Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi
Yıl: 2021 Cilt: 46 Sayı: 206 Sayfa Aralığı: 91 - 106 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15390/EB.2021.9303 İndeks Tarihi: 20-05-2021
Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi
Öz: Benzer yetenek düzeyindeki öğrenciler düzey gruplaması olmayan karma sınıflarda yüksek akademik benlik algısına, düzey gruplaması olan homojen sınıflarda ise daha düşük akademik benlik algısına sahip olabilmektedirler. Bu durum büyük balıkküçük gölet etkisi (BBKGE) olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada özel yetenekli öğrencilerin matematik ve fen bilimleri benlik algılarında BBKGE araştırılmıştır. Katılımcılar Anadolu Üniversitesi bünyesinde bulunan Üstün Yetenekliler Eğitim Programları (ÜYEP)’na devam eden 5. ve 6. sınıf 50 özel yetenekli öğrenciden oluşmaktadır. Bu program okul sonrası formatında olup üniversite kampüsünde yürütülmektedir. Öğrencilerin matematik ve fen bilimleri akademik benlik algıları hem ÜYEP’te hem de örgün öğretime devam ettikleri okullarda Akademik Benlik Algısı Ölçeği (ABAÖ) ile üç farklı zamanda ölçümlenmiştir. Öğrencilerin akademik benlik algılarının 1. ölçümden 3. ölçüme kadar geçen sürede anlamlı düzeyde azaldığı saptanmıştır. Ancak akademik benlik algıları ÜYEP’te halen yüksek, okullarında ise oldukça yüksek olmaya devam etmiştir. Okuldaki genel akademik benlik algısı (M = 34,24; SS = 2,26) ÜYEP’teki akademik benlik algısından (M = 31,49; SS = 3,87) anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Öğrenciler okul ve ÜYEP’i iki farklı referans çerçevesi olarak kullanmış ve bu nedenle uyarlanabilir akademik benlik algıları okulda nispeten yüksek, ÜYEP’te düşük saptanmıştır.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ayas, B. ve Sak, U. (2014). Objective measure of scientific creativity: Psychometric validity of the Creative Scientific Ability Test. Thinking Skills and Creativity, 13, 195-205.
- Barnett, A. G., van der Pols, J. C. ve Dobson, A. J. (2005). Regression to the mean: What it is and how to deal with it. International Journal of Epidemiology, 34(1), 215-220. doi:10.1093/ije/dyh299
- Bermejo, M. R., Ruiz-Melero, M. J., Esparza, J., Ferrando, M. ve Pons, R. (2016). A new measurement of scientific creativity: The study of its psychometric properties. Annals of Psychology, 32(3), 652-661. doi:10.6018/analesps.32.3.259411
- Bruner, J. S. ve Haste, H. (Ed.). (2010). Making sense (Routledge revivals): The child's construction of the world. New York, NY: Routledge.
- Byrne, B. M. ve Shavelson, R. J. (1986). On the structure of adolescent self-concept. Journal of Educational Psychology, 78(6), 474.
- Coleman, J. M. ve Fults, B. A. (1985). Special class placement, level of intelligence, and the self-concept of gifted children: A social comparison perspective. Remedial and Special Education, 6, 7-11.
- Dai, D. Y. (2004). How universal is the big-fish-little-pond effect?. American Psychologist, 59(4), 267-268. doi:10.1037/0003-066X.59.4.267
- Dai, D. Y. ve Rinn, A. N. (2008). The big-fish-little-pond effect: What do we know and where do we go from here?. Educational Psychology Review, 20(3), 283-317. doi:10.1007/s10648-008-9071-x
- Dai, D. Y., Rinn, A. N. ve Tan, X. (2012). When the big fish turns small: Effects of participating in gifted summer programs on academic self-concepts. Journal of Advanced Academics, 24(1), 1-26. doi:10.1177/1932202X12473425
- Demirel, Ş. (2019). Büyük balık küçük gölet etkisi hipotezinin liselerde incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Dickhäuser, O. (2005). A fresh look: Testing the internal/external frame of reference model with frame specific academic self-concepts. Educational Research, 47(3), 279-290.
- Felson, R. B. ve Reed, M. D. (1986). Reference groups and self-appraisals of academic ability and performance. Social Psychology Quarterly, 49, 103-109.
- Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7, 117-140. doi:10.1177/001872675400700202.
- Guay, F., Marsh, H. W. ve Boivin, M. (2003). Academic self-concept and academic achievement: Developmental perspectives on their causal ordering. Journal of Educational Psychology, 95(1), 124- 136.
- Huguet, P., Dumas, F., Marsh, H., Regner, I., Wheeler, L., Suls, J. … Nezlek, J. (2009). Clarifying the role of social comparison in the big-fish-little-pond effect (BFLPE): An integrative study. Journal of Personality and Social Psychology, 97(1), 156-170. doi:10.1037/a0015558
- Ireson, J. ve Hallam, S. (2009). Academic self-concepts in adolescence: Relations with achievement and ability grouping in schools. Learning and Instruction, 19(3), 201-213. doi:10.1016/j.learninstruc.2008.04.001
- Kavanagh, L. (2020). Academic self-concept formation: testing the internal/external frame of reference model, big-fish-little-pond model, and an integrated model at the end of primary school. European Journal of Psychology of Education, 35(1), 93-109. doi:10.1007/s10212-019-00416-w
- Kulik, J. A. ve Kulik, C. L. (1992). Meta-analytic findings on grouping programs. Gifted Child Quarterly, 36, 73-77.
- Liem, G. A. D., Marsh, H. W., Martin, A. J., McInerey, D. M. ve Yeung, A. S., (2012). The big-fish-little pond effect and a national policy of within-school ability streaming: alternative frames of reference. American Educational Research Journal, 20(10), 1-44. doi:10.3102/0002831212464511
- Marsh, H. W. (1984). Self-concept, social comparison, and ability grouping: A reply to Kulik and Kulik. American Educational Research Journal, 21(4), 799-806. doi:10.2307/1163002
- Marsh, H. W. (1987). The big-fish-little-pond effect on academic self-concept. Journal of Educational Psychology, 79, 280-295. doi:10.1037/0022-0663.79.3.280
- Marsh, H. W. (1990). The structure of academic self-concept: The Marsh/Shavelson model. Journal of Educational Psychology, 82(4), 632-636. doi:10.1037/0022-0663.82.4.623
- Marsh, H. W. (1991). The failure of high ability high schools to deliver academic benefits: The importance of academic self-concept and educational aspirations. American Educational Research Journal, 28, 445-480. doi:10.2307/1162948
- Marsh, H. W. ve Craven, R. G. (2006). Reciprocal effects of self-concept and performance from a multidimensional perspective: Beyond seductive pleasure and unidimensional perspectives. Perspectives on Psychological Fen Bilimleri, 1(2), 133-163.
- Marsh, H. W. ve Hau, K. T. (2003). Big-fish-little-pond effect on academic self-concept: A Cross-cultural (26-country) test of the negative effects of academically selective schools. American Psychologist, 58, 364-376. doi:10.1037/0003-066X.58.5.364
- Marsh, H. W. ve O’Mara, A. (2010). Long-term total negative effects of school-average ability on diverse educational outcomes: Direct and indirect effects of the big-fish-little-pond effect. German Journal of Educational Psychology, 24, 51-72.
- Marsh, H. W ve Parker, J. W. (1984). Determinants of self-concept: Is it better to be a relatively large fish in a small pond even if you don't learn to swim as well. Journal of Personality and Social Psychology, 47, 213-231. doi:10.1037/0022-3514.47.1.213
- Marsh, H. W., Chessor, D., Craven, R. ve Roche, L. (1995). The effects of gifted and talented programs on academic self-concept: The big fish strikes again. American Educational Research Journal, 32, 285- 319.
- Marsh, H. W., Kong, C. K. ve Hau, K. T. (2000). Longitudinal multilevel models of the big fish-little pond effect on academic self-concept: Counterbalancing contrast and reflected-glory effects in Hong Kong. Journal of Personality and Social Psychology, 78, 337-349. doi:10.1037/0022-3514.78.2.337
- Marsh, H. W., Seaton, M., Trautwein, U., Lüdtke, O., Hau, K. T., O’Mara, A. J. … Craven, R. G. (2008). The big-fish-little-pond effect stands up to critical scrutiny: Implications for theory, methodology, and future research. Educational Psychology Review, 20, 319-350. doi:10.1007/s10648-008-9075-6
- Marsh, H. W., Trautwein, U., Lüdtke, O., Baumert, J. ve Köller, O. (2007). The big fish little pond effect: Persistent negative effects of selective high schools on self-concept after graduation. American Educational Research Journal, 44, 631-669. doi:10.3102/0002831207306728
- Nagengast, B. ve Marsh, H. W. (2012). Big fish in little ponds aspire more: Mediation and cross-cultural generalizability of school-average ability effects on self-concept and career aspirations in Fen Bilimleri. Journal of Educational Psychology, 104(4), 1033-1053. doi:10.1037/a0027697
- Preckel, F. ve Brüll, M. (2010). The benefit of being a big fish in a big pond: Contrast and assimilation effects on academic self-concept. Learning and Individual Differences, 20, 522-531. doi:10.1016/j.lindif.2009.12.007
- Sak, U. (2007). New findings on the validity of the test of the three-mathematical minds (M3). 17th Biennial Conference of the World Council for Gifted and Talented Children etkinliğinde sunulmuş bildiri, Warwick, İngiltere.
- Sak, U. (2011). An overview of the social validity of the Education Programs for Talented Students Model (EPTS). Education and Science, 36(161), 213-229.
