1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER

Hüseyin GÖKÇE (İnönü Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Malatya, Türkiye)
Karadeniz Araştırmaları
9 0
Yıl: 2020 Cilt: 17 Sayı: 66 Sayfa Aralığı: 501 - 523 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-06-2021

1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER

Öz:
Ağız çalışmalarında kullanılan transkripsiyon işaretleri sorunu ülkemizde uzun yıllardır tartışılmaktadır. Türk Dil Kurumu 1999 yılında bu sorunu çözmek amacıyla bir transkripsiyon sistemi oluşturmuştur. O yıldan günümüze değin ağızlar üzerine birçok çalışma hazırlanmış; ancak, çalışmalarda bu sisteme tam olarak uyulmamıştır. Hazırladığımız bu çalışmada 1999-2019 yılları arasında yapılan 56 ağız çalışmasındaki transkripsiyon işaretleri (ünlüler) ile Türk Dil Kurumunun oluşturduğu sistemdeki transkripsiyon işaretleri karşılaştırılmıştır. Giriş bölümünde, bu araştırmalarda söz konusu sisteme neden uyulmadığı, bu sorunun çözümü için ya da bu soruna dikkat çekmek için hazırlanan bazı çalışmalara değinilmiştir. Ardından Türk Dil Kurumunun oluşturduğu sistemdeki ünlüler için verilen transkripsiyon işaretleri ile mevcut çalışmalardaki ünlü işaretleri bazı grafik ve tablolar vasıtasıyla karşılaştırılmıştır. Ayrıca bu bölümde söz konusu sistemde yer almayan, ancak mevcut çalışmalarda kullanılan diğer ünlü işaretlerine de yer verilmiştir. Sonuç bölümünde tespit edilen işaretlerin sayısı, bu işaretlerin “Türk Dil Kurumu Transkripsiyon Sistemi”nde olup olmadığı hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca bu bölümde araştırmacıların hangi işaretleri tespit etmekte zorlandığı/zorlanmadığı, bazı işaretlerin neden daha fazla/daha az kullanıldığı hakkında bazı çıkarımlarda bulunulmuştur.
Anahtar Kelime:

