YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI
Yıl: 2018 Cilt: 26 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 261 - 284 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 17-03-2021
YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI
Öz: Günümüzde Eskişehir, Kütahya ve Afyonkarahisar illeri arasında kalan bölge,“Dağlık Phrygia / Phrygia Yaylası” olarak tanımlanmıştır. Dağlık Phrygia olarakisimlendirilen bu coğrafi alanın güney ve güneydoğusunda derin vadiler bulunur. Eskişehir’in yaklaşık olarak 70 km güneyinde, Yazılıkaya-Midas Vadisi veKümbet Vadisi, daha güneyde Afyonkarahisar’ın yaklaşık olarak 30 km kadarkuzeyinde Köhnüş ve Karababa Vadileri yer alır. Bu vadilerin dışında, Eskişehir’ingüneybatısında, Kütahya merkez köylerinden Fındık Köyü yakınlarındaki FındıkVadisi ve Ovacık Köyü yakınlarındaki İnli Vadisi ise küçük vadilerdendir. Vadilerisınırlandıran yüksek kayalık platolar üzerinde, Phryg yerleşimleri, kayalık platolarınyamaçlarında kaya mezarları ile Ana Tanrıça Matar için yapılmış, Phryg kültürü ve dinimimarisinin en ünik örnekleri olan kaya anıtları bulunur. Bu nedenle bu vadiler, aslındafarklı dönemlerde, farklı kültürler tarafından yerleşim görmesine karşın, Phryglerleözdeşleştirilerek “Phryg Vadileri” olarak adlandırılmıştır. Dağlık Phrygia’daki vadilerarasında, Prehistorik Dönemlerden, Osmanlı Dönemi içlerine kadar yerleşim gören,özellikle Phryg Uygarlığına ait yerleşimlerin ve kaya anıtlarının en anıtsal ve eşsizörneklerini barındıran vadi, Yazılıkaya/Midas Vadisi’dir. Bu vadinin en uç noktasında,kale tipi yerleşimlerden biri olan Akpara Kale bulunur. Yazılıkaya Vadisi’ne giriş veçıkış noktasında olan bu kale, Phryg Dönemi’nden Bizans Dönemi içlerine kadaryerleşim görmüştür. Bu çalışmada Akpara Kale’nin kuzeyinde, alçak bir tepenineteklerindeki kayalıklara yapılmış olan kaya mezarları ele alınmıştır. Mezarlar arcosoliumlu tekneli ve kayaya oyulmuş oda mezarlar olmak üzere iki tipte yapılmışlardır.
Anahtar Kelime: Yazılıkaya/Midas Valley Akpara Kale Tombs
Öz: The area between cities of Eskişehir, Kütahya, and Afyonkarahisar is defined today as “Mountainous Phrygia / The Highlands of Phrygia”. There are some deep valleys located in this geographical area in the south and southeast of the Highlands of Phrygia. Yazılıkaya-Midas Valley and Kümbet Valley are seated approximately 70 km south of Eskişehir, while Köhnüş and Karababa Valleys are seated further south at approximately 30 km north of Afyonkarahisar. There are also some smaller valleys such as Fındık Valley in the southeast of Eskişehir near the Fındık Village, one of the central villages of Kütahya, and Inli Valley in close proximity to the village of Ovacık. Phrygian settlements are located on high rocky plateaus that surround the valleys, while rock tombs are found in the skirts of rocky plateaus along with rock monuments –dedicated to Matar the Mother Goddess– that reflect the most unique examples of Phrygian Culture and spiritual architecture. Thus, these valleys are identified with Phrygians and called as “Phrygian Valleys” although inhabited by different cultures at different periods. Among Mountainous Phrygia, the Yazılıkaya-Midas Valley contains the most monumental and unique examples of the Phrygian Civilization. Rock cut monuments here were inhabited from the Prehistoric Period until the Ottoman Period. Akpara Kale, one of the fortresslike settlements, resides in the farthermost point of this valley. Akpara Kale is at the gate of the Yazılıkaya Valley and is inhabited from Phrygian Period into the Byzantine Period. The focus of this paper are the rock tombs built on the rocky skirts of a small hill at the north of Akpara Kale. The area contains two different types of tombs, those featuring arcosolium tombs and those with chamber tombs carved in the rocks.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- Alföldi-Rosenbaum 1971 Rosenbaum, A. E., Anamur Nekropolü, Ankara.
- Alföldi-Rosenbaum 1980 Rosenbaum, A. E., The Necropolis of Adrassus (Balabolu) in Rough Cilicia Isauria, Wien.
- Belke – Mersich 1990 Belke, K. – N. Mersich, Phrygien und Pisidien, TIB 7, Wien.
- Berndt 2002 Berndt, D., Midasstadt in Phrygien. Eine sagenumwobene Stätte im Anatolischen Hochland, Mainz.
- Chaput 1941 Chaput, E., Phrygie. Exploration Archéologique I. Géologie et Géographie Physique, Paris.
- Çelgin 1990 Çelgin, V., Termessos Kenti Nekropolleri (İstanbul Üniversitesi Yayınlanmamıs Doktora Tezi), İstanbul.
- Çelgin 1994 Çelgin, V., “Termessos ve Çevresinde Nekropol ve Epigrafya Araştırmaları: 1975-1991 Yılları Arasında Yapılan Çalışmaların Toplu Sonuçlarına Kısa Bir Bakış”, Anadolu Araştırmaları XIII, 153-177.
- Ergeç 2003 Ergeç, R., Nekropolen und Gräber in der südlichen Kommagene, Asia Minor Studien 47, Bonn.
