, M. (2004). Statistics anxiety and mathematics anxiety: Some interesting differences. Education Research Quarterly, 27(3), 38-49.
  • Bernstein, J. D., Cote-Bonanno, J., & Reilly, L. B. (1992). Barriers to women entering the workforce: Math anxiety. New Jersey Equity Research Bulletin, 3, 3-5.
  • Brady, P. H. & Bowd, A. D. (2005). Mathematics anxiety, prior experience and confidence to teach mathematics among pre-service education students. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 11(1), 37-46.
  • Cates, G. L. & Rhymer, K. N. (2003). Examining the relationship between mathematics anxiety and mathematics performance: An instructional hierarchy perspective. Journal of Behavioral Education, 12(1), 23-34.
  • Davis, G. A. & Rimm, S. R. (2004). Education of the gifted and talented. Boston: Allyn and Bacon.
  • Dede, Y. & Dursun, S. (2008). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin matematik kaygı düzeylerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 295-312.
  • Deniz, L. & Üldaş, İ. (2008). Validity and reliability study of the mathematics anxiety scale involving teachers and prospective teachers. Eurasian Journal of Educational Research, 30, 49-62.
  • Dew, K. M. H., Galassi, J. & Galassi, M. D. (1984). Math anxiety: Relation with situational test anxiety, performance, physiological arousal, and math avoidance behavior. Journal of Counseling Psychology, 31, 580-583.
  • Doruk, M., Öztürk, M. & Kaplan, A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin matematiğe yönelik özyeterlik algılarının belirlenmesi: Kaygı ve tutum faktörleri. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 283-302
  • Dursun, Ş., & Bindak, R. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin matematik kaygılarının incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(1), 18-21.
  • Engelhard. G., Jr. (1990). Math anxiety, mothers’ education, and the mathematics performance of adolescent boys and girls: Evidence from the United States and Thailand. Journal of Psychology, 124, 289-298.
  • Erol, E. (1989). Prevalance and correlates of math anxiety in Turkish high school students. (Unpublished master’s thesis) Boğaziçi University, İstanbul.
  • Fennema, E. & Sherman, J. A. (1976). Fennema-Sherman mathematics attitudes scale: Instruments designed to measure attitudes toward the learning of mathematics by females and males. JSAS Catalog of Selected Documents in Psychology, 6(31), 324-326.
  • Frenzel, A. C., Pekrun, R., & Goetz, T. (2008). Girls and mathematics – A hopless issue? A control-value approach to gender differences in emotions toward mathematics. European Journal of Psychology of Educaton, 22, 497-514.
  • Gierl, M., & Bisanz, J. (1995). Anxieties and attitudes related to mathematics in grades 3 and 6. The Journal of Experimental Education, 63(2), 139-158.
  • Hammer, J. E., (2002). Changes in math attitudes of mathematically gifted students taught in regular classroom settings from fourth to seventh grade (Unpublished doctoral dissertation). Michigan State University, Michigan.
  • Haynes, A. F., Mullins, A. G. & Stein, B. S. (2004). Differential models for math anxiety in male and female college students. Sociological Spectrum, 24(3), 295-318.
  • He, H. (2007). Adolescents percepeption of parental and peer mathematics anxiety and attitude toward mathematics: a comparative study of European-American And Mainland-Chinese student (Unpublished doctoral dissertation). Washington State University, Washington.
  • Hebert, T. P. & Furner, J. M. (1997). Helping high ability students overcome math anxiety through bibliotherapy. Journal of Secondary Gifted Education, 8 (4), 164-179.
  • Hembree, R. (1990). The nature, effects, and relief of mathematics anxiety. Journal of Research in Mathematics Education, 21, 3-–46.
  • Ho, H-Z., Senturk, D., Lam, A.G., Zimmer, J.M., Hong, S., Okamoto, Y., Chiu, S., Nakazawa, Y. & Wang, C. (2000). The affective and cognitive dimensions of math anxiety: A crossnational study. Journal for Research in Mathematics Education, 31(3), 362-379.
  • Hopko, D. R., Mahadevan, R., Bare, R. L., & Hunt, M. K. (2003). The abbreviated math anxiety scale (AMAS): Construction, validity, and reliability. Assessment, 10(2), 178-182.
  • Hyde, J.S., Fennema, E., Ryan, M., Frost, L.A. & Hopp, C. (1990). Gender comparisons of mathematics attitudes and affect: A meta-analysis. Psychology of Women Quarterly, 14(3), 299-324.
  • İlhan, M. & Öner Sünkür, M. (2012). Matematik kaygısı ile olumlu ve olumsuz mükemmeliyetçiliğin matematik başarısını yordama gücü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 178-188.
