TY  - JOUR
TI  - ŞAMANLIK OLGUSU VE OZAN-ÂŞIK PARADİGMALARININ GENETİK ORTAKLIĞI
AB  - Bu makalede Şamanlık olgusu bir arketip olarak ele alınmış ve bu olgunun özellikleozanlık ve aşıklık gibi olgulara kaynaklık ettiği tespit edilmiştir. Şamanlığın Türk kültürtarihine daha çok kültürel olgu niteliğinde yansıdığı belirlenmiş ve Türk topluluklarınınşamana veya şamanlara inanmaları gibi önemli hususlar da incelenmiştir. Şamanların dini vedünyevi rehber olduklarına dair meseleler tahlil süzgecinden geçirilmiş, onlarıngerçekleştirdiği ayin ve merasimlerin etkisi üzerinde durulmuş ve ilerici özelliklere sahipolup eski bilgilerin yeniden ortaya çıkmasındaki rolleri de değerlendirilmiştir.Ozan ve âşık paradigmalarının tek kaynaktan -arketipten- beslendiğine vurgu yapılmış ve buparadigmaların bünyesinde bulunan tipolojik benzerliklerin arketipsel katmandanesinlenerek oluştuğu kanısına varılmıştır. Şamanlık olgusunun doğrudan ozanlık geleneğineetki edip âşık sanatına dönüşmesinin tarihsel bir zorunluluk olduğuna değinilmiş, âşıklıkaşamasına özgü olan etkenler tanımlanmış ve seyahat olgusunun da hem şaman dünyagörüşünde hem de âşık yaratıcılığında etkili olduğuna dair yorumlar aktarılmıştır. Âşıklıkolgusunun bazı geleneksel özellikleri içine aldığı kaydedilmiş ve söz konusu olguyla ilgilibulunan kaynakların pek çoğunun temelinde ilkel ve bağdaştırıcı düşüncenin bulunduğu daöne sürülmüştür. Ozanlık geleneğinden âşıklık geleneğine geçiş aşamasında kültürelkatmanların yer değiştirdiği gözlemlenirken Türk uluslarındaki âşıklık olgusunun çeşitliadlar altında ortaya çıktığı ve yer değiştirme olayının daha çok İslamiyet ile ilgili olduğukanıtlanmıştır. Bu bağlamda âşıklık olgusunun ortaya çıkmasında sosyal refah aşamasının daetkili olduğuna dair bilgiler verilmiştir.
AU  - Alizade, Rövşen
DO  - 10.12981/mahder.808408
PY  - 2020
JO  - Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
VL  - 13
IS  - 32
SN  - 1308-4445
SP  - 1361
EP  - 1375
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/401001
ER  -