A COMPARATIVE EXAMINATION ON THE TRANKRIPTION SIGNS USED IN DIALECT WORKSBETWEEN 1999-2019: VOWELS

Öz:
The problem of transcription signs used in dialect studies has been discussed in our country for many years. In 1999, Turkish Language Institute created a transcription system to solve this problem. Many studies on dialects have been prepared since then, but this system has not been fully followed. In this study we prepared, the transcription signs (vowels) in 56 dialects study between 1999-2019 were compared with the transcription marks in the system created by the Turkish Language Institute. In the introduction part, in these studies, why the system in question is not complied with, the studies for the solution of this problem and some studies that draw attention to this problem are mentioned. Then, the transcription signs for vowels in the system created by the Turkish Language Institution and the vowels's signs in the current studies were compared by means of some graphics and charts. In addition, this section also includes other vowel signs that are not included in the system in question, but are used incurrent studies. Information about the number of signs detected in the conclusion section, whether these signs are in the "Turkish Language Institution Transcription System" is given. In addition, some conclusions have been made in this section about which signs researchers have/ haven't difficulty in determining, why some signs are used more / less.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AA KEMİK, F. (2019). Alaçam (Samsun) Ağzı. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • AHA ERTEKİNOĞLU, S. (2015). Ahlat Ağzı. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • AİA AKÇA, H. (2009). Anakara İli Ağızları. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • AİYA YAVUZ, S. (2013). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları. Ankara: Turkish Studies Publication Series XIII.
  • AKİYA ATMACA, E. (2017). Antalya İli Korkuteli İlçesi ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • AKSYA DOĞAN, M. (2012). Aksaray ve Yöresi Ağzı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • AKYA DURMAZ, R. (2018). Antalya İli Örneğinde Karakoyunlu Yörük Ağzı. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • AMA BOZ, E. (2006). Afyonkarahisar Merkez Ağzı. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • ANAYA ERDEM NAS, G. (2014). Anamur ve Yöresi Ağzı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • ANYA ERDEM, M. D. - R. BÖLÜK (2012). Antalya ve Yöresi Ağızları. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • AOİA YILDIRIM, F. (2006). Adana ve Osmaniye İlleri Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ATA DEMİRAY, E. (2011). Ahıska Türkleri Ağzı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • AYA YAPICI A. İ. (2013). Aydın ve Yöresi Ağızları. Muğla: Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • AYBA AYDIN, M. (2002). Aybastı Ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • BELA SİS, N. (2010). Hatay Belen Ağzı. Malatya: Serhat Matbaacılık.
  • BİA MUTLU, H. K. (2008). Balıkesir İli Ağızları. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • BİAİ ÖZDEN, M. (2009). Bilecik İli Ağız İncelemesi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • BİYA ŞAHİN, H. vd. (2019). Bursa İli Yerli Ağzı. Bursa: Bursa Büyükşehir Kitaplığı.
  • BKTA GÜNEŞ B. (2013). Borçalı (Gürcistan) Karapapak / Terekeme Ağzı. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • ÇA UMAÇ, Z. Ş. (2011). Çepni Ağzı. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • ÇİYA AYDOĞDU, Ö. (2011). Çankırı İli ve Yöresi Ağızları. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • DEYA UYSAL, B. (2012). Dinar ve Evciler Yöresi Ağzı. İzmir: Birleşik Matbaacılık.
  • EİA KARİNİ, J. (2009). Erdebil İli Ağızları. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • EİDA BOZ, E. - S. G. AKTAŞ (2017). Eskişehir İli Dil Atlası. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • EİMA DOĞRU, F. (2017). Eskişehir İli Manav Ağızları. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • EMYA İLERİ, C. (2008). Eskişehir İli Mihalıççık İlçesi ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GMA SARITİKEN, H. (2017). Gaziantep Merkez (Şahinbey-Şehitkâmil) Ağzı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • HA ÖZTÜRK, J. (2009). Hatay Ağzı. Adana: Karahan Kitabevi.
  • İBİA PEHLİVAN, G. (2019). İzmir İli Bayındır İlçesi Ağzı. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi)
  • İZA ÇAKIR, A. (2018). İzmir İli Ödemiş-Kiraz-Beydağ İlçesi Ağızları. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi)
  • KA BAYRAKTAR, F. S. (2000). Kayseri Merkez İlçe Ağzı. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • KIAA KAVAKLIÇEŞME, H. (2010). Kars ve Iğdır Azeri Ağızları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • KIRYA GÜNŞEN, A. (2000). Kırşehir ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KIİA HAŞİMİ, A. (2016). Kırıkkale İli Ağızları. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • KİA UYSAL, İ. N. (2009). Karaman İli Ağızları. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • KYA ACAR, E. (2012). Kastamonu ve Yöresi Ağızları. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • MANA İLKER, A. (2017). Manisa Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • MYA AKAR, A. (2013). Muğla ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • NMBA ERDOĞAN, S. (2012). Niğde Merkez Bor İlçesi Ağzı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • OİAS GÖK, M. (2018). Osmaniye İli Ağızları ve Sözvarlığı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • OİYA DEMİR, N. (2001). Ordu İli ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • SA GÖKDAĞ. B. A. (2006). Salmas Ağzı. Çorum: KaraM Yayınları.
