Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme

ÖZYAZICI, Mehmet Arif; Dengiz, Orhan

Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme

Orhan Dengiz, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, Samsun, Türkiye)

Mehmet Arif Özyazıcı (Siirt Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Siirt, Türkiye)

Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi

1 0

Yıl: 2018 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 19 - 28 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-04-2021

Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme

Öz:

Mevcut arazi kaynaklarının optimum kullanımının sağlanması arazi uygunluk analizlerinin ön koşuludur. En uygun çeltik alanlarınıseçimine yönelik faktörlere ait bilgilerin yetersizliği ve bir araya getirilememesi, üretim düşüklüğüne neden olmaktadır. Buçalışmanın amacı, Türkiye’nin Orta Karadeniz Bölgesinde yer alan Çarşamba Ovası üzerinde yer alan ve Terme Çayı tarafındangetirilmiş aluviyal depozitler üzerinde oluşan toprakların çeltik (Oryza sativa) yetiştiriciliği için en uygun alanların belirlenmesidir.Öncelikle Çarşamba Ovasının doğusunda kalan ve Terme Çayının Ovaya girdi noktadan denize döküldüğü yere kadar olan 19 kmmesafe içerisinde ve yaklaşık olarak akarsuyun her iki yakasında 2.5 km genişlik kaplayan ve çoğunluğu düz eğime sahip 53. 6 km2’lik alan içerisinde toprak, topografya, arazi kullanımı ve arazi örtüsü vb. karakteristiklerinin ortaya çıkartılmıştır. Çeltikyetiştiriciliği için en uygun alanların belirlenmesi için alana ait konumsal verilerin analizinde coğrafi bilgi sistemi, jeoistatistik veanalitik hiyerarşik süreç olan çok kriterli değerlendirme yaklaşımları kullanılmıştır. Çalışma sonucuna göre, toplam alanın %20’siuygun olamayan(N1 ve N2) alanları oluştururken, yaklaşık % 69’luk kısmı uygun (S1) ve orta uygun (S2) sınıflarda belirlenmiştir.Ayrıca, toplam alanın 603 ha’lık kısım ise çeltik yetiştiriciliği için az uygun (S3) olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Multi-criteria land assessment for determination of rice growing suitability sites

Öz:

Land suitability analysis is a prerequisite to achieving optimum utilization of the available land resources. Lack of knowledge on best combination of factors that suit production of rice has contributed to the low production. The aim of this study were to determine the most suitable areas for rice crop (Oryza sativa) based on some physic-chemical properties of various soils formed on alluvial deposits carried by the Terme River on the Çarşamba Plain in the Central Black Sea Region of Turkey. For that reason, firstly land use-land cover, topographic and soil characteristics were determined in 53.6 km2 mostly flat land which was sized about 19 km length which is between Black Sea and at the beginning of mountain and 2.5 km width in both sides of Terme River that located on sought part of Çarşamba Plain. To overcome the management and analysis of large volumes of spatial data for land suitability in this study, the geographic information system, geostatistic techniques and multi-criteria assessment using analytical hierarchy approaches were used to solve complex geographical problems and to reach reliable results for rice cultivation. According to results, it was determined that 69% of the study area has highly (S1) and moderately (S2) suitable whereas, 20 of it has not suitable for rice cultivation. In addition, 603 ha of the study area has marginally suitable coded as S3 for rice cultivation.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Anonim, 2017. Seçilmiş Göstergelerle Samsun. Türkiye İstatistik Kurumu, Yayın No: 4276, http://www.tuik.gov.tr/ilGostergeleri/iller/SAMSUN.pdf (Erişim tarihi: 27.03.2017).
Bouyoucos GJ, 1951. A Recalibration of hydrometer for making mechanical analysis of soils. Agronomy Journal. 43: 9.
Coşkun A, Dengiz O, 2016. Samsun Terme Havzası bazı temel fizyografik karakteristikleri belirlenmesi ve tarımsal taşkın alanlarının toprak haritalanması. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3:1-13.
Bremner JM, Mulvaney CS, 1982. Nitrogen-Total. In: Page, A.L., Miller, R.H., Keeney, D.R (Eds.), Methods of Soil Analysis, Part 2. Chemical and Microbiological Properties. 2 nd ed. Agronomy 9: 595-624.
Dengiz O, 2013. Land suitability assessment for rice cultivation based on GIS modeling. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 37: 326-334, DOI: 10.3906/tar-1204-36.
Dengiz O, Şisman A, Gülser C, Şişman Y, 2014. Arazi toplulaştırmasında kullanılan arazi kalite dereceleme yöntemine alternatif yaklaşım. Toprak Su Dergisi 1: 59-69.
Dengiz O ve Gülser C, 2014. Farklı fluviyal depozitler üzerinde oluşmuş toprakların dağılım alanların belirlenmesi ve sınıflandırılması. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 1: 9-17.
Dengiz O, Özyazıcı MA, Sağlam,M, 2015. Multi-criteria assessment and geostatistical approach for determination of rice growing suitability sites in Gokirmak catchment. Paddy and Water Environment, 13(1): 1-10.
Doğanay H, 2007. Ekonomik Coğrafya 3 “Ziraat Coğrafyası”, Aktif Yayınları, Erzurum.
Göney S, 1980. Sıcak Bölgelerde Ziraat Hayatı, Coğ. Enst. Yayın No: 116, Ed. Fak. Yay. No: 2732, Ed. Fak. Matbaası, İstanbul.
Kumar NV, Ganesh LS, 1996. A Simulation-based evaluation of the approximate and exact eigenvector methods employed in AHP, European Journal of Operational Research 95: 656-662.
Lindsay WL, Norvell WA, 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society America Journal 42(3):421-428.
Mulla DJ, Mc Bratney AB, 2000. Soil spatial variability. Handbook of Soil Science CRS Pres., pp. 321-352.
Olsen SR, Sommers EL, 1982. Phosphorus availability indices. Phosphorus soluble in sodium bicarbonate. Methods of Soils Analysis. Part II. Chemical and Microbiological Properties. Editors: A. L. Page, R. H. Miller, D. R. Keeney, p. 404-430
Özyazıcı MA, Dengiz O, Aydoğan M, Bayraklı B, Kesim E, Urla Ö, Yıldız H, Ünal E, 2015. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının bazı makro ve mikro bitki besin maddesi konsantrasyonları ve ters mesafe ağırlık yöntemi (IDW) ile haritalanması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 16(2): 187-202.
Özyazıcı MA, Dengiz O, Aydoğan M, Bayraklı B, Kesim E, Urla Ö, Yıldız H, Ünal E, 2016. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının temel verimlilik düzeyleri ve alansal dağılımları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 31(1): 136- 148.
Özyazıcı MA, Özyazıcı G, Dengiz O, 2011. Determination of micronutrients in tea plantations in The Eastern Black Sea Region, Turkey. African Journal of Agricultural Research 6(22): 5174-5180.
Patrono A, 1998. Multi-Criteria analysis and geographic information systems: Analysis of natural areas and ecological distributions. Multicriteria analysis for land-use management, Edited by Euro Beinat and Peter Nijkamp, Kluwer Academic Publishers, Environment and Management-Volume: 9, pp: 271-292, AA Dordrecht, The Netherlands.
Sağlam M, Dengiz O, Saygın F, 2015. Assessment of horizantal and vertical variabilities of soil quality using multivariate statistics and geostatistical methods. Communications in Soil Science and Plant Analysis 46: 1677-1697
Saaty TL, 1980. The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill, New York.
Soil Survey Staff, 1992. Procedures for collecting soil samples and methods of analysis for soil survey. Soil Surv. Invest. Rep. I. U.S. Gov. Print. Office, Washington D.C. USA.
Soil Survey Staff, 1993. Soil Soil Survey Manual, USDA. Handbook No: 18 Washington D.C.
Wilding LP, 1985. Spatial Variability: It's documentation, accommodation and implication to soil surveys. In: Soil Spatial Variability, (Eds: Nielsen, D.R. and J. Bouma) Pudoc, Wageningen, The Netherlands, pp: 166-194.

APA	Dengiz O, ÖZYAZICI M (2018). Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. , 19 - 28.
Chicago	Dengiz Orhan,ÖZYAZICI Mehmet Arif Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. (2018): 19 - 28.
MLA	Dengiz Orhan,ÖZYAZICI Mehmet Arif Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. , 2018, ss.19 - 28.
AMA	Dengiz O,ÖZYAZICI M Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. . 2018; 19 - 28.
Vancouver	Dengiz O,ÖZYAZICI M Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. . 2018; 19 - 28.
IEEE	Dengiz O,ÖZYAZICI M "Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme." , ss.19 - 28, 2018.
ISNAD	Dengiz, Orhan - ÖZYAZICI, Mehmet Arif. "Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme". (2018), 19-28.

APA	Dengiz O, ÖZYAZICI M (2018). Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 6(1), 19 - 28.
Chicago	Dengiz Orhan,ÖZYAZICI Mehmet Arif Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi 6, no.1 (2018): 19 - 28.
MLA	Dengiz Orhan,ÖZYAZICI Mehmet Arif Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, vol.6, no.1, 2018, ss.19 - 28.
AMA	Dengiz O,ÖZYAZICI M Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi. 2018; 6(1): 19 - 28.
Vancouver	Dengiz O,ÖZYAZICI M Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi. 2018; 6(1): 19 - 28.
IEEE	Dengiz O,ÖZYAZICI M "Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme." Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 6, ss.19 - 28, 2018.
ISNAD	Dengiz, Orhan - ÖZYAZICI, Mehmet Arif. "Çeltik tarımına uygun alanların belirlenmesinde çok kriterli arazi değerlendirme". Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi 6/1 (2018), 19-28.