TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ
Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 17 Sayfa Aralığı: 43 - 146 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-05-2021
TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ
Öz: COVID-19 salgını sırasında kaleme alınan bu makale beş başlıktanoluşmaktadır.Birinci başlıkta, Anayasa’da yer alan “tehlikeli salgın hastalık” çözümlenmiştir. Bu bölümde, “tehlikeli” kavramının yaygın ölüm veyaölüm tehdidi bulunan durumlara işaret ettiği; salgın kavramının “epidemi” anlamına geldiği; hastalık kavramının ise hayvan hastalıklarını kapsamadığı sonucuna ulaşılmıştır. İkinci başlıkta, sağlık hukukunun anayasal tarihi genel hatlarıylaortaya konmuştur. Bu bölümde Cumhuriyetin ilk yıllarındaki atılımolumlu bulunmuş fakat gerekli hukuki güncellemelerin yapılmadığı sonucuna varılmıştır.Üçüncü başlıkta tehlikeli salgın hastalıkların karşılaştırmalı anayasa hukukundaki yeri tespit edilmiştir. Başta seyahat özgürlüğü ile serbestseçim hakkı olmak üzere Anayasa’da birçok hak ve özgürlük için genelsağlığın korunması şeklinde sınırlama nedeninin bulunmamasının birsorun teşkil ettiği sonucuna ulaşılmıştır.Dördüncü başlıkta, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun hükümleri,konuyla ilgili temel haklar yönünden incelenmiş ve boşluklar tespitedilmiştir.Beşinci başlıkta ise Türkiye’deki OHAL rejimi anlatışmış, bu rejimde-uygulamanın aksine- kanunilik ilkesinin geçerli olduğu iddiaedilmiştir. Temel savım, OHÂL’de dahi OHÂL Kanunu’nun çizdiği sınırların dışına çıkılamayacağıdır. Bu bölümde bu sav gerekçelendirilmiş,ayrıca (sokağa çıkma yasağına dahi olanak tanımayan) OHAL Kanunu’nun tehlikeli salgın hastalıklara karşı yetersizliği ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelime: THE CONSTITUTIONAL STRUGGLE AGAINST DANGEROUS EPIDEMIC DISEASES
Öz: his paper, written during the Covid-19 pandemic, consists of five parts. In the first part, the concept of a “dangerous epidemic disease” enshrined in the Turkish Constitution has been analysed. It is concluded that the concept of dangerous refers to situations with widespread death or death threats, the concept of “salgın” means epidemic, and the con cept of disease does not cover animal diseases. In the second part, the constitutional history of Turkish health law was outlined in general terms. In this part, it was determined that the breakthrough in the first years of the Republic was in a positive direc tion; however, it was found that the necessary legal updates were not made in the years to follow. In the third part, “dangerous epidemics” in comparative constitu tional law has been reviewed. In this context, it was concluded that thlack of the reason of “protection of general health” in some of the rele vant articles (especially for the freedom of movement and the right to free election) of the Constitution poses some problems. In the fourth part, the provisions of the General Hygiene Act (1930) are examined in terms of fundamental rights and some legal gaps in the Code are found. In the fifth part, the state of emergency regime in Turkey was de scribed and it was claimed that the lawfulness principle is still valid in the regime as opposed to ongoing practices. The main argument in this section is that the limits set by the State of Emergency Act (1983) cannot be exceeded even in the state of emergency. Moreover, in this section the reasons for this argument were explained in detail, and the inadequacy of the relevant Act (which does not even permit curfew) against danger ous epidemics.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AGAMBEN, Giorgio, İstisna Hâli, Kemal Atakay (çev.), (İstanbul: Ayrıntı Yay., 2018).
- AGAMBEN, Girogio, “Lo Stato D’eccezione Provocato da Un’emergenza Immotivata”, Il Manifesto, 26.02.2020.
- AKÇAM, Zeki, Dil ve Folklor Malzemesi Olarak Ser’iye Sicilleri, (İstanbul: Hiperlink Yay., 2016).
- ARSLAN ÖNCÜ, Gülay, Özel Yaşama Saygı Hakkı, (Ankara: Avrupa Konseyi, 2019).
- ASLAN, Betül, Devletin Temel Amaç ve Ödevleri Işığında Öznel Gelişme Hakkı, (İstanbul: On İki Levha Yay., 2009).
- AYDIN, Erdem, “Tanzimat ve Osmanlı Sağlık Hizmetleri”, IV. Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildirileri, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 2003).
- AYDIN, Erdem, “19. Yüzyılda Osmanlı Sağlık Teşkilatlanması”,
- OTAM, S. 15, 2004.
- BECK, Ulrich, Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru, Bülent Doğan (çev.), (İstanbul: İthaki Yay., 2014).
- BEIGBEDER, Yves, The World Health Organization: Achievements and Failures, (NY: Routledge, 2018).
- BENHABİB, Seyla, Ötekilerin Hakları - Yabancılar, Yerliler, Vatandaşlar, Berna Akkıyal (çev.), (İstanbul: İletişim Yay., 2018).
- BERGER, Stephen, COVID-19, MERS and SARS: Global Status, (California: GIDEON, 2020).
- COOPE, John E./Norman Sartorius, A Companion to the Classification of Mental Disorders, (Oxford: Oxford University Press, 2013). “Coronavirus: Boris Johnson postpones May local elections amid Covid-19 outbreak”, Independent, 14.03.2020. Danışma Meclisi Tutanak Dergisi, 03.09.1982.
- DAWOOD, Fatimah S. et. al., “Estimated Global Mortality Associated with the First 12 Months of 2009 Pandemic Influenza A H1N1 Virus Circulation: A Modelling Study”, Lancet Infect Disease, Vol. 12(9), 2012. DIJK, Pieter van/Fried van Hoof, Arjen van Rijn, Leo Zwaak (ed.),
- Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, (Mortsel: Intersentia, 2018).
- DÖKMECİ, İsmet /A. Handan Dökmeci, Büyük Tıp Sözlüğü, (İstanbul: Nobel Yay., 2014).
- DUYGUN, Ahmet Mert, “Karşılaştırmalı Hukukta Pasifist Anayasa Anlayışı”, Anayasa Hukuku Dergisi, S. 14, 2018.
- DUYMAZ, Erkan, “Modern Kölelik: Avrupa Konseyi Hukukunda Kölelik, Kulluk ve Zorla Çalıştırma Yasakları Üzerine Bir İnceleme”, Legal Hukuk Dergisi, C. 11, S. 123, 2013.
- ERTAN, İzzet Mert, Uluslararası Boyutlarıyla Sağlık Hakkı, (İstanbul: Legal Yay., 2012).
- ESEN, Selin, Anayasa Hukuku Açısından Dolaşım Özgürlüğü, (Ankara: Yetkin Yay., 2014).
- ESEN, Selin, Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye' de Olağanüstü Hal Rejimi, (Ankara: Adalet Yay., 2008).
- FELIX, Dagmar, Einheit der Rechtsordnung: zur verfassungsrechtlichen Relevanz einer juristischen Argumentationsfigur, (Tübingen: Mohr Siebeck, 1998). “France Holds Local Elections Despite COVID-19 Outbreak Fears”, Time, 15.03.2020.
- GAMMON, Keri, “Pandemics and Pandemonium: Constitutional Jurisdiction Over Public Health”, Dalhousie Journal of Legal Studies, Vol. 15, 2006.
- GEMALMAZ, Burak, Mülkiyet Hakkı, (Ankara: Avrupa Konseyi Yay., 2018).
- GIDDENS, Anthony, Elimizden Kaçıp Giden Dünya, (İstanbul: Alfa Yay., 2000).
- GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, (Bursa: Ekin Yay, 2019).
- GÖZLER, Kemal, “3 Ekim 2001 Tarihli Anayasa Değişikliği: Bir Abesle İştigal Örneği”, Anayasa Yargısı, Cilt 19, 2002.
- HARRIS, David/Michael O’Boyle/Edward Bates/Carla Buckley, Law of the European Convention on Human Rights, (Oxford: Oxford University Press, 2014).
- KABOĞLU, İbrahim, Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), (İstanbul: Legal Yay., 2019).
- KABOĞLU, İbrahim, Kolektif Özgürlükler, (Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., 1989).
- KABOĞLU, İbrahim, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, Ankara Barosu Dergisi, 2016/4.
- KARA, Mithat, “Anayasa Mahkemesi’nin Zorunlu Aşıya Yaklaşımı”, Anayasa Mahkemesi’nin Zorunlu Aşı Kararı Konferansı (22 Aralık 2016), (İzmir: İzmir Tabip Odası Yayınları, Nisan 2017).
- KASAPOĞLU TURHAN, Mine, “İdari Kolluk Yetkisi Bağlamında Zorunlu Aşı Uygulaması”, Hacettepe HFD, 9(1), 2019.
- KELLY, Helalty, “The Classical Definition of A Pandemic is Not Elusive”, Bulletin of the World Health Organization, S. 89, 2011.
- KÖYBAŞI, Serkan, “Yeni Bir Anayasal Hak Öznesi Olarak Hayvan – I”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 6, S. 13, 2018.
- KÖYBAŞI, Serkan, “Yeni Bir Anayasal Hak Öznesi Olarak Hayvan – II”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 17, S. 14, 2018.
- KRIEGER, Heike, “Notstand”, EMRK/GG: Konkordanzkommentar, Rainer Grote/Thilo Marauhn (ed.), (Tübingen: Mohr Siebeck, 2006).
- KÜZECİ, Elif, Kişisel Verilerin Korunması, (Ankara: Turhan Yay., 2010).
- LAST, John M., A Dictionary of Epidemiology, (New York: Oxford University Press; 2001).
- LAVRYSEN, Laurens, Human Rights in a Positive State: Rethinking the Relationship between Positive and Negative Obligations under the European Convention on Human Rights (Cambridge/Antwerp/ Portland: Intersentia, 2016).
- MERTEN, Detlef, “Freizügigkeit”, Handbuch der Grundrechte in Deutschland und Europa: Grundrechte in Deutschland un Europa, B. IV, Deflet Merten, Hans-Jürgen-Papier (Hrsg.), (Heidelberg: C.F. Müller, 2011).
- MERTEN, Detlef, “Immanente Grenzen und verfassungsunmittelbare Schranken”, Handbuch der Grundrechte in Deutschland und Europa, Band III, Detlef Merten/Hand-Jürgen Papier (Hrsg.), (Heidelberg: C.F: Müller, 2009).
- MOWBRAY, Alastair, The Development of Positive Obligations under the European Convention on Human Rights by the European Court of Human Rights, (Oxford/Portland/Oregon: Hart Publishing, 2004).
- NIKIFORUK, Andrew, Mahşerin Dördüncü Atlısı: Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi, Selahattin Erkanlı (çev.), 7. Baskı, (İstanbul: İletişim Yay., 2018).
- ODER, Bertil Emrah, Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, (İstanbul: Beta Yay., 2010).
- ODER, Bertil Emrah, “Devletin Olumlu Edimini Gerektiren Sosyal Hakların Anayasal Düzeyde Korunması ve Yargısal Tutumlar”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, 2008.
- ONZIVU, William, “(Re)Invigorating the World Health Organization’s Governance of Health Rights: Repositing an Evolving Legal Mandate, Challenges and Prospects”, African Journal of Legal Studies, Vol. 4(3), 2002.
- ORCAN, Necdet Umut, The Legitimate Aim Test in the Case-Law of the European Court of Human Rights, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi SBE, 2019).
- ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, (Ankara: Yetkin Yay., 2019).
- PATTERSON, Amy S., “AIDS/HIV”, Encyclopedia of Human Rights, David P Forsythe (ed.), Vol. 1, (Oxford & New York: Oxford University Press, 2009).
- PETERS, Hans, Das Recht auf freie Entfaltung der Persönlichkeit in der höchstrichterlichen Rechtsprechung, (Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, 1963).
- SAĞLAM, Fazıl, “Devlet Güçlerinin OHAL KHK Rejimi ve 2017 Anayasa Değişikliğinden Sonraki Görünümü”, Anayasa Hukuku Dergisi, S. 13, 2018.
- SAĞLAM, Fazıl, “Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisinin Sınırları: Uygulamanın Yaygınlaşmasından Doğabilecek Sorunlar”, Anayasa Yargısı, C. 1, 1984.
- SAĞLAM, Fazıl, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, (Ankara:
- AÜSBF Yay., 1982).
- SAĞLAM, Fazıl, “2001 Yılı Anayasa Değişikliğinin Yaratabileceği Bazı Sorunlar ve Bunların Çözüm Olanakları”, Anayasa Yargısı, C. 18, S.1, 2001.
- SAĞLAM, Mehmet, “Ekim 2001 Tarihinde Yapılan Anayasa Değişiklikleri Sonrasında Düzenlendikleri Maddede Hiçbir Sınırlama Nedenine Yer Verilmemiş Olan Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırı Sorunu”, Anayasa Yargısı, C. 18, S.1, 2001. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Sağlık Hizmetlerinde 50 Yıl, (Ankara: Ayyıldız Matbaa, 1973).
- SARAMAGO, José, Körlük, Işık Ergüden (çev.), (İstanbul: Kırmızı Kedi Yay., 2019).
- SEVER, Dilşad Çiğdem, “Sağlık Kamu Hizmetinin Örgütlenmesi ve Özelleştirme Biçimleri”, Özge Yücel ve Gürkan Sert (ed.), Sağlık ve Tıp Hukukunda Sorumluluk ve İnsan Hakları, (Ankara: Seçkin Yay., 2018).
- SCHABAS, William A., The European Convention on Human Rights: A Commentary, (Oxford: Oxford University Press, 2015).
- STÖRRING, Lars Peter, Das Untermaßverbot in der Diskussion: Untersuchung einer umstrittenen Rechtsfigur, (Berlin: Duncker& Humblot, 2009).
- SWAIN, Ashok, Understanding Emerging Security Challenges: Threats and Opportunities, (New York: Routledge, 2013).
- ŞİRİN, Tolga, “Eine Ausgangssperre ohne Ausnahmezustand?” Anayasa Hukuku Dergisi, 4(7), 2015.
- ŞİRİN, Tolga, “Gelecek Kuşaklardan Doğanın Haklarına: Bolivya ve Ekvador Anayasaları”, Doğa ve Kent Hakları İçin Siyasal Stratejiler, Fevzi Özlüer ve Aykut Çoban (ed.), (Ankara: Ekoloji Kolektifi Yay., 2016).
- ŞİRİN, Tolga, Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, (Ankara: Avrupa Konseyi Yay., 2018).
- TAHMAZOĞLU ÜZELTÜRK, Sultan, Anayasa Hukuku Açısından Sağlık Hakkı – Ulusal ve Uluslararası Boyutuyla, (İstanbul: Legal Yay., 2012). TAN, Turgut, “Yasama Faaliyetinden Devletin Sorumluluğu”, Prof. Dr. Nevzat Torosluya Armağan, C. II, (Ankara: A.Ü. Yay., 2015).
- TANÖR, Bülent, İki Anayasa 1961-1982, (İstanbul: Beta Yay., 4. Baskı, 1994).
- TANÖR, Bülent/Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, (İstanbul: Beta Yay, 2019).
- TANURO, Daniel, “Eight Theses on Covid-19”, International Viewpoint, 25.03.2020. TBMM Zabıt Ceridesi, 17.04.1930.
- TEKELİ, İlhan, Cumhuriyetin Belediyecilik Öyküsü, (İstanbul: Tarih Vakfı Yay., 2009).
- TÜBA Çevre Komitesi, Türkiye'nin Sağlık Tarihi Bağlamı İçinde 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve Cumhuriyetin Sağlık Sorununa Yaklaşımı, (Ankara: TÜBA Yay., 2010).
- UYAR, Lema (der.), Birleşmiş Milletler’de İnsan Hakları Yorumları, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2006).
- UYGUN, Oktay, 1982 Anayasasında Temel Hak ve Özgürlüklerin Genel Rejimi, (İstanbul: Kazancı, 1992).
- ÜLGEN Özen /Tolga Şirin, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ≠ Cumhurbaşkanı Kararnamesi”, Güncel Hukuk, S. 170, Mart-Nisan 2018.
- YAŞAYANLAR, İsmail/Burcu Kurt (ed.), Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Salgın Hastalıklar ve Kamu Sağlığı, (İstanbul: Tarih Vakfı Yay., 2017).
- YAŞAYANLAR, İsmail, “Osmanlı Devleti’nde Kamu Sağlığının Kurumsallaşmasında Koleranın Etkisi”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Salgın Hastalıklar ve Kamu Sağlığı, Burcu Kurt ve İsmail Yaşayanlar (ed.), (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 2017).
- YENİCE, Kazım, “Sıkıyönetim İlan Kararı ve Yargısal Denetimi Sorunu”, Danıştay Dergisi, C. 1, S. 2, 1971.
- ZULEEG, Manfred, “Ausländer in Deutschland”, Kritische Vierteljahresschrift für Gesetzgebung und Rechtswissenschaft, Vol. 83(3/4), 2000.
- Adalet Bakanlığı, T.C. Anayasası’nın İngilizce Çevirisi (https://tinyurl.com/udqt6ou)
- AGAMBEN, Girogio, “The state of exception provoked by an unmotivated emergency”, Position Politics, 26.02.2020. (https://tinyurl. com/w2pqtl7)
- AURORE Gaillet/Maximilian Gerhold, “Etat d’urgence sanitaire Wie Frankreich den Coronavirus bekämpft”, Verfassungsblog. (https://verfassungsblog.de/etat-durgence-sanitaire/) Bilkent Üniversitesi İnternet Sitesi Duyuru Sayfası. (https://tinyurl. com/vl8by6g)
- BRETTHAUEER, Sebastian, “Datenschutz versus Katastrophenschutz Standortdaten als Mittel zur Bekämpfung der CoronaPandemie”, Verfassungsblog, ( https://verfassungsblog.de/datenschutzversus-katastrophenschutz/) “Coronavirus COVID-19 Risk Increased to ‘Very High’ but Containment Still Possible”, UN News, (https://news.un.org/en/story/ 2020/02/1058331 )
- “COVID-19 and Press Freedom: Europe Must Oppose Measures Proposed by Viktor Orbán” Reporters Without Borders, 26.03.2020. (https://tinyurl.com/s6cx42a)
- Elazığ Valiliği İl Hıfzıssıhha Meclis Kararı, 21.03.2020 (http://www.elazig.gov.tr/il-hifzissihha-meclis-karari)
- Ermenistan’ın Avrupa Konseyi’ne yaptığı derogasyon bildirimi. (https://rm.coe.int/09000016809cf885)
- Estonya’nın Avrupa Konseyi’ne yaptığı derogasyon bildirimi. (https://rm.coe.int/09000016809cfa87)
- “EU-Parlament stimmt per E-Mail ab”, (https://orf.at/stories/ 3159172/)
- European Data Protection Board, “Statement on the Processing of
- Personal Data in the context of the COVID-19 Outbreak”, (https://tinyurl.com/v6hd7mu)
- FRIEHE, Matthias, “Was Heißt Hier Immun? Quarantäne, Bundestagsabgeordnete und die Funktionsfähigkeit des Parlaments”, Verfassungsblog, 11.03.2020. (https://tinyurl.com/vxpgwh5)
| APA | Şirin T (2020). TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. , 43 - 146. |
| Chicago | Şirin Tolga TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. (2020): 43 - 146. |
| MLA | Şirin Tolga TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. , 2020, ss.43 - 146. |
| AMA | Şirin T TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. . 2020; 43 - 146. |
| Vancouver | Şirin T TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. . 2020; 43 - 146. |
| IEEE | Şirin T "TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ." , ss.43 - 146, 2020. |
| ISNAD | Şirin, Tolga. "TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ". (2020), 43-146. |
| APA | Şirin T (2020). TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. Anayasa Hukuku Dergisi, 9(17), 43 - 146. |
| Chicago | Şirin Tolga TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. Anayasa Hukuku Dergisi 9, no.17 (2020): 43 - 146. |
| MLA | Şirin Tolga TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. Anayasa Hukuku Dergisi, vol.9, no.17, 2020, ss.43 - 146. |
| AMA | Şirin T TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. Anayasa Hukuku Dergisi. 2020; 9(17): 43 - 146. |
| Vancouver | Şirin T TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ. Anayasa Hukuku Dergisi. 2020; 9(17): 43 - 146. |
| IEEE | Şirin T "TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ." Anayasa Hukuku Dergisi, 9, ss.43 - 146, 2020. |
| ISNAD | Şirin, Tolga. "TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLARLA ANAYASAL MÜCADELEYE GİRİŞ". Anayasa Hukuku Dergisi 9/17 (2020), 43-146. |
