Yıl: 2020 Cilt: 31 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 567 - 589 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-05-2021

Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı

Öz:
Modern dönemde Batı’da Hristiyanlık bağlamında “öteki” bir sorun olarak tartışılmaya baş-lanmış, bunun neticesinde dinî dışlayıcılık, dinî kapsayıcılık ve dinî çoğulculuk şeklinde üç pers-pektif öne sürülmüştür. İslâm’ın muhatap kabul ettiği öteki, içlerinde Kur’an’da Ehl-i kitap olarak zikredilen Hristiyan ve Yahudilerin de olduğu gayrimüslimlerdir. İslâm’da Ehl-i kitap ve diğer inanışlara sahip kişilerle bir arada ve hoşgörü ile yaşamak esastır. Ancak bu yaklaşım, ötekinin din ve inanışlarının da aynı şekilde hakikat olarak kabul edilmesini gerektirir mi? İslâm’da inanılması gereken iman esasları arasında nübüvvet inancı da zikredilmekte ve Allah tarafından gönderilen tüm peygamberlere inanılması gerektiği emredilmektedir. Bu çalışmamızda Kur’an’ın genel mesa-jını göz önünde bulundurarak nübüvvetin varlığını kabul etmeyen ya da nübüvveti kabul ettiği halde tüm peygamberlere ve bilhassa son peygamber Hz. Muhammed’e iman etmeyen kişinin mü’min olup olmadığı ve ölümden sonra kurtuluşa ermesinin imkânı tartışılacaktır. Aynı şekilde nübüvvet inancı bağlamında İslâm’ın ötekine bakışının Kur’an’daki ifadeler ve Hz. Peygamber’in yaklaşımı doğrultusunda nasıl olduğu ve bu konu hakkındaki farklı yaklaşım biçimleri değerlendi-rilecektir. Çalışmamızın amacı İslâm’a göre Ehl-i kitap da dâhil olmak üzere ötekinin hakikat üze-re olmasını gerektiren hususların neler olduğu ve dinlerin hakikati meselesinde İslâm’ın bakışının nasıl olduğunu tespit etmektir. Çalışmamız aynı şekilde sadece Allah’a ve ahiret gününe iman etmenin kişiyi mü’min kılıp kılmadığını da ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada meselenin hem klasik hem de çağdaş döneme ait yaklaşımlara yer verilmesi problemi mukayese etme ve yeni değerlendirmelerde bulunma imkânını sunacağını umuyoruz.
Anahtar Kelime:

Islam’s View of Other in Relation of Faith in Prophethood

Öz:
In the modern period, the concept of otheremerged in the context of Christianity. The solutions to this problem of the other came from three different perspectives; religious exclu-sivism, religious inclusivism, and religious pluralism. The otherfrom an Islamic point of view is any non-Muslims, including Christians and Jews, as Qur'an mentions them as the People of the Book. In Islam, it is essential to live with the People of the Book (ahl-e Kitab) and other beliefs with tolerance and grace. However, such does approach necessitates other's religion and beliefs to be accepted as the truth in itself? In this study, considering the general message of the Qur'an, it will be discussed whether the person who does not accept the institution of prophethood or who believes in prophethood, however does not believe in prophet Muhammad as final messenger, is a believer and the possibility of his survival after death. Likewise, in the context of the belief in prophethood, the way that Islam's view of the other is in accordance with the expressions in the Qur'an and the approach of the Prophet and the distinctive approaches on this subject will be evaluated. The purpose of our study is to determineaccording to Islam the issues that require the other including the People of the Book to be true. It is also related to the issues of how Islam's perspective is concerned with the truth of other religions. Our study also aims to reveal whether believing in Allah and in the hereafter, makes the person a believer or not. In this study, we in-tent to include both classical and contemporary religious approaches, and will offer the oppor-tunity to compare the problem in its context and make valuable evaluations.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Altaytaş, Muhammet, Kur’ân-ı Kerim’de Ehl-i Kitap İtikadî Açıdan Yahudilik ve Hıristiyanlık, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2016.
  • Amirî, Ebu’l-Hasan, Kitâbu’l-ilâm bi menâkibi’lİslâm, (thk. Ahmed Abdulhamid Ğurâb), Dâru’l-Esâle li’s-Sikâfe ve’n-Neşr, Riyad 1988.
  • Aslan, Adnan, Dinî Çoğulculuk, Ateizm ve Geleneksel Ekol Eleştirel Bir Yaklaşım, İSAM Yayınları, İstanbul 2010, ss. 271- 296.
  • --------------------, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, c. 1-10, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 1989.
  • --------------------, “Cennet Kimsenin Tekelinde Değildir”, İslâmî Araştırmalar, 1989, c.3, sayı:1, ss. 7-24.
  • Ateş, Süleyman, Cennet Tekelcisi mi?”, İslâmî Araştırmalar, 1990, c.4, sayı: 1, ss. 29-37.
  • Aydın, Mahmut, “Bazı Çağdaş Hıristiyan Düşünürlerine Göre Hz. Muhammed’in Peygamberliği,” Diyanet ilmi Dergi, Peygamberimiz Hz. Muhammed Özel Sayı, 2000, ss.271-296.
  • Aygan, Fadıl, “Son Peygamberi Müjdelemek Beşairun-Nubuvve”, İSAM Yayınları, İstanbul 2015.
  • --------------------, İslâm Kelâmında Yahudilik Eleştirisi, Rağbet Yayınları, İstanbul 2016.
  • Bâkıllânî, el-Kâdî Ebûbekir Muhammed İbnu’t- Tayyib, Temhîdu'l-evâil ve telhîsu'd-delâil. (thk. İmaduddîn Ahmed Haydar), Müessesetü'l-Kütübi's-Sekâfiyye, Beyrût 1987.
  • Biçer, Ramazan, “Kelam Bilginlerinin Yahudi Ve Hıristiyanlara Yaklaşımı”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2007, sayı: 16. ss. 149-187.
  • Bulut, Zübeyir, “Dinsel Çoğulculuk ve Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinde Diğer Dinlerin Öğretimi”, Kader Kelam Araştırmaları, 2010, c.8, sayı: 2, ss.65-90.
  • -------------------, “Dinsel Çoğulculuk ve Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programında Diğer Dinlerin Öğretimi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2014, c.3, sayı: 2, ss. 359-381.
  • Büyük, Celal, Dinî Çoğulculuktan Küresel Bir Teolojiye: Wilfred Cantwell Smith, Gece Akademi Yayınları, Ankara 2019.
  • Can, Ali, “Kur’an Ayetleri Işığında Ehl-i Kitab’a Karşı Bütüncül Bir Yaklaşım”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014, sayı: 39, ss. 301-336.
  • Cârullah, Musa, İlahi Rahmet ve Ulûhiyet Evrensel Kurtuluş, 2. bsk., Fide Yayınları, İstanbul 2013.
  • Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyüb İbn Kayyim, Hidâyetu’l-hiyârâ fî ecvibeti’l-yahud ve’n-nasârâ, (thk. Osman Cum’a Dumayriyye), Dâru Âlemi’l-Fevâid, Mekke 1429/2008.
  • Çaviş, Abdülaziz, Anglikan Kilisesine Cevap, (çev. Mehmet Akif), (sad. Süleyman Ateş), 4. bsk., Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1985.
  • Çetiner, Bedreddin, “Hz. Muhammed (sa)’in Mesajının Evrenselliği Bağlamında Dinler Arası Diyalog”, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu, (haz. Mahfuz Söylemez), İslamî İlimler Dergisi Yayınları, Çorum 2003, ss. 361-371.
  • Erdal, Mesut, “Kur’an’a Göre Ehl-i Kitab’ın Uhrevi Felah ve Kurtuluşu Meselesi”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, c.4, sayı: 1, ss. 1-33.
  • Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed Muhammed b. Muhammed, Faysâlu’t-tefrika, Mecmûatu resâil’il-İmâmi’l-Gazâlî, c. 1-7, Dâru’l- Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût 2011.
  • Goldziher, Ignaz, “Ehl-i Kitaba Karşı İslam Polemiği I”, (çev. Cihad Tunç), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, 1980, sayı: 4, ss. 151- 169.
  • --------------------, “Ehl-i Kitaba Karşı İslam Polemiği II”, (çev. Cihad Tunç), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, 1980, sayı: 5, ss. 249- 277.
  • Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, (çev. Salih Tuğ), c. 1-2, İrfan Yayınları, İstanbul 2003.
  • --------------------, İslâmiyet ve Hıristiyanlık, (çev. İhsan Süreyya Sırma), Beyan Yayınları, İstanbul 2004.
  • Harman, Ömer Faruk, “Dinler ve Bir Arada Yaşama”, II. Din Şûrası Tebliğ ve Müzakereleri, c.2, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2003, ss. 233-240.
  • Harman, Vezir, Hz. Peygamber’in Dindeki Yeri, Hikav Yayınları, İstanbul 2018.
  • Hayyât, Ebu’l-Hüseyin Abdurrahman b. Muhammed b. Osman el-Mu’tezilî, Kitâbu’l-intisâr ve’r-red alâ İbni’r-Ravendî el-mulhid, (thk. Henrik Samuel Nyberg), 2. bsk., Dâru’l-Arabiyye, Beyrût 1993.
  • Hıdır, Özcan, Batı’da Hz. Peygamber İmajı, İnsan Yayınları, İstanbul 2019.
  • Işık, Hidayet, Amiri’ye Göre İslam ve Öteki, İz Yayıncılık, İstanbul 2006.
  • İbn Rüşd, Tutarsızlığın Tutarsızlığı / Tehâfüt et- Tehâfüt, (çev. Kemal Işık- Mehmet Dağ), c.1-2, Düşün Yayıncılık, İstanbul 1998.
  • İbnu’l-Hivârî, Ebu’l-Hivarî Muhammed el-Umânî el-İbâzî, ed-Dirâye ve kenzu’l-ğinâye ve müntehe’l-ğâye ve bulûğu’l-kifâye fî tefsiri hamsemieh âyeh (thk. Muhammed Muhammed Zenâtî Abdurrahman), Matbau’n-Nahda, Umân 1991.
  • İnalcık, Halil, “Cizye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1993, c.8, ss.45-48.
  • Kaplan, İbrahim, “Erken Dönem Müslüman- Hıristiyan Polemik Geleneği”, Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal bilimler Dergisi 2010 c.3, sayı: 5, ss. 155-187.
  • Kaya, Remzi, “Ehl-i Kitap”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi İstanbul 1994, c.10, ss.516-519.
  • -----------------, Kur’an’a Göre Ehl-i Kitap ve İslâm, 2. bsk., Yağmur Yay., İstanbul 2016.
  • Kesler, M. Fatih, Kur’an-ı Kerîm’de Yahudiler ve Hıristiyanlar (Kur’an-ı Kerîm’de Ehl-i Kitab), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995.
  • Koçyiğit, Talat “Cennet Mü'minlerin Tekelindedir”, İslâmî Araştırmalar, 1989, c.3, sayı:3, ss.85-94.
  • Köylü, Mustafa, “Dinsel Dışlayıcılık (Ekslusivizm)”, İslam ve Öteki, (ed. Cafer Sadık Yaran) Kaknüs Yayınları, İstanbul 2001, ss. 29-65.
  • Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed, Kitabü'ttevhîd, (thk. Fethullah Huleyf), Dâru’l- Câmiati’l-Mısriyye, Beyrût ts.
  • -----------------------------, Kitabu’t-tevhîd Açıklamalı Tercüme, (çev. Bekir Topaloğlu), 10. bsk., İSAM Yayınları, İstanbul 2017.
  • -----------------------------, Te’vîlâü’l-Kur’an Tercümesi. (ed. Yusuf Şevki Yavuz), c. 1-17, Ensar Neşriyat, İstanbul 2015-2019.
  • Okuyan, Mehmet - Öztürk, Mustafa, “Kur’an Verilerine Göre ‘Öteki’nin Konumu”, İslam ve Öteki, (ed. Cafer Sadık Yaran) Kaknüs Yayınları, İstanbul 2001.
  • Önal, Recep, “İslam Kelamı’nda Nübüvvet’in Mahiyeti, Kapsamı ve Gerekliliği”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2013, c.2, sayı: 2, ss. 151-178.
  • ------------------------, “Mâturîdî’ye Göre Dinler Arası Diyalog: Ehl-i Kitabın Kurtuluşu”, Kelam Araştırmaları Dergisi 2013, c.11, sayı: 2, ss. 139-180.
  • Özcan, Hanifi, Mâtüridî’de Dinî Çoğulculuk, 4. bsk., Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 2015.
  • Özdemir, Metin, “İslam Kelâmcılarının İman Anlayışlarının Dışlayıcılık Açısından Değerlendirilmesi”, İslâmî Araştırmalar Dergisi 2006, c.19, sayı:, ss. 599-613.
  • Öztürk, Mustafa, Kur’an’ı Kendi Tarihinde Okumak, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2011.
  • Pezdevî, Sadru’l-İslâm İmam Ebu’l-Yüsr Muhammed, Ehl-i Sünnet Akaidi, (çev. Şerafeddin Gölcük), Kayıhan Yayınları, İstanbul 2017.
  • Râzî, Fahruddin, et-Tefsîru’l-kebîr, c. 1-32, el- Matbaatu’l-behiyye el-Mısriyye, Kahire 1937.
  • Rıza, Reşid, Tefsirul-Kur’ani’l-hakîm el-meşhûr bi’t-tefsîri’l-menâr, c. 1-12, Daru'l-kütübi’lİlmiyye, Beyrut 2005.