- Francovich 1990 Francovich, G. De, Santuari E Tombe Rupestri Dell’antica Frigia e un’indagine sulle tombe della Licia, Roma.
- Gabriel 1965 Gabriel, A., Phrygie. Exploration Archéologique IV. La Cité de Midas Architecture, Paris.
- Haspels 1971 Haspels, C. H. E., The Highlands of Phrygia. Sites and Monuments Vol. I-II, Princeton.
- Haspels 1981 Haspels, C. H. E., “Midas Şehri”, Belleten XLV/2, 178, 1-4.
- Herodotos Herodot Tarihi (çev. M. Ökmen), İstanbul, 1991.
- Kortanoğlu 2008 Kortanoğlu, R. E., Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi Kaya Mezarları, Eskişehir.
- Machatschek 1967 Machatschek, A., Die Nekropolen und Grabmäler im Gebiet von Elauissa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien. Wien.
- Özçatal 1993 Özçatal, M. F., “Gerdekkaya ve Yazılıkaya’da 1991 Yılı Çalışmaları”, MKKS 3, 419-439.
- Özdizbay 2002 Özdizbay, A., “Perge Batı Nekropolisinden Bir Mezar Yapısı”, Anadolu Araştırmaları XVI, 483-507.
- Plinius Naturalis Historia (çev. H. Rackham), London, 1947.
- Polat 2009 Polat, Y., “Dağlık Phrygia Bölgesi Yerleşim Tiplerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri ile İncelenmesi”, Kültür Varlıklarının Belgelenmesi (ed. A. Çabuk – F. Alanyalı), Eskişehir.
- Polat – Altan 2012 Polat, Y. – M. Altan, “Yazılıkaya-Midas Vadisi’nde Yer Alan Kalelerin Konumsal İlişkilerinin 2 ve 3 Boyutlu Modellenmesi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12/1, 131-142.
- Perrot v.d. 1872 Perrot, G. – E. Guillaume – J. Delbet, Exploration archeologique de la Galatie et de la Bithynie, d’une partie de la Mysie, de la Phrygie, de la Cappadoce et du Pont, Paris.
- Ramsay 1889 Ramsay, W. M., “A Study of Phrygian Art II”, JHS X, 147-189.
- Ramsay 1890 Ramsay, W. M., The Historical Geography of Asia Minor, London.
- Sevin 2001 Sevin, V., Anadolunun Tarihi Coğrafyası I, Ankara.
- Strabon Coğrafya: Kitap: XII-XIII-XIV (çev. A. Pekman) (1987).
- Stephanus Byzantinos Etnicorum que supersunt (ed. A. Meineke), Berlin (1840).
- Tüfekçi-Sivas 2007 Tüfekçi-Sivas, T., Frigler ve Frig Uygarlığı, Friglerin Gizemli Uygarlığı, İstanbul, 9-14.
- Tüfekçi-Sivas – Sivas 2009 Tüfekçi Sivas, T. – Sivas, H., Frig Vadileri (Friglerden Türk Dönemine Uzanan Kültürel Miras), Eskişehir.
- Tüfekçi-Sivas 2012 Tüfekçi-Sivas, T. -“Frig Vadileri ve Kutsal Yazılıkaya”, Frigler (ed. T. Tüfekçi Sivas – H. Sivas ) İstanbul, 112-159.
- Tokgöz 1976a Tokgöz, D., “Seyitgazi Nekropolü Kazısı-1975”, TAD XXIII/1, 103-109.
- Tokgöz 1976b Tokgöz, D. ,“Şükranlı Nekropol Kazısı-1974”, TAD XXIII/2, 117-142.
- Yalçın 1986 Yalçın, İ., “Türkiye’de Eski Çağ İnsanlarının Bazı Faaliyet ve Eserlerinde Coğrafi Etkiler”, X. Türk Tarih Kongresi I, 25- 31.
- Zeyrek 2007 Zeyrek, T. H., “Yukarı Söğütlü Nekropollerinden Kaya Mezarları”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/2, 194-221.
| APA | POLAT R (2018). YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. , 261 - 284. |
| Chicago | POLAT Rahşan TAMSÜ YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. (2018): 261 - 284. |
| MLA | POLAT Rahşan TAMSÜ YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. , 2018, ss.261 - 284. |
| AMA | POLAT R YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. . 2018; 261 - 284. |
| Vancouver | POLAT R YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. . 2018; 261 - 284. |
| IEEE | POLAT R "YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI." , ss.261 - 284, 2018. |
| ISNAD | POLAT, Rahşan TAMSÜ. "YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI". (2018), 261-284. |
| APA | POLAT R (2018). YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. OLBA, 26(26), 261 - 284. |
| Chicago | POLAT Rahşan TAMSÜ YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. OLBA 26, no.26 (2018): 261 - 284. |
| MLA | POLAT Rahşan TAMSÜ YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. OLBA, vol.26, no.26, 2018, ss.261 - 284. |
| AMA | POLAT R YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. OLBA. 2018; 26(26): 261 - 284. |
| Vancouver | POLAT R YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI. OLBA. 2018; 26(26): 261 - 284. |
| IEEE | POLAT R "YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI." OLBA, 26, ss.261 - 284, 2018. |
| ISNAD | POLAT, Rahşan TAMSÜ. "YAZILIKAYA/MİDAS VADİSİ AKPARA KALE MEZARLARI". OLBA 26/26 (2018), 261-284. |