  • Karimi A. & Venkatesan S. (2009). Mathematics anxiety, mathematics performance and academic hardiness in high school students. Int J Edu Sci, 1, 33–37
  • Legg A. M. & Locker L. Jr. (2009). Math performance and its relationship to math anxiety and metacognition. North American Journal of Psychology, 11(3),471-486.
  • Ludwig, G. & Cullinan, D. (1984). Behavior problems of gifted and non-gifted elementary school boys and girls. Gifted Child Quarterly, 28, 37-40.
  • Lupkowski, A. E. & Schumacker, R. E. (1991). Mathematics anxiety among talented students. Journal of Youth and Adolescence, 20(6), 563-572.
  • Malpass, J. R., O'Neil, H. F. & Hocevar, D. (1999). Self-regulation, goal orientation, self-efficacy, worry, and high-stakes math achievement for mathematically gifted high school students. Roeper Review, 21, 281-288
  • Marsh, G. E. & Tapia, M. (2002). Feeling good about mathematics: Are there sex differences?. Paper Presented at the Annual Meeting of the Mid-South Educational Research Association. Chattanooga, TN.
  • Martin, M. R. (2002). Math attitudes of gifted students: A focus on gifted girls in the elementary grades(Unpublished doctoral dissertation). Polytechnic Institute and State University, Virginia.
  • Meece, J.L., Wigfield, A. & Eccles, J. S. (1990). Predictors of math anxiety and its ınfluence on young adolescents’ course enrollment intentions and performance in mathematics. Journal of Educational Psychology, 82(1), 60-70.
  • Metin N. (1999). Üstün yetenekli çocuklar. Ankara: Öz Aşama Matbaacılık.
  • Neihart, M. (1999). Impact of giftedness on psychological well-being. Roeper Review, 22, 123- 127
  • Newstead, K. (1998). Aspects of children's mathematics anxiety. Educational Studies in Mathematics, 36, 53-71.
  • Norwood, K. S. (1994). The effect of instructional approach on mathematics anxiety and achievement. School Science and Mathematics, 94, 248-254.
  • Oksal, A., Durmaz, B. & Ayça, A. (2013). SBS’ye hazırlanan öğrencilerin sınav ve matematik kaygılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(4)
  • Özdaş, A. (1999). Matematik öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Pajares, F. & Millers, M. D. (1994). The role of self-efficacy and self-concept beliefs in mathematical problem-solving: A path analysis. Journal of Educational Psychology, 86, 193-203.
  • Pajares, F. & Urdan, T. (1996). Exploratory factor analysis of the mathematics anxiety scale. Measurement and Evaluation in Counseling ve Development, 29(1), 35-48.
  • Perry, A.B. (2004). Decreasing math anxiety in college students. College Student Journal, 38(2), 321-324.
  • Ramirez, G., Chang, H., Maloney, E. A., Levine, S. C., & Beilock, S. L. (2016). On the relationship between math anxiety and math achievement in early elementary school: The role of problem solving strategies. Journal of experimental child psychology, 141, 83-100
  • Reyes, L. H. (1984). Affective variables and mathematics education. Elementary School Journal, 84, 558-581.
  • Reynolds, J. M. (2003). The role of mathematics anxiety in mathematical motivation: Apath analysis of the cane model (Unpublished doctoral dissertation). The College of Education at the University of Central Florida Orlando, Florida.
  • Reys, R. E., Lindquist, M.N., Lambdin, D.V. & Smith, N. X. (2007). Helping children learn mathematics. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
  • Richardson, F. C. & Suinn, E. M. (1972). The mathematics anxiety rating scale: Psychometric data. Journal of Counseling Psychology, 19, 551-554.
  • Sad, S. N., Kis, A., Demir, M., & Özer, N. (2016). Meta-analysis of the relationship between mathematics anxiety and mathematics achievement. Pegem Egitim ve Ogretim Dergisi= Pegem Journal of Education and Instruction, 6(3), 371.
  • Scholwinski, E. & Reynolds, C. R. (1985). Dimensions of anxiety among high IQ children. Gifted Child Quarterly, 29, 125-130.
  • Sherman B. F. & Wither D. P. (2003). Mathematics anxiety and mathematics achievement. Mathematics Education Research Journal, 15(2), 138-150.
  • Sloan, T., Daane, C. J. & Giesen, J. (2002). Mathematics anxiety and learning styles: What is the relationship in elementary preservice teachers? School Science and Mathematics, 102(2), 84-87.
  • Sorvo, R., Koponen, T., Viholainen, H., Aro, T., Räikkönen, E., Peura, P.,Dowker, A. & Aro, M. (2017). Math anxiety and its relationship with basic arithmetic skills among primary school children. British Journal of Educational Psychology, 87 (3), 309-327.
