İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine

YÜCEL, HÜSEYIN

İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine

Hüseyin YÜCEL (Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)

İslami Araştırmalar

101 18

Yıl: 2020 Cilt: 31 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 622 - 637 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-05-2021

İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine

Öz:

Bu çalışma,İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzâneseri bağlamında, insanın kökeni ve âlemin mahiye-ti problemleri üzerine filozofun tercihini belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle insanın dünyaya geliş serüvenine ve âlemin mahiyetine dair eserde ileri sürülen varsa-yımlar tahlil edilmiştir. İbn Tufeyl eserin başında Hayy karakteri üzerinden insanın dünyaya nasıl geldiğini konu edinir. Bu çerçevede kendinden/topraktan türeme ve anne-babadan biyolojik ola-rak meydana gelme olgularından bahseder. Konu hakkında kendi görüşünü beyan etmekten kaçı-nan İbn Tufeyl, kendinden önce var olan birtakım ilmî ve dini açıklamaları eserine yansıtır. Her iki varsayımın da kendi delillerini aktaran filozofun konu hakkındaki tercihinin (varsa) tespit edi-lebilmesi için eserin kurgusu üzerinden analize tabi tutulması gerekir. Eserin bize sunduğu ikinci ikilem ise, âlemin mahiyetine dair verilen teorilerdir. Bu bağlamda filozof, felsefî argüman olan âlemin ezelîliği ile dini argüman olan âlemin hudûsu teorilerini aktarmaktadır. Her varsayımın kendine ait delillerini ve çıkmazlarını eserinde detaylıca konu edinir. Biz bu deliller üzerinden hangisinin tutarlı olduğunu analiz ederek, filozofun tercihini (varsa) tespit etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelime:

On Dilemmas Regarding the Origin of Human and the Nature of the Realm in Ibn Tufayl's Hayy b. Yaqzan

Öz:

In this study, you can choose to determine the philosopher's preference for human origin and the nature of the realm through Ibn Tufayl's "Hayy b. Yaqzan". This aim is primarily asserted in the work on the adventure of coming to the world and the nature of investment. At the beginning of the work, Ibn Tufayl discusses how the human came to the world through the character of Hayy. In this context, it talks about self / soil derivation and biological occurrence from parents. Ibn Tufayl reflects a number of scientific and religious explanations that existed before him. The subject preference of the philosopher who conveys his own proofs of both as-sumptions is the second dilemma given to us, the theories given about the nature of the world. In this context, the philosopher conveys the ethos of the philosophical argument and the creation theories of the religious argument. When he chooses his own evidences and dilemmas in his work, he thinks about it. We will try to determine the philosopher's preference (if any) by ana-lyzing which of these proofs is consistent.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alper, Ömer Mahir, İbn Tufeyl'in Hayatı ve Felsefesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi SBE., İstanbul 1993.
Attar, Samar, The Vital Roots of European Enlightenment: Ibn Tufayl's Influence on Modern Western Thought, Lexington Books, New York 2007.
Ben-Zaken, Avner, Hay bin Yakzan'ı Okumak, (çev. Yavuz Alogan), İthaki Yayıncılık, İstanbul 2015.
Cairns-Smith, Alexander Graham - Hartman, H., Clay Minerals and the Origin of Life, Cambridge University Press, Cambridge 1986.
Deniz, Gürbüz, “Hayy b. Yakzân ve Kur'ânî Temelleri”, İslam Felsefesinin Özgünlüğü, (ed. Mehmet Vural), Elis Yayınları, Ankara 2009, ss. 133-58.
-------------------, “Fârâbî’nin Tanrısı”, İslâm Düşüncesinin Ana Merkezleri: Mâverâünnehir Sempozyumu, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2018, ss. 415-40.
Fahreddin Râzî, et-Tefsîru’l-Kebîr (Mefâtihu’l- Gayb), c.1-30, Dâru’l Fikr, Beyrut 1981.
Fârâbî, Kitâbu’ Ârâ’i Ehli’l-Medînetu’l-Fâḍıleh, Daru'l Maşrık, Beyrût 1895.
-----------------, Kitâbu’ es-Siyâsetu’l-Medeniyye, Dâru'l Maşrık, Beyrût 1971.
Gazâlî, Filozofların Tutarsızlığı, Klasik Yayınları, İstanbul 2009.
Goodman, Lenn Evan, “İbn Tufeyl”, (çev. Şamil Öçal - Hasan Tuncay Başoğlu), İslâm Felsefesi Tarihi, (ed. Seyyid Hüseyin Nasr - Oliver Leaman), Açılım Kitap, İstanbul 2011, ss. 369-88.
Hawi, Sami S., Islamic Naturalism and Mysticism: A Philosophic Study of Ibn Ṭufayl's Ḥayy Bin Yaqzan, E. J. Brill, Leiden 1974.
İbn Sinâ, el-İşârât ve’t-Tenbîhât / İşaretler ve Tembihler, (çev. E. Demirli - A. Durusoy - M. Macit) Litera Yayıncılık, İstanbul 2005.
--------------------, Metafizik II, (çev. Ekrem Demirli - Ömer Türker), Litera Yay., İstanbul 2013.
İbn Tufeyl, “Hayy b. Yakzân”, Hayy b. Yakzân en- Nusûs'ul-Erbaa ve Mubdeûhâ, (ed. Yusuf Zîdân), Daru'l Emîn, Kahire 1998, ss. 155- 254.
İnce, Abdullah, “İbn-i Tufeyl ve Jean Jacques Rousseau’da Eğitim Düşüncesi”, Usul İslam Araştırmaları, 2014, c.21, sy.21, ss. 67- 102.
Karabela, Mehmet K., “Cedel ile Burhān Arasında: İbn Ṭufeyl’in Ḥayy b. Yaḳẓān Adlı Eseri Üzerinden Klasik Dönem Sonrası İslam Düşünce Tarihini Okumak”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013, c.54, sy.2, ss.77-93.
Kruk, Remke, “A Frothy Bubble: Spontaneous Generation in The Medieval Islamic Tradition”, Journal of Semitic Studies, 1990, c.35, sy.2, ss. 265-82.
Küçükparmak, Aykut, “Âlemin Yaratılması Problemi: İbn Tufeyl-Kant Karşılaştırması”, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 2019, c.11, sy.2, ss. 526-542.
Montada, Josef Puig, “Philosophy in Andalusia: Ibn Bâjja and Ibn Tufayl”, The Cambridge Companion to Arabic Philosophy, (eds. Peter Adamson - Richard C. Taylor), Cambridge University Press, Cambridge 2005, ss. 155- 180.
Sünter, Emel, “Günümüz Gençliği İçin Hayatın Anlam ve Değeri Olarak Hayy B. Yakzan'ı Yeniden Okumak”, Günümüz Gençliğinin Zihin Problemleri, (ed. İbrahim Maraş - İsmail Erdoğan), Kitap Dünyası Yay., İstanbul 2019, ss.255-70.
Terkan, Ferhullah, “In Search of Support: Ibn Tufayl’s Evaluation of the Muslim Hilosophers”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005, c.46, sy.2, ss. 205-30.
Tozlu, Necmettin, İbn Tufeyl’in Eğitim Felsefesi, İnkılap Yayınları, İstanbul 2005, ss. 111-126.
Türker, Ömer, “Hayy b. Yakzan: İnsanlık Adasında Yalnız Bir Hakikat Yolcusu”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 2009, c.3, sy.18, ss.195-204.
Yazır, Elmalılı M. H., Hak Dini Kur’an Dili, Zehraveyn Yayıncılık, İstanbul 1992.
Yıldız, Mustafa, “İbn Tufeyl'de İnsan Doğasının Fizik ve Metafizik Kaynakları”, Felsefe Dünyası, 2011, c.53, sy.1, ss. 65-91.
Yücel, Hüseyin, “Kindî'ye Göre Heyûlâ Kavramı Bağlamında Âlemin Ezelîliği Problemi”, Diyanet İlmî Dergi, 2018, c.54, sy.2, ss. 187- 202.
------------------, Grek Felsefesinden İbn Sînâ'ya Heyûlâ, Elis Yayınları, Ankara 2019.

APA	YÜCEL H (2020). İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. , 622 - 637.
Chicago	YÜCEL HÜSEYIN İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. (2020): 622 - 637.
MLA	YÜCEL HÜSEYIN İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. , 2020, ss.622 - 637.
AMA	YÜCEL H İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. . 2020; 622 - 637.
Vancouver	YÜCEL H İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. . 2020; 622 - 637.
IEEE	YÜCEL H "İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine." , ss.622 - 637, 2020.
ISNAD	YÜCEL, HÜSEYIN. "İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine". (2020), 622-637.

APA	YÜCEL H (2020). İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. İslami Araştırmalar, 31(3), 622 - 637.
Chicago	YÜCEL HÜSEYIN İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. İslami Araştırmalar 31, no.3 (2020): 622 - 637.
MLA	YÜCEL HÜSEYIN İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. İslami Araştırmalar, vol.31, no.3, 2020, ss.622 - 637.
AMA	YÜCEL H İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. İslami Araştırmalar. 2020; 31(3): 622 - 637.
Vancouver	YÜCEL H İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine. İslami Araştırmalar. 2020; 31(3): 622 - 637.
IEEE	YÜCEL H "İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine." İslami Araştırmalar, 31, ss.622 - 637, 2020.
ISNAD	YÜCEL, HÜSEYIN. "İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzân’ındaki İnsanın Kökenine ve Âlemin Mahiyetine Dair İkilemler Üzerine". İslami Araştırmalar 31/3 (2020), 622-637.