Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi
Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: ( Sayfa Aralığı: 15 - 23 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21657/topraksu.654768 İndeks Tarihi: 18-05-2021
Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi
Öz: Hızlandırılmış toprak erozyonunun oluşumu, iklim ve toprak özelliklerine doğrudan bağımlı ikendiğer faktörler erozyon olayının boyutunu ve yönünü belirlemektedir. Tahmin modellerine girdi olacakşekilde toprağın aşınabilirlik karakterinin belirlenmesi, erozyon çalışmalarında ilk adımı oluşturmaktadır.Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Bayburt ili sınırları içerisinde yer alanmikro havzaya ait işlemeli tarım yapılan toprakların aşınabilirliğini Evrensel Toprak Kayıp Eşitliği’nin altbileşeni olan toprak aşınım faktörü (USLE-K), dipersiyon oranı (DO) ve kil oranı (KO) göstergeleri ile ortayakoymaktır. Bu amaç doğrultusunda mikro havza içerisinde tarım arazilerinin yer aldığı 28 farklı noktadantoprak örnekleri alınmıştır. Laboratuvar çalışmasından sonra elde edilen veriler dijital ortama aktarılmışve istatistiksel olarak test edilmiştir. Değerlendirme sonuçlarına göre mikro havza içerisinde yer alanişlemeli tarım arazileri toprakların erozyona karşı hassasiyetleri değişkenlik göstermektedir. TopraklarınUSLE-K değerleri 0.070-0.580 t ha-1 ha MJ-1 h mm-1 arasında değişirken KO değerleri ise 1.05-6.71arasında değişim göstermiştir. Ayrıca DO değeri ise 5.81 ve 48.55 arasında değiştiği belirlenmiştir.USLE-K’ya göre tarım toprakların yaklaşık %78.6’sı fazla ve çok fazla aşınabilir sınıfa girerken, DO’a görebu oran toprakların % 50’si ve KO’nın büyük çoğunluğu erozyona karşı dayanaksız olup, bu topraklarnadas ve buğday tarımı yapılan alanlarda yer almaktadır.
Anahtar Kelime: Relationships Between Erodibility And Some Soil Properties Of Soils In Micro Chatchment Scale
Öz: Generation of accelerated soil erosion depends on climate and soil properties directly, and also other factors determine its dimension and direction. Determination of soil erodibility characteristic as an input to predicting models is first step for soil erosion studies. The objective of this study was to reveal the erodibility of tillage soils by using soil erodibility factor (USLE-K), which has been the subfactor of Universal Soil Loss Equation (USLE), dispersion ratio (DR) and clay ratio (CR) indices on micro basin of Bayburt province located on Eastern Black Sea Region of Turkey. For this purpose, 28 soil samples were taken from different location points of cultivated land in micro basin. After laboratory studies, the data obtained were transferred to digital platform and tested statistically. According to evaluation results, the erosion sensitivity of micro basin soils was found to be different from each other. CR values varied between 1.05 and 6.71 while USLE-K values were calculated between 0.070 and 0.580 t ha-1 ha MJ-1 h mm-1. In addition, DR was also found between 5.81 and 48.55. According to USLE-K, 78.6% of cultivated land soils was classified as high and very high erodible soil while more than half of soilssamples was classified low resist against to soil erosion. Moreover these soil samples were located on cultivated lands which have been used as fallow and wheat growth.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arslanoğlu M, Özçelik M (2005). Sayısal arazi yükseklik verilerinin iyileştirilmesi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 28 Mart-1 Nisan, Ankara.
- Başkan O, Dengiz O (2008). Comparision of traditional and geostatistical methods to estimate soil erodibility factor, Arid Land Research and Management, 22: 29-45.
- Blake GR, Hartge KH (1986). Bulk density and particle density. ın: methods of soil analysis, part I, physical and mineralogical methods. Pp: 363-381. ASA and SSSA Agronomy Monograph, No:9, (2nd ed), Madison.
- Bouyoucous GJ (1951). A Recalibration of the Hydrometer for Making Mechanical Analysis of Soil Agronomy Journal, 43: 434-438.
- Bremner JM (1965). Inorganic Forms of Nitrogen. Methods of Soil Analysis. Black, C.A. American Soc. Of Agron. Inc. Publ. Madison Wis., USA, 1197-1287.
- Bryan RB (1968). The development, use and efficiency of indices of soil erodibility, Geoderma, 2: 5-26.
- Büyüköztürk Ş (2009).Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara, Pegem Akademi.
- Erpul G, Deviren-Saygın S (2012). Ülkemizdeki Toprak Erozyonu Sorunu Üzerine: Ne Yapmalı? Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 1(1): 26-32.
- İmamoğlu A, Bahadır M, Dengiz O (2016). Çorum Alaca Havzasında toprak erozyon duyarlılık faktörünün farklı enterpolasyon modelller kullanılarak konumsal dağılımlarının belirlenmesi, Toprak Su Dergisi, 5(1): (8-15).
- Kacar B (1994). Bitki ve toprağın kimyasal analizleri III. (Toprak Analizleri). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Geliştirme Fonu Yayınları, No. 3, Ankara.
- Kanar E, Dengiz O (2015). Madendere Havzası topraklarında arazi kullanım/arazi örtüsü ile bazı erozyon duyarlılık indeksleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi, Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2: 15-27. ISSN: 2148-2306.
- Karaatlı M (2010). Verilerin düzenlenmesi ve gösterimi, Editör: Kalaycı, Ş. SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Asil Yayın Dağıtımı Ltd. Şti Ankara, pp. 2-47.
- Klute A, Dirksen C (1986). Hydraulic conductivity and diffusivity. In: Klute, A. (Ed), Methods of Soil Analysis. Part 2. Agronomy 9: 687–732. Am. Soc. of Agron., Inc., Madison, Wisconsin, USA.
- Lal R (1988). Soil erosion research methods. soil and water conservation society, Lucie Press, Florida. Mulla DJ, McBratney AB (2000). Soil spatial variability. Handbook of soil science CRS Pres., pp. 321-352.
- Olsen SR, Sommers LE (1982). Phosphorus methods of soil analysis. Part II. Chemical and microbiological properties. (Page et al.) p.403-430. ASA, SSSA, Madison, WI.
- Özdemir N (2002). Toprak ve su koruma. OMÜ Zir. Fak. Yayınları No: 22, Samsun.
- Özyazıcı MA, Dengiz O, Aydoğan M, Bayraklı B, Emel Kesim E, Urla Ö, Hakan Yıldız H, Ünal E (2016). Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının temel verimlilik düzeyleri ve alansal dağılımları. Anadolu Tarım Bilim. Derg. 31(1): 136-148.
- Richards LA (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils. U.S. Dept. Agr. Handbook, 60, 109. Riverside.
- Sağlam M (2013). Çok değişkenli istatistiksel yöntemler ile toprak özelliklerinin gruplandırılması. Toprak Su Dergisi, 2(1): 7-14.
- Sağlam, MT (1997). Toprak ve suyun kimyasal analiz yöntemleri. Trakya Üni. Ziraat Fak. Yayın No: 189, Ders Kitabı No: 5, 2. Baskı, Tekirdağ.
- Soil Survey Staff. (1992). Procedures for collecting soil samples and methods of analysis for soil survey. Soil Surv. Invest. Rep. I. U.S. Gov. Print. Office, Washington D.C. USA.
- Wilding LP (1985). Spatial variability: It's documentation, accommodation and implication to soil surveys. In: DR Nielsenand J Bouma (Eds.), Soil Spatial Variability, Pudoc, Wageningen, pp. 166-194.
- Wischmeier WH, Smith DD (1978). Predicting rainfall erosion losses – a guide to conservation planning, Agriculture Handbook 537, United States Department of Agriculture, Washington DC, pp. 58.
- Yakupoğlu T, Demirci D (2013). Kahramanmaraş-Narlı Ovası topraklarının erozyona duyarlılıkları ile bazı toprak özellikleri arasındaki ilişkiler, Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 28(1): 33-38.
| APA | saygın f, Dengiz O, iç s (2019). Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. , 15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| Chicago | saygın fikret,Dengiz Orhan,iç serkan Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. (2019): 15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| MLA | saygın fikret,Dengiz Orhan,iç serkan Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. , 2019, ss.15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| AMA | saygın f,Dengiz O,iç s Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. . 2019; 15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| Vancouver | saygın f,Dengiz O,iç s Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. . 2019; 15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| IEEE | saygın f,Dengiz O,iç s "Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi." , ss.15 - 23, 2019. 10.21657/topraksu.654768 |
| ISNAD | saygın, fikret vd. "Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi". (2019), 15-23. https://doi.org/10.21657/topraksu.654768 |
| APA | saygın f, Dengiz O, iç s (2019). Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 0((), 15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| Chicago | saygın fikret,Dengiz Orhan,iç serkan Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi 0, no.( (2019): 15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| MLA | saygın fikret,Dengiz Orhan,iç serkan Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, vol.0, no.(, 2019, ss.15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| AMA | saygın f,Dengiz O,iç s Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi. 2019; 0((): 15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| Vancouver | saygın f,Dengiz O,iç s Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi. 2019; 0((): 15 - 23. 10.21657/topraksu.654768 |
| IEEE | saygın f,Dengiz O,iç s "Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi." Toprak Su Dergisi, 0, ss.15 - 23, 2019. 10.21657/topraksu.654768 |
| ISNAD | saygın, fikret vd. "Mikro Havza Ölçeğinde Erozyona Duyarlılık Parametreleri İle Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi". Toprak Su Dergisi ( (2019), 15-23. https://doi.org/10.21657/topraksu.654768 |