  • Tapia, M. & Marsh, G. E. (2004). The relationship of math anxiety and gender. Academic Exchange Quarterly, 8(2), 130-134.
  • Taşdemir, C. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik kaygı düzeylerinin incelenmesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-12.
  • Tobias, S. (1993). Overcoming math anxiety revised and expanded. New York: W.W. Norton & Company, Inc.
  • Tocci, C. M. & Engelhard, G. Jr. (1991). Achievement, parental support and gender differences in attitudes toward mathematics. Journal of Educational Research, 84(5), 280-286.
  • Tsui, J. M. & Mazzocco, M. M. M. (2007). Effects of math anxiety and perfectionism on timed versus untimed math testing in mathematically gifted sixth graders. Roeper Review, 29(2), 132-139.
  • Tuncer, M., & Yilmaz, Ö. (2016). Ortaokul öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutum ve kaygılarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2).
  • Viator, P. D. (2007). Identification of factors that reduce mathematics anxiety of preservice elementary teachers in mathematics content courses (Unpublished doctoral dissertation). Southern University A & M College.
  • Vlahovic-Stetic, V., Vidovic, V. & Arambasic, L. (1999). Motivational characteristics in mathematical achievement: A study of gifted high-achieving, gifted underachieving and non-gifted pupils. High Ability Studies, 10, 37-49.
  • Wigfield, A. & Meece, J. X. (1988). Math anxiety in elementary and secondary school students. Journal of Educational Psychology, 80, 210-216.
  • Woodward, T. (2004). The effects of math anxiety on post-secondary developmental students as related to achievement, gender, and age. Inquiry, 9(1), 1-5.
  • Yenilmez, K. & Özabacı, N. (2003). Yatılı öğretmen okulu öğrencilerinin matematik ile ilgili tutumları ve matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 132-146.
  • Yurt, E., & Kurnaz, A. (2015). Özel Yetenekli Ögrencilerin Matematik Öz-Yeterlik Kaynaklarinin Matematik Kaygilari Üzerindeki Etkilerinin Incelenmesi. Pegem Egitim ve Ogretim Dergisi, 5(4), 347.
  • Yüksel-Şahin, F. (2008). Mathematics anxiety among 4th and 5th grade Turkish elementary school students. International Electronic Journal of Mathematics Education, 3(3), 179-192.
  • Zaslavsky, C. (1994). Fear of math: How to get over it and get on with your life. New Brunswick, New Jersey: Rutgers University Press.
  • Zettle, R. D. & Raines, S. J. (2000). The relationship of trait and test anxiety with mathematics anxiety. College Student Journal, 34(2), 246-258.
  • Zeidner, M. & Schleyer, E. J. (1999a). Test anxiety in intellectually gifted school students, Anxiety, Stress & Coping, 12, 163-189.
  • Zeidner, M. & Schleyer, E. J. (1999b) The big-fish–little-pond effect for academic self-concept, test anxiety, and school grades in gifted children, Contemporary Educational Psychology, 24, 305-329.
APA Gürel R, Yetkin Özdemir İ (2019). ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. , 261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
Chicago Gürel Ramazan,Yetkin Özdemir İffet Elif ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. (2019): 261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
MLA Gürel Ramazan,Yetkin Özdemir İffet Elif ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. , 2019, ss.261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
AMA Gürel R,Yetkin Özdemir İ ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. . 2019; 261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
Vancouver Gürel R,Yetkin Özdemir İ ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. . 2019; 261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
IEEE Gürel R,Yetkin Özdemir İ "ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ." , ss.261 - 286, 2019. 10.21764/maeuefd.355505
ISNAD Gürel, Ramazan - Yetkin Özdemir, İffet Elif. "ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ". (2019), 261-286. https://doi.org/10.21764/maeuefd.355505
APA Gürel R, Yetkin Özdemir İ (2019). ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(52), 261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
Chicago Gürel Ramazan,Yetkin Özdemir İffet Elif ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1, no.52 (2019): 261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
MLA Gürel Ramazan,Yetkin Özdemir İffet Elif ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.1, no.52, 2019, ss.261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
AMA Gürel R,Yetkin Özdemir İ ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 1(52): 261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
Vancouver Gürel R,Yetkin Özdemir İ ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 1(52): 261 - 286. 10.21764/maeuefd.355505
IEEE Gürel R,Yetkin Özdemir İ "ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ." Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, ss.261 - 286, 2019. 10.21764/maeuefd.355505
ISNAD Gürel, Ramazan - Yetkin Özdemir, İffet Elif. "ÜSTÜN YETENEKLİ OLAN VE OLMAYAN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ". Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1/52 (2019), 261-286. https://doi.org/10.21764/maeuefd.355505
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 16:54

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları