Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yıl: 2020 Cilt: 8 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 325 - 344 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 17-05-2021

Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Öz:
Çeklerde muhatap olma ehliyeti, sadece bankalara tanınmıştır. Buna rağmen çeklere ilişkin düzenlemede TTK 673’e atıf yapılarak, sanki banka dışındaki kimselerin de muhatap olarak gösterilebileceğiizlenimi yaratılmıştır. Bu yanlış izlenim, hem ders kitaplarına hem de yargı kararlarına yansımıştır. Oysadoktrinde TTK 673 hükmü, çekler yönünden banka çeki kapsamında ele alınmaktadır. Fakat uygulamadasık karşılaşılan banka çeklerinin de hukuken geçerli bir çek olup olmadığı tartışmalıdır. Çekler için kabuledilen banka seri numarası ve karekod uygulaması ise, çekleri tamamen matbu basılı kıymetli evrakhaline getirmiştir. Bu bağlamda düzenleyenin kendisini muhatap göstermesine ilişkin TTK 673 hükmüanlamsız hale gelmiştir. Ancak karekod uygulaması sadece pasif çek ehliyeti bakımından değil aynı zamanda aktif çek ehliyetini de önemli ölçüde sınırlandırmıştır. Bu çalışmada öncelikle çekte muhatapolma ehliyeti çerçevesinde banka dışındaki kimselerin muhatap gösterilip gösterilemeyeceği hususu veTTK 673 hükmünün çekler bakımından nasıl uygulanması gerektiği açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır.Daha sonra ise muhatap olma ehliyeti açısından banka çeklerinin durumu ve bu çerçevede getirilebilecek çözüm önerileri ile karekod uygulamasının çekler yönünden ortaya çıkardığı sorunlar incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

In the Context of the Ability of Acceptor in Checks, The Issue of Whether Others Outside the Bank can be Shown as Accounts and Assessment of this Problem within the Framework of Bank Cheque and Datamatrix Application

Öz:
The ability of acceptor in Checks is only granted to banks. Nevertheless, by referring to the Turkish Commercial Code (TCC) 673 in the regulation on checks, it was created the impression that outside the bank could also be shown as drawee. This false impression was reflected in both textbooks and judicial decisions. Whereas in the doctrine, the provision of TCC 673 is considered within the scope of bank checks in terms of checks. However, it is controversial whether bank checks, which are frequently encountered in practice, are legally valid checks. The bank serial number and datamatrix application accepted for checks turned the checks into fully printed negotiable instrument. In this context, the provision of the TCC 673 on the stating of the issuer as the addressee has become meaningless. However, the datamatrix application has significantly limited not only passive check licenses, but also active check licenses. In this study, first of all, the problem of whether persons outside the bank can be shown as acceptor within the framework of the capacity to be addressed in checks and how the provision of TCC 673 should be applied in terms of checks was clarified. Then, the status of bank checks in terms of the ability to deal with and the solutions that can be brought within this framework and the problems caused by the datamatrix application in terms of checks were examined.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • AEMİSEGGER, Claude, Qualifizierte Schuldurkunden und SchKG, RJL - Recherches juridiques lausannoises Band/Nr. 43, Zürich 2009.
  • BAHTİYAR, Mehmet, Kıymetli Evrak Hukuku, 12. Baskı, İstanbul 2014.
  • BEUSCH, Michael, Der Untergang der Steuerforderung, Zürich 2012.
  • BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan, Kıymetli Evrak Hukuku, 9. Baskı, Bursa 2018.
  • BOZER, Ali/GÖLE, Celal, Kıymetli Evrak Hukuku, 6. Bası, Ankara 2017.
  • BÜLOW, Peter, Wechselgesetz Scheckgesetz Kommentar, 5. Auflage, München 2013.
  • COŞKUN, Mahmut, Hukuki ve Cezai Yönleriyle Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2019.
  • DOMANİÇ, Hayri, TTK Şerhi IV, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul 1990.
  • DRUEY, Jean Nicolas/GUHL, Theo, Das Schweizerische Obligationenrecht mit Einschluss des Handels- und Wertpapierrechts, 9. Auflage, Zürich 2000.
  • ERİŞ, Gönen, Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Kıymetli Evrak, 2. Baskı, Ankara 2016.
  • GİGER, Hans, Kreditkartensysteme Eine ökonomisch-juristische Studie, 2. Auflage, Zürich 2018.
  • HAKENBERG, Michael, (Ebenroth/Boujong/Joost/Strohn), Handelsgesetzbuch, 2. Band, 4. Auflage, München 2020.
  • HÄUSER, Franz, “Scheckverkehr”, (Hrsg. SCHMİDT, Karsten/EBKE, F. Werner), Münchener Kommentar zum HGB, Band 6, 4. Auflage, München 2019.
  • HUGGENBERGER, Eric/WALDMEYER, Hanspeter, Schweizerisches Bankenrecht Handbuch für Finanzfachleute, 4. Auflage, Zürich 2019.
  • İMREGÜN, Oğuz, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul 1995.
  • KARAYALÇIN, Yaşar, Ticaret Hukuku III. Ticari Senetler, 4. Baskı, Ankara 1970.
  • KAYIHAN, Şaban, Kıymetli Evrak Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2020.
  • KINACIOĞLU, Naci, Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Baskı, Ankara 1999.
  • KÖLE, Mehmet/GÖRGÜLÜ, Fatma, “Son Düzenlemeler Işığında Çekin Şekil Şartları ve Çeke Dayalı Kambiyo Senetlerine Özgü Takip Yolları”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 35, Yıl: 2016, s. 79-157
  • MEYER, Manuel, Die Sacheinlage im Aktienrecht, SSHW - Schweizer Schriften zum Handels- und Wirtschaftsrecht Band/Nr. 328, Zürich 2015.
  • NARBAY, Şafak/GÜNEY, Zehra, “6728 Sayılı Kanun’un Çeke İlişkin Hükümlerinin ‘Çekte Şekil Şartları’ Bakımından Değerlendirilmesi”, Terazi hukuk Dergisi, S. 126, Şubat 2017, s. 43-60.
  • ÖZTAN, Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, 20. Bası, Ankara 2016.
  • POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 22. Bası, İstanbul 2018.
  • PULAŞLI, Hasan, Kıymeti Evrak Hukukunun Esasları, 6. Baskı, Ankara 2018.
  • REİSOĞLU, Seza, Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Çek, 2. Baskı, Ankara 1998.
  • SCHWARZ, Jörg, OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, (Hrsg. KREN KOSTKİEWİCZ, Jolanta/
  • WOLF, Stephan/AMSTUTZ, Marc/FANKHAUSER, Roland), 3. Auflage, Zürich 2016.
  • TEKİL, Müge, Çekte Muhatap Bankanın Hukuki Sorumluluğu, İstanbul 1997.
  • TEOMAN, Ömer, “Banka Çekleri Hukuken Çek Midir?”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LIV, S. 1-4, 1994, s. 261-267.
  • TOPÇUOĞLU, Metin, “Yeni Çek Kanunu’na Göre Tüzel Kişileri Temsilen Çek Düzenlenmesi ve Sonuçları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, S. 2, s. 141-167.
  • TORRE, Luca Dalla, “Vorb. Art. 1100-1144”, Präjudizienbuch OR Die Rechtsprechung des Bundesgerichts (1875-2015), (Hrsg. GAUCH, Peter/AEPLİ Victor/
  • STÖCKLİ, Hubert), 9. Auflage, Zürich 2016.
  • ULUSOY, Erol, “Keşide Çeki”, Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan, C. 2, Ankara 2010, s. 2213-2242.
  • UZUNALLI, Sevilay/YILDIRIM, Ali Haydar, Uygulamalı Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2017.
  • ÜLGEN, Hüseyin/HELVACI, Mehmet/KAYA, Arslan/Nomer Ertan, Füsun, Kıymetli Evrak Hukuku, 12. Baskı, İstanbul 2019. [Anılış: İlgili Bölüm Yazarı, (Ülgen/ Helvacı/Kaya/Nomer Ertan)].
  • ÜLGEN, Hüseyin/HELVACI, Mehmet/KENDİGELEN, Abuzer/KAYA, Arslan, Kıymetli Evrak Hukuku, 7. Baskı, İstanbul 2013. [Anılış: İlgili Bölüm Yazarı, (Ülgen/ Helvacı/Kendigelen/Kaya)].
  • WEBER, H. Rolf, “Die Erfüllung der Obligation, Art. 68-96
  • OR”, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, 2. Auflage, Bern 2005.
  • YILDIRIM, Ali Haydar, “Türk Hukuku’nda Vadeli Çek (İleri Tarihli Çek) ve Bunun Doğurduğu Sonuçlara İlişkin Bazı Tespitler”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 4, Yıl: 2017, s. 91-130.
APA KAYIS F (2020). Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. , 325 - 344.
Chicago KAYIS FERHAT Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. (2020): 325 - 344.
MLA KAYIS FERHAT Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. , 2020, ss.325 - 344.
AMA KAYIS F Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. . 2020; 325 - 344.
Vancouver KAYIS F Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. . 2020; 325 - 344.
IEEE KAYIS F "Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi." , ss.325 - 344, 2020.
ISNAD KAYIS, FERHAT. "Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi". (2020), 325-344.
APA KAYIS F (2020). Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(2), 325 - 344.
Chicago KAYIS FERHAT Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8, no.2 (2020): 325 - 344.
MLA KAYIS FERHAT Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.8, no.2, 2020, ss.325 - 344.
AMA KAYIS F Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2020; 8(2): 325 - 344.
Vancouver KAYIS F Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2020; 8(2): 325 - 344.
IEEE KAYIS F "Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi." Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8, ss.325 - 344, 2020.
ISNAD KAYIS, FERHAT. "Çekte Muhatap Olma Ehliyeti Bağlamında Banka Dışındaki Kimselerin Muhatap Olarak Gösterilip Gösterilemeyeceği Sorunu ve Bu Sorunun Banka Çeki ile Karekod Uygulaması Çerçevesinde Değerlendirilmesi". Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8/2 (2020), 325-344.