Yıl: 2019 Cilt: 36 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 37 - 61 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-04-2021

ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ

Öz:
Temel hak ve özgürlüklerinin korunmasında etkili ve ikincilnitelikte iç hukuk yollarından biri de Anayasa Mahkemesine bireyselbaşvuru yoludur. Anayasanın 148/3. maddesi ile 6216 sayılı Kanun’un45/1. maddesinde Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkıdüzenlenmiştir. Bu hükümlere göre herkes, Anayasa’da güvence altınaalınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesikapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiğiiddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Anayasa Mahkemesininbireysel başvurular hakkındaki incelemesi, Anayasada öngörülen temelhak ve özgürlüklere ilişkin güvencelere göre yapılmaktadır. AnayasaMahkemesinin bireysel başvurular konusunda verdiği hak ihlalikararları, Mahkemeye duyulan güvenin artmasını sağlamaktadır. Ancakbazı ilk derece yargı mercilerinin Anayasa Mahkemesinin ihlal kararlarınauymadığı, karar gereklerini yerine getirmemekte direndiği, bu kararlarısorguladığı görülmüştür. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesinin verdiğiihlal kararları, tek başına hak ve özgürlükleri korumaya yetmemekte;bu kararların gereğinin yerine getirilmesi yani kararların uygulanmasıda gerekmektedir. Bu çalışmada Anayasa Mahkemesinin bireyselbaşvurulara ilişkin kararlarının kesinliği, bağlayıcılığı ve özellikle derece mahkemeleri tarafından ihlal kararlarının gereğinin yerine getirilmesizorunluluğu konuları başta Anayasa olmak üzere ilgili mevzuathükümleri ve Anayasa Mahkemesi kararları çerçevesinde incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

Enforcement of the Constitutional Court’s Decisions For Individual Applications

Öz:
One of the effective and secondary quality of domestic remedies for the protection of fundamental rights and freedoms is the individual application to the Constitutional Court. Article 148/3 of the Constitution and Article 45/1 of Law No. 6216 regulate the right of individual application to the Constitutional Court. According to these regulations, anyone may apply to the Constitutional Court for alleged violations of any of the fundamental rights and freedoms which are protected by the Constitution within the scope of the European Convention on Human Rights. The Constitutional Court's assessment of individual applications is done based on the assurance of fundamental rights and freedoms in the Constitution. The decisions of the Constitutional Court on violation of rights for individual applications create a positive perception of the legitimacy of the Court. However, it was observed that some of the firstinstance judicial authorities did not comply with the decisions of the constitutional court, they resisted the enforcement of the decisions and questioned them. Therefore, the decisions of the constitutional court for infringements are not enough to protect the rights and freedoms alone and it is necessary to enforce these decisions. In this study, the certainty, bindingness and especially the necessity of the enforcement of the decisions on violation of rights by degree courts’ were examined within the frame of constitution, regulations of applicable law and decisions of the Constitutional Court.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ANAYURT, Ömer (2018). Anayasa Hukuku (Genel Kısım), Ankara: Seçkin Yayınevi.
  • ARSLAN, Ramazan (1988). Kesin Hüküm İhtiyacı ve Yanılma Gerçeği, Ankara Barosu Dergisi, 1988/5-6. ss. 722-737
  • ARSLAN, Zühtü (2008). Anayasa Mahkemesi’nin Yorum Tekeli, Yargısal Üstünlük ve Demokrasi, Prof. Dr. Ergun Özbudun'a Armağan, Ankara: Yetkin Yayınları, C. II, ss. 59-89.
  • ATAR, Yavuz (2019). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • DÖNER, Ayhan (2008). Anayasa Mahkemesi Kararlarının Gerekçelerinin Bağlayıcılığına İlişkin Bazı Sorunlar, Prof. Dr. Ergun Özbudun'a Armağan, Ankara: Yetkin Yayınları, C. II, ss. 215-233.
  • GÖNENÇ, Levent (2015). Siyasal İktidarın Denetlenmesi-Dengelenmesi ve Yargı, Ankara: Adalet Yayınları.
  • GÖREN, Zafer (2019). Anayasa Hukuku, Ankara: Seçkin Seçkin Yayıncılık.
  • GÖZLER, Kemal (2018). Türk Anayasa Hukuku, Bursa: Ekin Yayınevi.
  • GÖZTEPE, Ece(1998). Anayasa Şikâyeti, Ankara: AÜHF Yayını.
  • GÖZTEPE, Ece (2016). Bireysel Başvuru Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası Sorunu ile Kurumsallaşma İhtiyacı, Anayasa Yargısı, C. 33 ss. 93-118.
  • GÜLSOY, Mehmet Tevfik (2007). Özgürlüklerin Korunmasında Anayasa Yargısının Yeri ve Meşruluğu, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • HAKYEMEZ, Yusuf Şevki (2008). Anayasa Mahkemesi Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan, C. II, ss. 365-398.
  • HEKİMOĞLU, M. Merdan (2004). Alman Hukuku Işığında Türk Anayasa Yargısını Hukuki Boyutları, Ankara: Detay Yayıncılık.
  • İNCEOĞLU, Sibel (2015). Hukuk Devletinin İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Tezahürü: Karşılaştırmalı Bir Çalışma, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 4, S. 7, ss. 85-108.
  • İNCEOĞLU, Sibel (2017). Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru: Türkiye ve Latin Modelleri, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
  • İNCEOĞLU, Sibel (2018). Adil Yargılanma Hakkı, Ankara: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-4.
  • KABOĞLU, İbrahim Özden (2007). Anayasa Yargısı, Ankara: İmge Yayınları.
  • KABOĞLU, İibrahim Özden (2018). Anayasa Hukuku Dersleri, İstanbul: Legal Yayınevi.
  • KAHRAMAN, Mehmet (2019). Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararlarına Göre Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkı, Ankara: Detay Yayıncılık.
  • KANADOĞLU, Korkut (2004). Anayasa Mahkemesi, İstanbul: Beta Yayıncılık.
  • KARAKAŞ, Işıl (2016). Bireysel Başvuru Kararlarının Etkileri, Anayasa Yargısı, Ankara: AYM Yayını, S. 33, ss. 13-17.
  • KARAN, Ulaş (2017). Bireysel Başvuru Kararlarının İcrası: Eski Alışkanlıklar, Yeni Sorunlar, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Usulünün İlk Dört Yılına Dair Bir Değerlendirme, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi insan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını.
  • KARAN, Ulaş (2018). Öğretide ve Uygulamada Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık.
  • KÖKÜSARI, İsmail (2009). Anayasa Mahkemesi Kararlarının Türleri ve Nitelikleri, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık.
  • ÖZBUDUN, Ergun (2013). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • PEKCANITEZ, Hakan; ATALAY, Oğuz; ÖZEKES, Muhammet (2019). Medeni Usul Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • SAĞLAM, Fazıl (2004). Anayasa Yargısının Bazı Sorunları, Bülent Tanör Armağanı. İstanbul: Legal Yayınları, s. 524-550
  • ŞİRİN, Tolga (2013). Türkiye’de Anayasa Şikâyeti, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve Almanya Uygulaması ile Mukayeseli Bir İnceleme, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık.
  • TUNÇ, Hasan (2018). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Gazi Kitabevi. https://t24.com.tr/haber/anayasa-degisiklik-teklifinin-gerekceleri,73714; (Erişim Tarihi: 2/10/ 2019)
  • AYM, E. 1983/2, K. 1983/2, 25/10/1963.
  • AYM, E. 1970/1, K. 1970/31, 16/06/1970.
  • AYM, E. 1973/19, K. 1975/87, 15/04/1975.
  • AYM, E.1976/1, K.1976/28, 25/05/1976.
  • AYM, E. 1976/38, K. 1976/46, 12/10/1976.
  • AYM, E. 1976/43, K. 1977/4, 27/01/1977.
  • AYM, E.1985/31, K.1986/11, 27/03/1986.
  • AYM, E.1988/36, K.1989/24, 02/05/1989.
  • AYM, E.1989/11, K.1989/48, 12/12/1989.
  • AYM, E.1990/20, K.1991/17, 21/06/1991.
  • AYM, E.1991/7, K.1991/43, 12/11/1991.
  • AYM, E. 1993/1, K. 1993/2, 23/11/1993.
  • AYM, E. 1997/1, K. 1998/1, 16/01/1998.
  • AYM, E.1996/74, K.1998/45, 01/07/1998.
  • AYM, E.1998/58, K.1999/15, 27/05/1999.
  • AYM, E. 1999/2, K. 2001/2, 22/06/2001.
  • AYM, E.2003/30, K.2003/38, 29/04/2003.
  • AYM, E. 2008/1, K. 2008/2, 30/07/2008.
  • AYM, E. 2007/1, K. 2009/4, 11/12/2009.
  • AYM, E.2014/149, K.2014/151, 02/10/2014.
  • AYM, Erdinç Engin, B. No: 2012/695, 12/02/2013.
  • AYM, Necati Gündüz ve Recep Gündüz, B. No: 2012/1027, § 26, 12/2/2013.
  • AYM, Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, B. No: 2012/403, 26/03/2013.
  • AYM, Ahmet Sağlam, B. No: 2013/3351, 18/9/2013.
  • AYM, Ahmet Yıldırım, B. No: 2012/144, 02/10/2013.
  • AYM, Savaş Çetinkaya, B. No: 2012/1303, 21/11/2013.
  • AYM, Mustafa Ali Balbay, B. No: 2012/1272, 04/12/2013.
  • AYM, Mehmet Haberal, B. No: 2012/849, 04/12/2013.
  • AYM, Mehmet İlker Başbuğ, B. No: 2014/912, 06/03/2014.
  • AYM, Tayibe Özkantaş, B. No: 2013/6314, 20/03/2014.
  • AYM, Ferda Yeşiltepe, B. No: 2014/7621, 25/07/2017.
  • AYM, Bizim FM Radyo Yayıncılığı ve Reklamcılık A.Ş. B. No: 2014/11028, 18/10/2017.
  • AYM, Sabahat Beğik ve diğerleri, B. No: 2014/3738, 21/12/2017.
  • AYM, Şahin Alpay, B. No: 2016/16092, 11/01/2018.
  • AYM, Mehmet Hasan Altan, B. No: 2016/23672, 11/01/2018.
  • AYM, Turhan Günay, B. No: 2016/50972, 11/01/2018.
  • AYM, Şahin Alpay (2), B. No: 2018/3007, 15/03/2018.
  • AYM, Mehmet Doğan, B. No: 2014/8875, 07/06/2018.
  • AYM, Abdullah Altun, B. No: 2014/2894, 17/7/2018.
  • AYM, Aligül Alkaya ve Diğerleri, B. No: 2016/12506, 07/11/2019.
  • Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E. 2013/9-464, K. 2015/132, 28.04.2015.
  • AİHM, Hasan Uzun/Türkiye, B. No: 10755/13, 30/04/2013.
  • AİHM, Demopoulos ve Diğerleri/Türkiye, B. No: 46113/99, 3843/02, 13751/02, 13466/03, 10200/04, 14163/04, 19993/04, 21819/04, 31.12.2010.
  • AİHM, Vuçkoviç ve Diğerleri/Sırbistan, B. No: 17443/11, 25/03/2014.
  • AİHM, Kudła/Polonya, B. No: 30210/96, 26/10/2000.
  • AİHM, Fuklev/Ukrayna, B. No: 71186/01, 07/06/2005.
  • AİHM, Hornsby/Yunanistan, B. No: 18357/91, 19/03/1997.
  • AİHM, Falie/Romanya, B. No: 23257/04, 19/05/2015.
  • AİHM, Pialopoulos/Yunanistan, B. No: 37095/97, 15/02/2001.
  • AİHM, Burdov/Rusya, B. No: 59498/00, 07/05/2002.
  • AİHM, Vasilopoulou/Yunanistan, B. No: 47541/99, 21/03/2002.
  • AİHM, Zdravkovic/Serbia, B. No: 28181/11, 20/09/2016.
APA KAHRAMAN M, SAHIN M (2019). ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. , 37 - 61.
Chicago KAHRAMAN MEHMET,SAHIN MUHAMMED ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. (2019): 37 - 61.
MLA KAHRAMAN MEHMET,SAHIN MUHAMMED ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. , 2019, ss.37 - 61.
AMA KAHRAMAN M,SAHIN M ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. . 2019; 37 - 61.
Vancouver KAHRAMAN M,SAHIN M ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. . 2019; 37 - 61.
IEEE KAHRAMAN M,SAHIN M "ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ." , ss.37 - 61, 2019.
ISNAD KAHRAMAN, MEHMET - SAHIN, MUHAMMED. "ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ". (2019), 37-61.
APA KAHRAMAN M, SAHIN M (2019). ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. Anayasa yargısı, 36(2), 37 - 61.
Chicago KAHRAMAN MEHMET,SAHIN MUHAMMED ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. Anayasa yargısı 36, no.2 (2019): 37 - 61.
MLA KAHRAMAN MEHMET,SAHIN MUHAMMED ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. Anayasa yargısı, vol.36, no.2, 2019, ss.37 - 61.
AMA KAHRAMAN M,SAHIN M ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. Anayasa yargısı. 2019; 36(2): 37 - 61.
Vancouver KAHRAMAN M,SAHIN M ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ. Anayasa yargısı. 2019; 36(2): 37 - 61.
IEEE KAHRAMAN M,SAHIN M "ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ." Anayasa yargısı, 36, ss.37 - 61, 2019.
ISNAD KAHRAMAN, MEHMET - SAHIN, MUHAMMED. "ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ". Anayasa yargısı 36/2 (2019), 37-61.