  • Rudolph, Ekkehard, “Arapça Müslüman Dergilere Yansıdığı Şekliyle Müslüman- Hıristiyan Diyalogu Tartışması (1970- 1991)” Müslümanların Diğer Dinlere Bakışları. (ed. Jacques Waardenburg), (çev. Fuat Aydın), Ensar Neşriyat, İstanbul 2006.
  • Sinanoğlu, Mustafa. “İman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 2000, c.22, ss. 212-214.
  • Şevkânî, Muhammed b. Ali, İrşâdu’s-sikât ilâ ittifaki’ş-şerâi’ ala’t-tevhîd ve’l-meâd ve’nübüvvât, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût 1984.
  • Taberî, Ali b. Rabben, ed-Din ve'd-devle, (thk. Adil Nüveyhiz), Dâru’l-Afâki’l-Cedîde, Beyrut 1973.
  • Taşçı, Özcan, “İbrahimî Dinler Projesi Çöktü mü?”, Dini Araştırmalar, 2008, c.2, sayı: 32, ss.13-26.
  • Toynbee, Arnold J., Hıristiyanlık ve Dünya Dinleri, (çev. Mehmet Aydın), Din Bilimleri Yayınları, Konya 2005.
  • Türkmen, Hasan, “Nübüvvetin İspatı Bağlamında Zemahşerî’nin Mu`cizeye Bakışı” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2018, c.18, sayı: 2, ss. 167- 184.
  • ----------------------, “Şemsuddîn es-Semerkandî’de Îman-Amel İlişkisi”, Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, 2017, c.4, sayı: 7, ss. 21-39.
  • Uraler, Aynur, Hz. Peygamber’e Yahudi ve Hristiyanların Yönelttikleri Sorular, 2. bsk., Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 2015.
  • Ünverdi, Mustafa, Ahlaki Davranış ve Ebedî Kurtuluş İlişkisi, Araştırma Yayınları, Ankara 2015.
  • Waardenburg, Jocques, “Erken Dönem”, Müslümanların Diğer Dinlere Bakışları, (ed. Jacques Waardenburg), (çev. Fuat Aydın), Ensar Neşriyat, İstanbul 2006.
  • --------------------------, “Ortaçağ Dönemi”, Müslümanların Diğer Dinlere Bakışları, (ed. Jacques Waardenburg), (çev. Fuat Aydın), Ensar Neşriyat, İstanbul 2006.
  • ---------------------------, “Modern Dönem”, Müslümanların Diğer Dinlere Bakışları, (ed. Jacques Waardenburg), (çev. Fuat Aydın), Ensar Neşriyat, İstanbul 2006.
  • Yagır, Mehmet Yusuf, Fahreddîn Râzî’nin Tefsirinde Hıristiyanlık ve Hristiyanlar, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Harran Üniversitesi SBE., Şanlıurfa 2013.
  • Yaran, Cafer Sadık. “John Hick’in Din Felsefesinde Dinsel Çoğulculuk”, İslam ve Öteki, (ed. Cafer Sadık Yaran) Kaknüs Yayınları, İstanbul 2001, ss. 127-160.
  • --------------------, “Dinsel Kapsayıcılık (İnklusivizm)”, İslam ve Öteki, (ed. Cafer Sadık Yaran) Kaknüs Yayınları, İstanbul 2001, ss. 67-82.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, “Usûl-i Selâse”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2012, c. 42, s. 212.
APA Yıldız M (2020). Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. , 567 - 589.
Chicago Yıldız Metin Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. (2020): 567 - 589.
MLA Yıldız Metin Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. , 2020, ss.567 - 589.
AMA Yıldız M Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. . 2020; 567 - 589.
Vancouver Yıldız M Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. . 2020; 567 - 589.
IEEE Yıldız M "Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı." , ss.567 - 589, 2020.
ISNAD Yıldız, Metin. "Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı". (2020), 567-589.
APA Yıldız M (2020). Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. İslami Araştırmalar, 31(3), 567 - 589.
Chicago Yıldız Metin Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. İslami Araştırmalar 31, no.3 (2020): 567 - 589.
MLA Yıldız Metin Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. İslami Araştırmalar, vol.31, no.3, 2020, ss.567 - 589.
AMA Yıldız M Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. İslami Araştırmalar. 2020; 31(3): 567 - 589.
Vancouver Yıldız M Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı. İslami Araştırmalar. 2020; 31(3): 567 - 589.
IEEE Yıldız M "Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı." İslami Araştırmalar, 31, ss.567 - 589, 2020.
ISNAD Yıldız, Metin. "Nübüvvet İnancı Bağlamında İslâm'ın Ötekine Bakışı". İslami Araştırmalar 31/3 (2020), 567-589.