Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları

Çiğdem BOZDEMİR (Tarla Bitkileri merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara, Türkiye)
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi
30 4
Yıl: 2019 Cilt: 29 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 583 - 594 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29133/yyutbd.511777 İndeks Tarihi: 28-04-2021

Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları

Öz:
Türkiye coğrafi konumu, iklim ve bitki çeşitliliği, tarımsal potansiyeli, geniş yüzölçümü sayesinde tıbbi ve aromatik bitkiler ticaretinde önde gelen ülkelerden biridir. Kekik ilk çağlardan itibaren ilaç, gıda, içecek, tekstil, boya, parfümeri ve kozmetik gibi farklı alanlarda kullanılmaktadır. Antimikrobiyal özellikleri nedeniyle organik hayvancılıkta yem rasyonlarına antelmintik (solucan düşürücü) ve antibiyotik amaçlı ilave edilebilmektedir. Kekik bitkisi ülkemizden ihracatı yapılan önemli türler arasındadır. Bu derlemede kekik türlerinin kullanım alanları, sınıflandırılması ve orijini, uçucu yağı ve bileşenleri, ekonomik önemi ve kalite kriterleri ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Anahtar Kelime:

Economic Importance and Usage Fields of Oregano Species Growing In Turkey

Öz:
Turkey is one of the foremost countries on medicinal and aromatic plants with its geographical location, diversity of climate and vegetation, potential agriculture and spacious area. Oregano and thyme species have been used for different aims such as medicine, food, drink, textile, perfumery and cosmetics since ancient times. The use of another field these plants is organic livestock, an important brunch of organic farming, in which some of these plant extract and essential oils can be used as natural antibiotic, -microbial as feeding material. Oregano and thyme species are important export products. In this review, informations are given about the usage fields, classification and origin, essential oil and components, economic importance and quality criteria of oregano and thyme species.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arslan, N., Baydar, H., Kızıl, S., Karık, Ü., Şekeroğlu, N., & Gümüşçü, A. (2015). Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminde değişimler ve yeni arayışlar. VII. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kong. S:483-507.
  • Asımgil, A. (2001). Şifalı bitkiler. Timaş Yayınları 352S. ISBN:975-362-085-3.
  • Ayar, A., Özcan, M., & Akgül, A. (2002). Tereyağının mikrobiyolojik kalitesi üzerine kekik ve adaçayı ekstraktlarının etkisi. Ondokuz Mayıs Üniv. Ziraat Fak. Derg. 17, 2, 45-49.
  • Aydın, E., Yurum, Ç., Kevseroğlu, K., & Seyis, F. (2014). Doğadan yoğun olarak toplanan pazar payı yüksek olan önemli tıbbi ve aromatik bitkilerin risk durumları, 23–25 Eylül 2014, Yalova, Bildiriler Kitabı, s: 281-286.
  • Bahl, D., & Gupt, K.C. (1988). Development of Dyeing Process of Silk with Natural Dye-Cutch. Colourge, 22-23.
  • Bahtiyarca Bağdat, R., İpek, A., & Arslan, N. (2010). Essential Oil Composition of Culture Materials of Satureja spicigera (c. Koch) Boiss. From Turkey. 6 th Conference on Medicinal and Aromatic Plants of Southeast European Countries. April 18st-22th, 2010. Antalya, Turkey. Pharmacognosy Magazine (Sci) Apr-Jun 2010 Vol 6 Issue 22.P 344(138-145).
  • Başer, K.H.C. (1997). Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin İlaç ve Alkollü İçki Sanayilerinde Kullanımı, İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 1997-39, İstanbul.
  • Başer, K.H.C. (1998). Tıbbi ve aromatik yabani bitkilerimiz tehdit altında mı? TEMA Vakfı Faaliyet Derg., s.44-47.
  • Başer, K.H.C., Özek, T., Kürkçüoğlu, M., & Tümen, G. (1994). The essential oil of origanum vulgare sub. sp. hirtum of turkish origin, J. Essent. Oil Res., 6,31–36.
  • Baydar, H., Marquard, R.A., & Karadoğan, T. (1999). Isparta yöresinden toplanarak ihracat edilen bazı önemli origanum, coridothymus, thymbra ve salvia türlerinin uçucu yağ verim ve kompozisyonu. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana, Cilt II, End. Bitkileri, 416-420.
  • Bayraktar, Ö.V., Öztürk, G., & Arslan, D. (2017). Türkiye’de bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin üretimi ve pazarlamasındaki gelişmelerin değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2017, 26 (2), 216−229.
  • Baytop, A. (1991). Türkiye’de kullanılan yabani ve yetiştirilmiş aromatik bitkiler. J. of Pharmacy, 1,76-78.
  • Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkilerle Tedavi. Nobel Tıp Kitapevleri II. Baskı, 480 S.
  • Biskup, S., & Saez, E. (Ed.) (2002). Thyme, The Genus Thymus. Taylor-Francis. London.
  • Dapkevicius, A., Venskutonis, R., Van Beek, T.A., & Linssen, J.P.H. (1998). Antioxidant activity of extracts obtained by different isolation procedures from some aromatic herbs grown in Lithuania. Journal of the Science of Food and Agriculture. 1998. 77, 1, 140-146. 24 ref.
  • Davis, P. H. (Edt.) (1982). Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Vol. 7, Univ. Press, Edinburgh, 36-42, 297-313.
  • Davis, P.H. (Ed) (1988). Flora of Turkey Vol. 10. Uni.Press.Edinburg.
  • Diri, M. (2006). Coridothymus capitatus (L) reichb. uçucu yağının analizi, su ve etanol ekstraktlarının antioksidant aktivitelerinin belirlenmesi, Muğla Üniv. Fen Bil. Enst. Kimya ABD, YL Tezi, 101.
  • Dudai, N., Poljakoff-Mayber, A., Mayer, AM., Putievsky, E., & Lerner, HR. (1999). Essential oils as allelochemicals and their potential use as bioherbicides. Journal-of-Chemical-Ecology. 1999; 25(5), 1079-1089.
  • Dönmez, M., Kargıoğlu, M., & Temel, M. (2011). Afyon Kocatepe University Journal of Science. Volume 11, Issue 2, January 2011, Pages 1 – 9.
  • El-Abed, N., Kaabi, B., Smaali, MI., Chabbouh, M., Habibi, K., Mejri, M, Nejib, M., & Ahmed, S.B.H. (2014). Chemical composition, antioxidant and antimicrobial activities of thymus capitata essential oil with ıts preservative effect against listeria monocytogenes ınoculated in minced beef meat. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 42, 1-11.
  • Eminağaoğlu, O., Tepe, B., Yumrutaş, O., Akpulat, H.A., Daferera, D., Polissiou, M., & Sökmen, A. (2007). The in vitro antioxidative properties of the essential oils and methanol extracts of Satureja spicigera (K. Koch.) Boiss. and Satureja cuneifolia ten. Food Chem, 100, 339–343.
  • Erler, F., Erdemir, T., Ceylan, F.O., & Toker, C. (2009). Fumigant toxicity of essential oils and their binary and tertiary mixtures against the pulse beetle, Callasobruchus maculatus F. (Coleoptera: Bruchidae), Fresenius Environmental Bulletin 18(6), 975-981.
  • Faydaoğlu, E., & Sürücüoğlu, M.S. (2011). Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-67
  • Galambosi, B., Rey, C., & Vouillamaz, J.F. (2010). Suitability of Swis Herb Cultivars under Finnish Climatic Conditions. Proc. 4th on Breeding Research on Medicinal and Aromatic Plants. (ISBMAP 2009) Acta Hort.860, ISHS, 2010.
  • Gezgin, D. (2007). Bitki Mitosları. Sel Yayıncılık, İstanbul.
  • Halle, I., Thomann, R., Bauermann, U., Henning, M., & Kohler, P. (2004). Effects of a graded supplementation of herbs and essential oils in broiler feed on growth and carcass traits. Einfluss einer gestaffelten Supplementierung von Krautern oder atherischen Olen auf Wachstum und Schlachtkorpermerkmale beim Broiler. Landbauforschung Volkenrode. 54(4), 219 229.
  • Hartl, A., & Vogi, C.R. (2003). The Potential Use of Organically Grown Dye Plants in the Organic Textile Industry: Experiences and Results on Cultivation and Yields of Dyer’s Chamomile (Anthemis tinctoria L.), Dyer’s Knotweed (Polygonum tinctorium Ait.), and Weld (Reseda luteola L.). Journal of Sustainable Agriculture, 23(2), 17-40.
  • Heywood, V.D. (1978). Flowering Plands Of The World, Oxford Üniv. Press, London, p. 239.
  • Huang Jian, Ma Li, Yao Lei, & Wu YaNi. (2009). The principle component analysis and chemo-types of the essential oils from seven varieties of thyme. Journal of Shanghai Jiaotong UniversityAgricultural Science, Vol. 27 No. 3 pp. 206-209.
  • Huxley, A. (1999). The New RHS Dictionary of Gardening. Grove's Dictionaries; Paper and slipcase edition (June 15, 1999). P(3000). ISBN 978-1561592401.
  • Işık, S., Gönüz, A., Arslan, Ü., & Öztürk, M. (1995). Afyon ilindeki bazı türlerin etnobotanik özellikleri. Ot Sistematik Botanik Dergisi. 2, 1, 161-166.
  • İlisulu, K. (1992). İlaç ve Baharat Bitkileri. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1256/360, 302 s., Ankara.
  • Kintzios, E.S. (Ed.) (2002). Oregano, The Genus Origanum and Lippia Taylor-Francis. London.
  • Kokkini, S., & Vokou, D. (1989). Carvacrol Rich Plants in Greece. Flav. Frag. J.4, 1-7.
  • Koparal, A.T., & Zeytinoğlu, M. (2003). Effects of carvacrol on a human nonsmall cell lung cancer(NSCLC) cell line, A549", Cytotechnology 43, 149-154.
