AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA

SUĞUR, Nadir; YAZGAN, Çağdaş Ümit

AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA

Çağdaş Ümit YAZGAN, (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü)

Nadir SUĞUR (Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü)

Sosyoloji Araştırmaları Dergisi

9 1

Yıl: 2018 Cilt: 21 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 269 - 310 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 08-04-2021

AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA

Öz:

Türkiye’de meslek liseleri kısa sürede istihdam edilmeyi ve işgücü piyasasında tutunmayı kolaylaştıracakbeceriler kazandırması bakımından bir sığınak olarak algılanabilse de çoğu zaman çok yönlü sosyal veekonomik dezavantajlarla ilişkilendirilebilmektedir. Bu çalışmada genellikle yoksullukla ilişkilendirilenmeslek lisesi öğrencilerinin zenginlik ve yoksulluğu hangi ölçütlerle tanımladıkları ve hangi faktörlere(bireysel nedenler, yapısal nedenler, kader, vb.) dayandırdıkları incelenmektedir. Araştırma, meslek lisesiöğrencilerinin zenginlik ve yoksulluk şeklinde tabakalaşmış alanlara yönelik görüşlerini değerlendirmeyiamaçlamaktadır. Meslek lisesi öğrencilerinin zenginlik ve yoksulluğa yönelik görüşlerinin neler olduğu veöğrencilerin toplumsal yaşamda tabakalaşmış farklılıklara ne tür anlamlar yükledikleri sosyolojik bir bakışaçısıyla ele alınmaktadır.Çalışma, 2016-2017 öğretim yılında, Eskişehir İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 7 adet mesleki ve teknikAnadolu lisesinin 12. sınıfında eğitim gören 797 öğrenciyle yürütülmüş bir alan araştırmasının anket tekniğiile elde edilen verilerine dayanmaktadır.Araştırma sonucunda, sosyoekonomik düzeyi görece düşük, çalışan yoksul ailelerden gelen öğrencilerin,çoğunlukla kendilerinin içinde bulundukları sosyal ve ekonomik konum ile alt gelir gruplarının içindebulunduğu konum arasına bir mesafe koymaya çalıştıkları, buna karşın orta gelir gruplarının sahip olduğuzenginliği ulaşılabilir/erişilebilir bir süreç olarak gördükleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime:

FEAR OF FALLING DOWN VERSUS HOPE FOR UPWARD SOCIAL MOBILITY: A SOCIOLOGICAL RESEARCH ON VOCATIONAL HIGH SCHOOL STUDENTS’ PERCEPTION OF THE WEALTH AND POVERTY

Öz:

Vocational high schools can often be regarded as a shelter in having access to employment and attainment of technical and occupational skills that enable those schools’ students to have an advantageous position in the labour market. On the other hand, these schools are, also closely associated with a wide range of social and economic disadvantages. This study examines the profiles of the students of vocational high schools who are widely seen as the poor and the vulnerable, and looks at how they define the poverty and the wealth and in what way they relate them to structural and/or individual factors. Henceforth, the aim of this study is to assess the views of the vocational high school students regarding the wealth and the poverty in an unevenly stratified society. Based on fieldwork conducted in 2016-2017, this study tries to explore the opinions of the vocational high school students about the wealth and the poverty and sociologically examines the degree to which importance that they attribute to social stratification system. The study is based on the findings of fieldwork data obtained via questionnaire techniques applied to 797 students who were enrolled in 12th class of 7 vocational and technical Anatolian schools affiliated to Eskişehir provincial directorate for national education. It is found that students who are from the poorer families, tend to put a distance between themselves and their own social and economic position and try to distinct themselves from the lower income groups’ position as much as possible. Findings of the research show that they have more aspiration and the desire to reach the position of the middle-income groups and regard this process as reachable/accessible.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aksoy, H. H. (2013). Türkiye’de Mesleki ve Teknik Ortaöğretimin Eleştirel Bir Analizi. Mülkiye Dergisi. 37 (2): 53-74.
Akşit, B., Şen, M. ve Coşkun, M. K. (2000). Modernleşme ve Eğitim: Ankara’daki Orta Öğretim Okullarındaki Öğrenci Profilleri. F. Atacan ve F. Ercan (Der.), Mübeccel Kıray için Yazılar içinde (s. 57-76). İstanbul: Bağlam Yayınları.
Aktay, Y. (2002). Eğitimde Küresel İmkânlar-Küreselleşen Dünyada Eğitimde Fırsat Eşitliği ve Özgürleşim Fırsatları Üzerine. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 2(1): 7-22.
Aktay, Y. (2005). Türkiye’de Eğitim bir Maxwell Cini Olacak mı?. Muhafazakâr Düşünce, 3(6), 31-52.
Alcock, C., Payne, S. and Sullivan, M. (2000). Introducing Social Policy. Harlow: Pearson.
Alkan, A., Çarkoğlu, A., Filiztekin, A. ve İnceoğlu, F. (2008). Türkiye Ortaöğretim Sektöründe Katma Değer Oluşumu. Proje No: SOBAG-104K092. İstanbul.
Aldemir, Ş. ve Özpınar, Ö. (2004). Kapitalizm, Yoksulluk ve Sosyal Dışlama. Amme İdaresi Dergisi. 37 (2): 1-13.
Arum, R. ve Shavit Y. (1995). Vocational Education and the Transition of Men and Women from School to Work. Sociology of Education. 68 (3): 187-204.
Bauman, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. Ü. Öktem (Çev.). İstanbul: Sarmal Yayıncılık.
Bauman, Z. (2001). Bireyselleşmiş Toplum. Y. Alagon (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Beck, U. (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. B. Doğan ve K. Özdoğan (Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
Berends, M. (1995). Educational Stratification and Students’ Social Bonding to School. British Journal of Sociology of Education. 16(3): 327-351.
Bora, T. ve Erdoğan, N. (2005). Zenginlik: ‘Zengin Bir Araştırma Gündemi, ‘Yoksul’ Bir Literatür. Toplum ve Bilim (104), 3-12.
Buttler, F. (2013). What Determines Subjective Poverty. An Evaluation of the Link between Relative Income Poverty Measures and Subjective Economic Stress within the EU, Horizontal Europeanization, Oldenburg: DFG Research Unit, www.horizontal-europeanization.eu/downloads/preprints/PP_HoEu_2013-01_ buttler_subjective_poverty_0. pdf.
Çelik, Ç. (2016). Eğitimde Aşılması Güç Duvarlar Örüyoruz. Saha. 4: 18-27.
Çelik, Z. (2015). Ortaöğretime ve Yükseköğretime Geçiş Sınavları Kıskacında Ortaöğretim Sistemi. A. Gümüş (Ed.) Türkiye’de Eğitim Politikaları içinde (s. 273-296). Ankara: İlem kitaplığı ve Nobel Yayınları.
Çiğdem, A. (2016). Yoksulluk ve Dinsellik. N. Erdoğan (Ed.) Yoksulluk Halleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri içinde (s. 203-247). İstanbul: İletişim Yayınları.
Daly, M. (2015). Poverty and Welfare. M Holborn (Ed.) Contemporary Sociology in. (s. 230-257) Cambridge: Polity Press.
Doğan, İ. (1996). Sosyoloji: Kavramlar ve Sorunlar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Domanski, H. (2002). Is the East European “Underclass” Feminized?. Communist and Post-Communist Studies, 35(4), 383-394.
EARGED (2006). Meslek Liselerinde İstihdam Özelliğini Kaybetmiş Bölümlerin Değerlendirilmesi. Ankara: MEB Yayınları.
Erdoğan, N. (2016). Yok-sanma: Yoksulluk-Maduniyet ve ‘Fark Yaraları’. N. Erdoğan (Ed.). Yoksulluk Halleri, Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri içinde (s. 47-95). İstanbul: İletişim Yayınları.
ERG. (2009). Eğitimde Eşitlik: Politika Analizi ve Öneriler. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
ERG. (2012). Meslek Eğitiminde Kalite İçin İşbirliği Mesleki ve Teknik Eğitimde Güncellenmiş Durum Analizi. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
ERG. (2014). Türkiye Eğitim Sisteminde Eşitlik ve Akademik Başarı. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
ERG. (2015). Meslek Liselerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi, Çelikel Eğitim Vakfı, Friedrich-Ebert-Stiftung.
Ergüder, Ü., Esmer, Y. ve Kalaycıoğlu, E. (1991). Türk Toplumunun Değerleri. No.TÜSİAD-T/91, 6145, İstanbul.
Ergül, H., Gökalp, E., ve Cangöz, İ. (2012). Medya Ne Ki… Her Şey Yalan! Kent Yoksullarının Günlük Yaşamında Medya. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
Forster, A. G., Bol, T., ve Van de Werfhorst, H. G. (2016). Vocational Education and Employment over the Life Cycle. Sociological Science. 3: 473-494.
Fusco, A. (2003). On the Definition and Measurement of Poverty: The Contribution of Multidimensional Analysis. Paper presented at 3rd Conference on the Capability Approach: From Sustainable Development to Sustainable Freedom, at University of Pavia, 7-9 September 2003.
Gans, H. J. (1972). The Positive Functions of Poverty. American Journal of Sociology. 78 (2): 275-289.
Gür, B. S., ve Çelik, Z. (2009). Türkiye’de Millî Eğitim Sistemi: Yapısal Sorunlar ve Öneriler. (Rapor no: 1). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
Hallinen, M. T., ve Kubitschek, W. N. (1999). Curriculum Differentiation and High School Achievement. Social Psychology of Education. 3(1-2): 41-62.
Hartmann, K. (2014). Küresel Çarkın Dışında Kalanlar: Tüketim Toplumundaki Yeni Fakirlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Hobsbawn, E. (1972). Poverty. D. Sills (Ed.). International Encyclopedia of the Social Sciences. Vol.12, MacMillan Company and the Free Press.
İlhan, S. (2013). Kentsel Yoksulluğun Anlam Dünyası. Ö. Aytaç ve S. İlhan (Der.) Kentsel Yoksulluğu Yeniden Düşünmek içinde (s. 169-220). Ankara: Birleşik Kitabevi.
Jæger, M. M. (2009). Equal Access but Unequal Outcomes: Cultural Capital and Educational Choice in a Meritocratic Society. Social Forces. 87(4): 1943-1971.
Kelly, S. ve Price, H. (2009). Vocational Education: A Clean Slate for Disengaged Students?. Social Science Research. 38(4): 810-825.
Kennedy, P. (2013). Key Themes in Social Policy. London: Routledge.
Kerckhoff, A. C. (1976). The Status Attainment Process: Socialization Or Allocation?. Social Forces. 55(2): 368-381.
Kulik, J. (1998). Curricular Tracks and High School Vocational Education. In A. Gamoran, & H. Himmelfarb (Eds.). The Quality of Vocational Education: Background Paper from the 1994 National Assessment of Vocational Education. Washington, DC: U.S. Department of Education. Retrieved on November 12, 2016, from http://www.ed.gov/pubs/VoEd/Chapter3/Part2.html.
Mardin, Ş. (2007). Türkiye’de Din ve Siyaset: Makaleler 3. M. Türköne ve T. Önder (Der.). İstanbul: İletişim Yayınları.
MEB. (2010). PISA 2006 Ulusal Nihai Rapor. Ankara: MEB Yayınları.
MEB (2016). Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2015/'16. Ankara: MEB Yayınları.
METARGEM. (1997) Endüstri Meslek Lisesi Mezunlarını İzleme Araştırması: Türkiye Geneli. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Neuman, S. ve Ziderman, A. (1989). Vocational Secondary Schools Can Be More Cost‐Effective Than Academic Schools: The Case Of Israel. Comparative Education. 25(2): 151-163.
Özensel, E. (2004). Türk Gençliğinin Değeri: Liseli Gençlik Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Shavit, Y. and Müller, W. (2000). Vocational Secondary Education: Where Diversion And Where Safety Net?. European Societies, 2 (1): 29-50.
Sorokin, P. A. (1959). Social and Cultural Mobility. New York: Free Press.
Suğur, N., Suğur, S., Çetin, O. B., Şavran, T., Akarçay, E. (2008). Hizmet Sektöründe Çalışan Yoksulların Yoksulluk Algıları Üzerine Bir Araştırma. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 10 (4): 1-29. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/isguc/issue/25499/268889.
Suğur, N., Suğur, S, Gönç-Şavran, T., Çetin, O. B., Akarçay, E. (2010). Eskişehir’de Çalışan Yoksullar, Enformel İstihdam ve Yoksulluk İlişkileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Şahin, H. ve Çiçek, Z. (2015). Yoksulların Kendi Öznel Durumları ile İlgili Farkındalıklarına Dair Bir Alan Çalışması: Denizli İli Örneği. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8 (1): 48-74.
Şen, M., Küçükural, O., Arslan, B. Z. ve Arun, O. (2005) Gençlik, AB ve Zıt Hisler: Bedenini İsterim ama Ruhunu Asla. Ankara: Dipnot Yayınları.
Şenses, F. (2006). Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk–Kavramlar, Nedenler, Politikalar ve Temel Eğilimler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Şentürk, M. (2015). Dışarıda ve Dışında Olmak: Yoksul Gençlerin Mekânla İlişkileri. Sosyoloji Dergisi, 2, 169-203.
Tatar, H. C. ve Tatar, T. (2014). Sosyal Tabakalaşma, Hareketlilik ve Eğitim. M. Ç. Özdemir (ed.) Eğitim Sosyolojisi içinde (s. 182- 215). Ankara: Pegem Akademi.
TÜİK (2014). İşgücü Maliyet ve Kazanç İstatistikleri. www.tuik.gov.tr, (E.T.14.06. 2016).
TÜİK (2016). İşgücü İstatistikleri. www.tuik.gov.tr, (E.T.14.06. 2016).
Van Houtte, M. (2004). Tracking Effects on School Achievement: A Quantitative Explanation in Terms of the Academic Culture of School Staff. American Journal of Education. 110 (4): 354-388.
Will, J. A., and McGrath, J. H. (1995). Crime, Neighborhood Perceptions, and the Underclass: The Relationship between Fear of Crime and Class Position. Journal of Criminal Justice. 23(2), 163- 176.
Wilson, W. J. (1991). Another Look at the Truly Disadvantaged. Political Science Quarterly. 106(4), 639- 656.
WEB1: http://www.kamusen.org.tr (E.T. 14.03.2017)
WEB2: http://www.memursen.org.tr (E. T. 14.03.2017)
WEB3: http://www.turkis.org.tr (E. T. 14.03.2017)

APA	YAZGAN Ç, SUĞUR N (2018). AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. , 269 - 310.
Chicago	YAZGAN Çağdaş Ümit,SUĞUR Nadir AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. (2018): 269 - 310.
MLA	YAZGAN Çağdaş Ümit,SUĞUR Nadir AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. , 2018, ss.269 - 310.
AMA	YAZGAN Ç,SUĞUR N AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. . 2018; 269 - 310.
Vancouver	YAZGAN Ç,SUĞUR N AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. . 2018; 269 - 310.
IEEE	YAZGAN Ç,SUĞUR N "AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA." , ss.269 - 310, 2018.
ISNAD	YAZGAN, Çağdaş Ümit - SUĞUR, Nadir. "AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA". (2018), 269-310.

APA	YAZGAN Ç, SUĞUR N (2018). AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21(1), 269 - 310.
Chicago	YAZGAN Çağdaş Ümit,SUĞUR Nadir AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 21, no.1 (2018): 269 - 310.
MLA	YAZGAN Çağdaş Ümit,SUĞUR Nadir AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, vol.21, no.1, 2018, ss.269 - 310.
AMA	YAZGAN Ç,SUĞUR N AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 2018; 21(1): 269 - 310.
Vancouver	YAZGAN Ç,SUĞUR N AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 2018; 21(1): 269 - 310.
IEEE	YAZGAN Ç,SUĞUR N "AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA." Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21, ss.269 - 310, 2018.
ISNAD	YAZGAN, Çağdaş Ümit - SUĞUR, Nadir. "AŞAĞIYA DÜŞÜŞ KORKUSU VE YUKARIYA ÇIKMA UMUDU: MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ALGILARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA". Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 21/1 (2018), 269-310.