Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 415 - 449 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 09-05-2021

ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI

Öz:
Bilişim teknolojilerinin gelişmesi ve kullanımının yaygınlaşması, kişisel verilerin toplanmasını ve paylaşımını önemli ölçüde kolaylaştırmış ve bunun sonuçları bireylerin temel hak ve özgürlüklerini etkilediği için hukuki düzenlemeler yapma ihtiyacı doğmuştur. Gerek dünya genelinde ve gerekse ülkemizde kişisel verileri korumayı amaçlayan çeşitli hukuksal düzenlemeler yapılmış, bunun doğal bir sonucu olarak, mahkemelerde görülen davalar neticesinde yargı içtihatları oluşmuştur. Nitekim gerek AİHM’nin ve gerekse AYM’nin konu hakkında önemli kararları bulunmaktadır.Özel hayata saygı hakkı kapsamında yer alan kişisel verilerinin korunması, Anayasanın 20. maddesinde düzenlenmiştir. Anayasa Mahkemesinin bu kapsamda verdiği bireysel başvuru ve norm denetimi kararları artış eğilimi göstermektedir. Mahkemeye bu konuda yapılan başvurulardan bir kısmı, güvenlik soruşturmaları ve arşiv araştırması kapsamındaki bilgilerinin işlenmesinden ve kullanılmasından kaynaklanan hak ihlallerine ilişkindir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamındaki bilgilerin arşivlenerek saklanması, bireylerin özel hayatını olumsuz yönde etkileyeceğinden, bu kapsamdaki verilerin nasıl ve ne kadar süre tutulacağı, ne şekilde kullanılacağı ve bu konuda kişiler için sağlanan güvencelerin neler olduğunun incelenmesi gerekliliğinden hareketle yapılan bu çalışmada, Anayasa Mahkemesinin Fatih Saraman kararı ve 4045 Sayılı Kanun’a ilişkin olarak verdiği iptal kararı ele alınmıştır. Çalışmada Anayasa Mahkemesinin başvuruları incelerken izlediği yöntem, belirlediği ilkeler, hak ihlallerine yaklaşımı ve özel hayata saygı hakkı bağlamında kişisel verilerin korunması hakkına ilişkin değerlendirmeleri incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

Background Check and Right to Respect for Private Life Based on the Constitutional Court Decisions

Öz:
The development and spread of information technologies have significantly facilitated the collection and sharing of personal data with affect to thefundamental rights and freedoms of individuals. Therefore necessity to makelegal arrangements to protect individuals has increased. Various legal arrangements have been made to protect personal data both in the world and in Turkey,and judicial jurisprudence has occurred as a result of the cases brought to thecourts. As a matter of fact, both the ECHR and the Turkish Constitutional Courthave made remarkable decisions on this subject. The protection of personal data within the scope of the right to respectfor private life is regulated in Article 20 of the Turkish Constitution. The number of individual application decisions and norm control decisions made by theConstitutional Court in this context tend to increase. Some of the applicationson this matter are related to the violations of rights arising from the process anduse of information gathered from background checks and archive researchs.Since archiving and storing information gathered from the background checksand archive researchs will negatively affect the private life of individuals, thenecessity of examining how and for how long the data is to be kept, how it will be used and what the guarantees are provided for individuals in this regard hasarisen. Therefore in this study, the decisions of the Constitutional Court regarding the Fatih Saraman and the revocation of Law No. 4045 are discussed. Themethods and approaches that the Constitutional Court followed while examining the applications are focused mainly.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Bibliyografik
  • ARTUK Mehmet Emin; GÖKÇEN Ahmet ve YENİDÜNYA Ahmet Caner, Ceza Hukuk Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, 7. B., Ankara. 2013
  • ERDEMLİ Mahmut ve ONUR Tolga. “Türkiye’de Özel Hayat ve Bilgi Edinme Hakkı İlişkisi: Bilgi Edinme Kurulundan İki Adım İleri Bir Adım Geri”, Ankara Barosu Dergisi, S.3. 2014
  • GÜNGÖR Devrim ve OKUYUCU Güneş, “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 65 (4), 2016, ss. 1951-1965.
  • KANMAZ Fatih, Özel Hayata Karşı Suçlar, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015
  • KILINÇ Doğan, “Anayasal Bir Hak Olarak Kişisel Verilerin Korunması”, AÜHFD, 61 (3) 2012, ss. 1089-1169.
  • KİLKELLY Ursula, “Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Sekizinci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz”, İnsan Hakları El Kitapları, No. 1, Strazburg, 2001
  • KOCA Mahmut ve ÜZÜLMEZ İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 3. B., Ankara, 2016
  • KUNTER Nurullah; YENİSEY Feridun ve NUHOĞLU Ayşe, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul, 2010
  • MİLLARD Christopher and HON W. Kuan, “Defining Personal Data in e-Social Science”, Information, Communication and Society, 2012, Vol 15(1) pp. 66-84.
  • OKUR Nurdan, Anayasa Hukuku Açısından Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara, 2010
  • ÖZBEK Veli Özer; KANBUR Mehmet Nihat, DOĞAN Koray, BACAKSIZ Pınar ve TEPE İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara, 2015
  • ÖZBUDUN, Ergun, “Anayasa Hukuku Bakımından Özel Haberleşmenin Gizliliği”, Ankara Hukuk Fakültesi Ellinci Yıl Armağanı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1997
  • SEVİMLİ Kamil Ahmet, İşçinin Özel Yaşamına Müdahalenin Sınırları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2006
  • SOYASLAN, Doğan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014
  • ŞİMŞEK, Oğuz, “4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu ve Kanunun 4. Maddesine Göre "Kayıt ve Verilerin İncelenmesi" ve Kişisel Nitelikli Verilerin Korunması”; İzmir Barosu Dergisi, S. 4, 2001
  • ŞAHİN Cumhur ve GÖKTÜRK Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku II, Ankara, 2016
  • TOROSLU Nevzat ve FEYZİOĞLU Metin, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2016
  • ÜZELTÜRK, Sultan, 1982 Anayasası ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesine Göre özel Hayatın Gizliliği Hakkı, Beta Yayıncılık, İstanbul
  • ÜLKÜ, Muhammet Murat, 5237 Sayılı TCK 132-140. Maddelerinde Yer Alan Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar, Samsun, 2005
  • WARREN Samuel D. and BRANDEIS Louis D., “The Right to Privacy”, Harward Law Review, Vol. 4, No. 5, 1890, pp. 193-220.
  • https://kisiselveri.com/kisisel-verilerin-otomatik-isleme-tabi-tutulmasikarsisinda-bireylerin-korunmasi-sozlesmesi; Erişim: 20.05.2020.
  • http://assembly.coe.int/main.asp?Link=/documents/adoptedtext/ta70/ere s428.htm; Erişim: 08.03.2020.
  • https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1809182; Erişim: 23.05.2020.
  • https://humanrightscenter.bilgi.edu.tr/media/uploads/2016/03/29/Kisisel VerilerinOtomatikIslemeTabiTutulmasiKarsisindaBireylerinKorunmasiSozlesmesi.pdf; Erişim: 21.05.2020.
  • https://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31995 L0046:EN:HTML; Erişim: 22.5.2020.
  • https://www.cs.cornell.edu/~shmat/courses/cs5436/warren-brandeis.pdf; 14.05.2020.
  • AYM, E.2012/100, K.2013/84, 04.07.2013.
  • AYM, E.2013/122, K.2014/74, 09.04.2014.
  • AYM, E.2014/149, K.2014/151, 02.10.2014.
  • AYM, E.2013/84, K.2014/183, 04.12.2014.
  • AYM, E.2014/74, K.2014/201, 25.12.2014.
  • AYM, E.2014/180, K.2015/30, 19.03.2015.
  • AYM, E.2014/122, K. 2015/123, 30.12.2015.
  • AYM, E. 2018/163, K. 2020/13, 19.02.2020.
  • AYM, Sevim Akat Eşki, B. No: 2013/2187, 19.12.2013.
  • AYM, Marcus Frank Cerny, B. No: 2013/5126, 02.07.2015.
  • AYM, Halime Sare Aysal, B. No: 2013/1789, 11.11.2015.
  • AYM, Bülent Kaya, B. No: 2013/2941, 11.05.2016.
  • AYM, Güzide Defne Samyeli, B. No: 2014/4399, 21.09.2016.
  • AYM, Fatih Saraman, B. No: 2014/7256, 27.02.2019.
  • AYM, Turgut Duman, B. No: 2014/15365, 29.05.2019.
  • AİHM, X/United Kingdom, B. No: 9072/82, 06.10.1982.
  • AİHM, Malone/United Kingdom, B. No: 8691/79, 02.08.1984.
  • AİHM, Leander/İsveç, B. No: 9248/81, 23.03.1987.
  • AİHM, Murray/United Kingdom, B. No: 14310/88, 24.10.1988.
  • AİHM, Gaskin/United Kingdom, B. No: 10454/83, 07.07.1989.
  • AİHM, Wisse/Fransa, B. No: 71611/01, 22.05.1990.
  • AİHM, Niemietz/Almanya, B. No: 13710/88, 16.12.1992.
  • AİHM, Klass/Almanya, Series A No: 269, 22.09.1993.
  • AİHM, Kopp/İsviçre, B. No: 23224/94, 25.3.1998.
  • AİHM, Botta/İtalya, 24.02.1998, 1998-1.
  • AİHM, Tsavachidis/Yunanistan, B. No: 28802/95, 21.01.1999.
  • AİHM, Amann/İsviçre, B. No: 27798/95, 16.02.2000.
  • AİHM, Rotaru/Romanya [BD], B. No: 28341/95, 04.05.2000.
  • AİHM, M.G./United Kingdom, B. No: 39393/98, 03.07.2001.
  • AİHM, Peck/United Kingdom, B. No: 44647/98, 28.01.2003.
  • AİHM, Panteleyenko/Ukrayna, B. No: 11901/02, 29.06.2006.
  • AİHM, S. and Marper/ United Kingdom, B. No: 30562/04, 30566/04, 2008.
  • AİHM, Szuluk/United Kingdom, B. No: 36936/05, 02.06.2009.
  • AİHM, Köpke/Almanya, B. No: 420/07, 05.10.2010.
  • AİHM, Godelli/İtalya, B. No: 33783/09, 25.09.2012.
  • AİHM, M.M./United Kingdom, B. No: 24029/07, 13.11.2012.
  • AİHM, M.K./Fransa, B. No: 19522/09, 18.04.2013.
  • AİHM, Fernandez Martinez/İspanya, B. No: 56030/07, 12.06.2014.
  • AİHM, Bărbulescu/Romanya, B. No: 61496/08, 05.09.2017.
APA KAHRAMAN M, SAHIN M (2020). ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. , 415 - 449.
Chicago KAHRAMAN MEHMET,SAHIN MUHAMMED ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. (2020): 415 - 449.
MLA KAHRAMAN MEHMET,SAHIN MUHAMMED ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. , 2020, ss.415 - 449.
AMA KAHRAMAN M,SAHIN M ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. . 2020; 415 - 449.
Vancouver KAHRAMAN M,SAHIN M ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. . 2020; 415 - 449.
IEEE KAHRAMAN M,SAHIN M "ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI." , ss.415 - 449, 2020.
ISNAD KAHRAMAN, MEHMET - SAHIN, MUHAMMED. "ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI". (2020), 415-449.
APA KAHRAMAN M, SAHIN M (2020). ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(2), 415 - 449.
Chicago KAHRAMAN MEHMET,SAHIN MUHAMMED ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, no.2 (2020): 415 - 449.
MLA KAHRAMAN MEHMET,SAHIN MUHAMMED ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.15, no.2, 2020, ss.415 - 449.
AMA KAHRAMAN M,SAHIN M ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2020; 15(2): 415 - 449.
Vancouver KAHRAMAN M,SAHIN M ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2020; 15(2): 415 - 449.
IEEE KAHRAMAN M,SAHIN M "ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI." Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, ss.415 - 449, 2020.
ISNAD KAHRAMAN, MEHMET - SAHIN, MUHAMMED. "ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİKSORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI". Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15/2 (2020), 415-449.