  • Öğütveren, M., Erdemgil, F.Z., Kürkçüoğlu, M., Özek, T., & Başer, K.H.C. (1992). Composition of essential oil of origanum onites, In: Proceedings of the 8th National Symposium on Chemistry and Chemical Enginering, Marmara Üniversitesi Pub. Vol:2 s. 119-124.
  • Önen, H. (2003). Bazı bitkisel uçucu yağların biyoherbisidal etkileri. Türkiye Herboloji Dergisi, 6(1), 39-47.
  • Özek, T., Demirci, F., & Başer, K.H.C. (1995). Composition of the essential oil of coridothymus capitatus (L.) reichb. From Turkey. Jour. of Essential Oil. Res. 7,3, 309-312.
  • Özgüven, M., Sekin, S., Gürbüz, B., Şekeroğlu, N., Ayanoğlu, F., & Ekren, S. (2005). Tütün, tıbbi ve aromatik bitkiler üretimi ve ticareti. Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 1, s.481-501
  • Öztürk, M., & Temel, M. (2016). Türkiye’nin uçucu yağ sektörü dış ticareti. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 25-27 Mayıs 2016, Kitap S: 2155-2162
  • Pavela, R. (2004). Insecticidal activity of certain medicinal plants. Fitoterapia. Dec; 75(7-8), 745-9.
  • Qasem, J.R., & Hassan, A.A. (2003). Herbicidal properties of some medicinal plants against Malva sylvestris and Portulaca oleracea. Dirasat-Agricultural-Sciences. 2003; 30(1), 84-100.
  • Saraç, A., & Tunç, I. (1995). Toxicity of essential oil vapours to stored product insects, Zeitschrift Fuer Pflanzenkrankheiten und Pflanzenschutz, 102, 69-74.
  • Sarı, A.O., & Oğuz, B. (2002). Kekik. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Yayın No:108.
  • Skoula, M., & Grayer, R.J. (2005). Volatile Oils of Coridothymus capitatus, Satureja, Thymbra, Satureja spinosa and Thymbra calostachya (Lamiaceae) from Crete, Flavour Fragr. J. 20; 573-576.
  • Tan, A. (2010). Türkiye bitki genetik kaynakları ve muhafazası . Anadolu J. of AARI. 20 (1), 7-25
  • Tanker, N., & Tanker, M. (1990). Farmakognozi. II. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, No: 58.
  • TÜİK. (2019). https://www.tuik.gov.tr. Erişim Tarihi:15.05.2019.
  • Vokou, D., Vareltzidou, S., & Katinakis, P. (1993). Effects of Aromatic Plants on Potato StorageSprout Suppression and Antimicrobiyal Activity, Agric. Ecosyst. Environ. 47, 223-235.
  • Waldenstedt, L. (2003). Effect of vaccination against coccidiosis in combination with an antibacterial oregano (Origanum vulgare) compound in organic broiler production. Acta-AgriculturaeScandinavica-Section-A,-Animal-Science. 53(2), 101-109
APA bozdemir ç (2019). Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. , 583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
Chicago bozdemir çiğdem Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. (2019): 583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
MLA bozdemir çiğdem Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. , 2019, ss.583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
AMA bozdemir ç Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. . 2019; 583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
Vancouver bozdemir ç Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. . 2019; 583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
IEEE bozdemir ç "Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları." , ss.583 - 594, 2019. 10.29133/yyutbd.511777
ISNAD bozdemir, çiğdem. "Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları". (2019), 583-594. https://doi.org/10.29133/yyutbd.511777
APA bozdemir ç (2019). Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29(3), 583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
Chicago bozdemir çiğdem Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 29, no.3 (2019): 583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
MLA bozdemir çiğdem Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, vol.29, no.3, 2019, ss.583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
AMA bozdemir ç Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 2019; 29(3): 583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
Vancouver bozdemir ç Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 2019; 29(3): 583 - 594. 10.29133/yyutbd.511777
IEEE bozdemir ç "Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları." Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29, ss.583 - 594, 2019. 10.29133/yyutbd.511777
ISNAD bozdemir, çiğdem. "Türkiye’de Yetişen Kekik Türleri, Ekonomik Önemi ve Kullanım Alanları". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 29/3 (2019), 583-594. https://doi.org/10.29133/yyutbd.511777
Sayfa Oluşturulma Tarihi
30-04-2024 8:58

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları