Yıl: 2020 Cilt: 29 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 57 - 71 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-05-2021

KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Öz:
Türkiye’de, endüstri mirasına olan ilgi özellikle 1980’li yıllardan itibaren kentleşme düzeyinde meydana gelen gelişmelerle kent merkezinde atıl durumda kalan eski endüstri alanlarının meta değerinin artması ile başlamıştır. Terk edilmiş endüstri alanlarına yönelik politikalar, yıkımdan koruma, rehabilitasyon ve iyileştirmeye kadar kademeli olarak değişmiştir ve ülkede artık endüstriyel miras geliştirme projeleri yaygınlaşmaktadır. Ancak bu süreç içinde birçok endüstri mirasının göz ardı edilmesi ve yapılan yanlış uygulamalar birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Bu sorunlu durum, endüstri mirasının, ekonomik bir kaynak olarak görülüp kent belleği ve kimliği ile olan bağlantılarına gerekli önemin gösterilmemesiyle de ilişkilidir. Bu çalışmanın amacı; ülkenin ilk sanayileşme alanlarından birisi olan İzmir’de özellikle Alsancak Liman ardı bölgesindeki eski sanayi ve ticaret alanlarının yeniden işlevlendirilerek modern kent yaşamına dahil edilmesi ve bu süreçte karşılaşılan güçlüklere dikkat çekmek ve coğrafi bir yaklaşımla (yer seçimi, konum ve fonksiyonları ve kent kimliği açısından önemi) kent dokusu içindeki önemlerini vurgulamaktır. Çalışmada yöntem olarak, endüstriyel miras temalı literatür incelenmiş, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İzmir Kent arşivinden tescillenmiş endüstri miras alanlarına ilişkin bilgi ve belgeler, planlar incelenmiştir. Ayrıca sözkonusu endüstri mirası özellikli alanların rehabilitasyon süreçlerinde görev alan uzman ve yöneticiler ile süreç hakkında görüşmelerde bulunulmuştur
Anahtar Kelime:

Importance of industrial heritage areas in İzmir in terms of sustainable urban memory : Case of hinterland of Alsancak Port

Öz:
In Turkey, the interest in industrial heritage commenced with the increase in the commodity value of those old industrial sites whichremained idle at the city center upon the developments that took place at the urbanization level as of the 1980s in particular. Thepolicies on brownfields ranged by degrees from demolition to conservation, rehabilitation, and improvement and industrial heritagedevelopment projects are now becoming widespread in the country. However, the disregarding of many industrial heritage assetsand the incorrect practices carried out in this process have brought about many problems as well. This problematic situation is alsorelated to the failure to attach the necessary importance to the connections of industrial heritage with the urban memory andidentity by regarding the industrial heritage as an economic source. This study aims to highlight the old industrial sites which haveremained idle and which are being used through adaptive reuse at the old industrial and commercial sites particularly in AlsancakPort’s hinterland region in İzmir – one of the early industrialization sites of the country – and to place emphasis on their importancein the urban pattern with a geographical approach.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alfrey, J. ve Putnam, T. 1992. The Industrial Heritage: Managing Resources and Uses. Routledge. London.
  • Arıtan, Ö. ve Sayar, Y. 2009. İzmir Sümerbank Basma Sanayi Yerleşkesi ve Dönüşüm Süreçleri. Ege Mimarlık, Sayı: 70, 20-25.
  • Bandarin, F. ve Oers. R, O. 2012. The Historic Urban Landscape Managing heritage in an urban century. A John WileySons Publication, NewYork.
  • Bozdemir, M. 2011. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Endüstriyel Mirasımız. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul.
  • Cravatte, H., 1977. Introduction. In: Historic Town Centres in the Development of Present Day Towns. Council of Europe, Strasbourg.
  • Çelikoğlu, I., Baylan, S., Dikmen, E., Kandilci, Köran E., 2009. Eski Havagazı Fabrikası, Ege Mimarlık Dergisi, Sayı: 70, 32-35.
  • Çıkış, Ş. 2009. Endüstriyel Bir Miras Alanında Dönüşüm: İzmir Liman Arkası Bölgesi. Ege Mimarlık. 3/70: 10-13.
  • Del Pozo, B ve Gonzalez, P. A. 2012. Industrıal Heritage And Place Identity In Spain: From Monuments To Landscapes. The Geographical Review. Vol. 102 (4), p.446-464.
  • Douet, J. 2013. Industrial Heritage Re-tooled: The Ticcih Guide To Industrial Heritage Conservation. Taylor and Francis Publishing.
  • Edensor, T. 2005. Industrial Ruins: Aesthetics, Materiality and Memory. Oxford: Berg.
  • Er, F. D, 2011. Sümerbank İzmir Halkapınar Basma Sanayi Müessesesi’ne Ait Desen Albümlerinin incelenmesi,
  • Arşivlenmesi ve Korunması. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sanatta Yeterlilik Tezi. İzmir.
  • Ertin, G. 1998. Tarım Hayvancılık, Ormancılık, Madenler ve Enerji Kaynakları, Türkiye'de Sanayi, Ulaşım, Türkiye'de Turizm, Ticaret. Türkiye Coğrafyası, Serter N, Ed., Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
  • Gedikler, H., G. 2012. 1950’li Yıllarda İzmir. Şenocak Yayınları. İzmir.
  • Hewison, R. (1987). The Heritage Industry. Methuen Publishing. London.
  • İncedere, L. 2019. Eşitsiz Gelişme ve Mekânsal Ayrışma Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz: İzmir (Karşıyaka) Örneği. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
  • Karadağ, A. 2000. Kentsel Gelişim Süreci, Çevresel Etkileri ve Sorunları ile İzmir. Titizler Basımevi. İzmir.
  • Karadağ, A. 2013. İzmir Kent Ansiklopedisi, Coğrafya (Cilt 2). Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi Yayını. İzmir.
  • Karadağ, A. ve İncedere, L. 2017. Türkiye’de Endüstri Mirasının Korunması (Ed. Ferhat Aslan). Türkiye Coğrafya Araştırmaları, s. 13-42 Pegem Akademi. Ankara.
  • Kayın, E. 2001. İzmir’de Tarihi Mekânlar ve Kentliler Arasında Yeniden Kurgulanan İlişkiler. İzmir Kent Kültürü Dergisi. Sayı: 3, ss: 66-71.
  • Kayın, E. 2013. Endüstri Mirasına Yönelik Koruma Müdahalelerini Değerlendirme Ölçütleri ve Terkos Pompa İstasyonu. Mimarlık Dergisi, 370.
  • Kayın, E. ve Şimşek, E. 2009. İzmir Havagazı Fabrikası Endüstri Kompleksi Üzerine Yeniden Düşünmek, Ege Mimarlık Dergisi. Sayı: 70, 14-19.
  • Köksal, G. 2005. İstanbul’daki Endüstri Mirası İçin Koruma ve Yeniden Kullanım Önerileri, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi). İstanbul.
  • Köksal, G. 2008 Industrial Heritage in İstanbul, TICCIH Bulletin, sayı: 41, s. 6-7, İspanya (http://www.ticcih.org/docs/1225208975_b41.pdf).
  • Köksal, G. 2013, Kentsel Koruma ve Yenileme Bağlamında Sanayi Mirası: Bir Kamu Projesi Olarak Seka Fabrikası Örneği, Prof. Dr. Nur Akın’a Armağan Mimari ve Kentsel Koruma, YEM Yayın, s. 399-412, İstanbul.
  • Köksal, G., 2015. Kazıklı Kervansarayı Duvar Restorasyonu ve İç Ek Yapısı, VİTRA Kültür Yapıları, VİTRA Yayını, İstanbul, s. 102-107.
  • Köktürk, G., Akkurt B., H., Tokuç, A,. 2015. Yenilenebilir Enerji Alanında Sosyal Bilincin Arttırılması; İSEM: İzmir Yenilenebilir Enerji Müzesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi. Sayı: 51, 191-200.
  • Kuban, D. 2009. Türkiye’de Kentsel Koruma: Kent Tarihleri ve Koruma Yöntemleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
  • Kurt, S. 2012. İzmir’de Kamusal Hizmetler (1805-1950). İzmir Büyükşehir Kent Kitaplığı, İzmir
  • Martal, A. 1992. Üç İzmir, İ.B.B Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi. İzmir.
  • Özsoy, M. 2011. Fabrikadan Üniversiteye. Ege Mimarlık Dergisi. Sayı: 79, 26-31.
  • Serçe, E,. 2014. İzmir Tekel Sigara Fabrikası, Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Dergisi, Sayı 110.
  • Serçe, E., 2015. Devlet, Sanayileşme ve İzmir. İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Dergisi. Sayı: 113.
  • Sipahioğlu, O. 2012. İzmir Şark Sanayi Kumpanyası Tekstil Fabrikası’nın 1924 Yılında Karadeniz Bölgesi’nde Yaptırdığı “Pamuk İpliği Pazarı” Araştırma Raporu. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 1 Sayı: 2
  • Smith, N. 2001. Heritage of Industry: Discovering New Zealand's Industrial History. Raupo Publishing. Smith, N. ve Williams, P. 2015. Kentin Mutenalaştırılması. (Çev. Melike Uzun). Yordam Kitap. İstanbul.
  • Taddonio, S,. Karabağ Akdeniz, E., Üstünes, Y,. 2016. İzmir Alsancak Bölgesinde Toprak Mahsulleri Ofisi Silo Yapısı İçin Bir İşlevsel Dönüşüm Önerisi. Mimarlık Dergisi, Sayı: 46, 73-76.
  • Topal, H., 2013. İzmir Mimarlık Merkezi. Ege Mimarlık. Sayı: 86, 5-17. Tümertekin, E., 1961. İzmir’de Sanayi Faaliyetlerinin Bünyesi ve Dağılışı, Türk Coğrafya Dergisi. Sayı: 21, 45-62.
  • Wicke, C., Berger, S., Golombek, J. 2018. Industrial Heritage and Regional Identities. Routledge. London. Xie, P., F., 2015. Industrial Heritage Tourism. Channel View Publications.
  • Yetkin, S. 2001. İzmir İktisadının Tarihsel Dönüşümleri. Kent Kitaplığı Dizini: 24, 21. Yüzyıl Eşiğinde İzmir Uluslararası Sempozyum Kitabı. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını. İzmir.
APA Karadağ A, İncedere L (2020). KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. , 57 - 71.
Chicago Karadağ Arife,İncedere Leman KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. (2020): 57 - 71.
MLA Karadağ Arife,İncedere Leman KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. , 2020, ss.57 - 71.
AMA Karadağ A,İncedere L KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. . 2020; 57 - 71.
Vancouver Karadağ A,İncedere L KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. . 2020; 57 - 71.
IEEE Karadağ A,İncedere L "KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ." , ss.57 - 71, 2020.
ISNAD Karadağ, Arife - İncedere, Leman. "KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ". (2020), 57-71.
APA Karadağ A, İncedere L (2020). KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. EGE COĞRAFYA DERGİSİ, 29(1), 57 - 71.
Chicago Karadağ Arife,İncedere Leman KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. EGE COĞRAFYA DERGİSİ 29, no.1 (2020): 57 - 71.
MLA Karadağ Arife,İncedere Leman KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. EGE COĞRAFYA DERGİSİ, vol.29, no.1, 2020, ss.57 - 71.
AMA Karadağ A,İncedere L KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. EGE COĞRAFYA DERGİSİ. 2020; 29(1): 57 - 71.
Vancouver Karadağ A,İncedere L KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ. EGE COĞRAFYA DERGİSİ. 2020; 29(1): 57 - 71.
IEEE Karadağ A,İncedere L "KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ." EGE COĞRAFYA DERGİSİ, 29, ss.57 - 71, 2020.
ISNAD Karadağ, Arife - İncedere, Leman. "KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ". EGE COĞRAFYA DERGİSİ 29/1 (2020), 57-71.