- Sak, U. (2013). Education Programs for Talented Students Model (EPTS) and its effectiveness on gifted students' mathematical creativity. Education and Science, 38(169), 169, 51-61.
- Sak, U. (2016). EPTS Curriculum Model in the education of gifted students. Annals of Psychology, 32(3), 683-694.
- Sak, U. ve Ayas, B. (2013). Creative Scientific Ability Test (C-SAT): A new measure of scientific creativity. Psychological Test and Assessment Modeling 55, 315-328.
- Sak, U., Karabacak, F., Akar, I., Sengil, S., Demirel, D. ve Tukan, Y. (2008). Test of mathematical talent: Its development and psychometric properties. International Conference of Intelligence and Creativity etkinliğinde sunulmuş bildiri, Munster, Almanya.
- Seaton, K. B., Marsh, H. W., Parker, P. D., Craven, R. G. ve Yeung, A. S. (2015). The Reciprocal Effects Model revisited: Extending its reach to gifted students attending academically selective schools. Gifted Child Quarterly, 59(3) 143-156.
- Seaton, M., Marsh, H. W. ve Craven, R. G. (2009). Earning its place as a pan-human theory: Universality of the big-fish-little-pond effect across 41 culturally and economically diverse countries. Journal of Educational Psychology, 101, 404-419. doi:10.1037/a0013838
- Shields, C. M. (2002). A comparison study of student attitudes and perceptions in homogeneous and heterogeneous classrooms. Roeper Review, 24, 115-119. doi:10.1080/02783190209554146
- Steenbergen-Hu, S. ve Moon, S. (2011). The effects of acceleration on high-ability learners: A meta analysis. Gifted Child Quarterly, 55(1), 39-53. doi:10.1177/0016986210383155
- Steenbergen-Hu, S., Makel, M. C. ve Olszewski-Kubilius, P. (2016). What one hundred years of research says about the effects of ability grouping and acceleration on K-12 students’ academic achievement: Findings of two second-order meta-analyses. Review of Educational Research, 86(4), 849-899.
- Tieso, C. L. (2005). The effects of grouping practices and curricular adjustments on achievement. Journal for the Education of the Gifted, 29(1), 60-89. doi:10.1177/016235320502900104
- Valentine, J. C., DuBois, D. L. ve Cooper, H. (2004). The relation between self-beliefs and academic achievement: A meta-analytic review. Educational Psychologist, 39, 111-133. doi:10.1207/s15326985ep3902_3
- Zeidner, M. ve Schleyer, E. J. (1999). The big-fish-little-pond effect for academic self-concept, test anxiety, and school grades in gifted children. Contemporary Educational Psychology, 24, 305-329.
- Zhou, Y. (2018). The big-fish-little-pond effect in gifted youth in China. State University of New York, Albany.
| APA | Tokmak F, SAK U, Akbulut Y (2021). Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. , 91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| Chicago | Tokmak Fatih,SAK Ugur,Akbulut Yavuz Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. (2021): 91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| MLA | Tokmak Fatih,SAK Ugur,Akbulut Yavuz Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. , 2021, ss.91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| AMA | Tokmak F,SAK U,Akbulut Y Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. . 2021; 91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| Vancouver | Tokmak F,SAK U,Akbulut Y Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. . 2021; 91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| IEEE | Tokmak F,SAK U,Akbulut Y "Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi." , ss.91 - 106, 2021. 10.15390/EB.2021.9303 |
| ISNAD | Tokmak, Fatih vd. "Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi". (2021), 91-106. https://doi.org/10.15390/EB.2021.9303 |
| APA | Tokmak F, SAK U, Akbulut Y (2021). Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. Eğitim ve Bilim, 46(206), 91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| Chicago | Tokmak Fatih,SAK Ugur,Akbulut Yavuz Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. Eğitim ve Bilim 46, no.206 (2021): 91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| MLA | Tokmak Fatih,SAK Ugur,Akbulut Yavuz Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. Eğitim ve Bilim, vol.46, no.206, 2021, ss.91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| AMA | Tokmak F,SAK U,Akbulut Y Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. Eğitim ve Bilim. 2021; 46(206): 91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| Vancouver | Tokmak F,SAK U,Akbulut Y Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi. Eğitim ve Bilim. 2021; 46(206): 91 - 106. 10.15390/EB.2021.9303 |
| IEEE | Tokmak F,SAK U,Akbulut Y "Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi." Eğitim ve Bilim, 46, ss.91 - 106, 2021. 10.15390/EB.2021.9303 |
| ISNAD | Tokmak, Fatih vd. "Özel Yetenekli Öğrencilerin Akademik Benlik Algıları Üzerinde Büyük Balık-Küçük Gölet Etkisi". Eğitim ve Bilim 46/206 (2021), 91-106. https://doi.org/10.15390/EB.2021.9303 |