  • SAKA ÖÇALAN, M. (2004). Sakarya İli Ağızları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • SİYA DEMİR, N. - Ü. ŞEN (2006). Sivas İli ve Yöresi Ağızları. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • SMA ÖZÇELİK, S. - E. BOZ (2009). Siverek Merkez Ağzı. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • SMSBA ÖZTÜRK, E. (2009). Silifke ve Muttaki Sarıkeçili ve Bahşiş Yörükleri Ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • SYA DEMİR, İ. (2012). Sarıgöl ve Yöresi Ağızları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • TAA ERSÖZ, S. (2013). Türkiye Ahıskalıları Ağzı. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • TOYA DEMİR, N. (2006b). Tokat İli ve Yöresi Ağızları. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • TYA DEMİR, N. (2006a). Trabzon ve Yöresi Ağızları. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • TAKA BİRAY, N. (2009). Türkiye’deki Afgan Kazakları Ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • UA DOĞAN, T. (2010). Urmiye Ağızları. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • UİA GÜLSEVİN, G. (2002). Uşak İli Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • VA TOSUN, T. (2019). Vakfıkebir ve Yöresi Ağızları. Giresun: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • VGHA GÖKÇÜR, E. (2012). Van Gölü Havzası Ağızları. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • VKA BULAK, Ş. (2015). Van Küresin Ağzı. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
  • DİĞER KAYNAKLAR
  • AKAR, A. (2006). “Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları”. Turkish Studies. I/2: 37-52.
  • DELİCE, H. İ. (1995). “Anadolu ve Rumeli Ağzı Metinlerinde Kullanılan Seslerin Transkripsiyonu Meselesi”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi. I/1: 119-131.
  • DEMİRAY, E. (2008). “Ağız Araştırmalarında Transkripsiyon İşaretlerinin Farklı Kullanılması Sorunu”. Turkish Studies. III/6: 199-211.
  • ERCİLASUN, A. B. (1999). “Ağız Araştırmalarında Kullanılacak Transkripsiyon İşaretleri”. Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 43-49.
  • GÜLSEVİN, G. (2004). “Türkiye’de Diyalektoloji Yayımlarında Yöntem Sorunu”. İstanbul: Workshop On Turkish Dialects Orient Instute. 19-20 November.
  • KORKMAZ, Z. (2011). “Ağız Araştırmalarındaki Çeviri Yazı Ayrılıklarının Bir Sisteme Bağlanması Gereği Üzerine”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. LIX/1: 45-50.
  • KURTULMUŞ, F. (2014). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Ünlü Değişenleri. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • ÖZÇELİK, S. (1997). Urfa Merkez Ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • SAĞIR, M. (1995a). “Anadolu Ağızlarında Ünlüler”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. XLIII: 377-390.
  • SAĞIR, M. (1995b). “Anadolu Ağızlarında Ünsüzler”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. XLIII: 391-409.
  • SAĞIR, M. (1999). “Anadolu Ağızlarında Ünlüler Ünsüzler”. 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 987-996.
  • Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni (1999). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
APA GÖKÇE H (2020). 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. , 501 - 523.
Chicago GÖKÇE Hüseyin 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. (2020): 501 - 523.
MLA GÖKÇE Hüseyin 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. , 2020, ss.501 - 523.
AMA GÖKÇE H 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. . 2020; 501 - 523.
Vancouver GÖKÇE H 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. . 2020; 501 - 523.
IEEE GÖKÇE H "1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER." , ss.501 - 523, 2020.
ISNAD GÖKÇE, Hüseyin. "1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER". (2020), 501-523.
APA GÖKÇE H (2020). 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. Karadeniz Araştırmaları, 17(66), 501 - 523.
Chicago GÖKÇE Hüseyin 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. Karadeniz Araştırmaları 17, no.66 (2020): 501 - 523.
MLA GÖKÇE Hüseyin 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. Karadeniz Araştırmaları, vol.17, no.66, 2020, ss.501 - 523.
AMA GÖKÇE H 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. Karadeniz Araştırmaları. 2020; 17(66): 501 - 523.
Vancouver GÖKÇE H 1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER. Karadeniz Araştırmaları. 2020; 17(66): 501 - 523.
IEEE GÖKÇE H "1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER." Karadeniz Araştırmaları, 17, ss.501 - 523, 2020.
ISNAD GÖKÇE, Hüseyin. "1999-2019 YILLARI ARASI AĞIZ ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME: ÜNLÜLER". Karadeniz Araştırmaları 17/66 (2020), 501-523.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 18:13

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları