Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 211 - 222 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/TurkishStudies.41505 İndeks Tarihi: 18-06-2021

İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma

Öz:
İslam ilmihal kitapları, Müslümanların ibadet, inanç ve ahlak sistemlerine ilişkin bilgileri edinebileceği, dini yaşayışın inanç, dini pratikler, tecrübe, bilgi ve etkiler boyutlarına değinen birer gündelik yaşam kılavuzu anlamına gelmektedir. Bu eserler farklı mesleklere, gereksinimlere, yaş gruplarına ve cinsiyetlere göre yazılabilmektedir. Bu çalışmanın amacı da kadınlar için yazılmış olan İslam Kadın İlmihallerinde, kadının toplumsal hayattaki yerini kadın ve erkek yazarlar açısından karşılaştırmaktır. Çalışmanın örneklemi, amaçsal örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile seçilen beş tane kadın ilmihalidir. Bu ilmihallerden ikisinin yazarı kadın, üçünün yazarı ise erkektir. Evrenden örneklem çekiminde kullanılan bu ölçütler ise eserlerin Cumhuriyet Döneminde yazılmış ve Türkçe olması, kadınlar için yazılmış olması ve kadın ilmihallerinin çeşitliliğini temsil edebiliyor olmasıdır. Bu bağlamda içerik analizi ile desenlenecek ve araştırmacı ve araştırılan konu kadın olduğu için feminist epistemoloji yaklaşımıyla yürütülecek olan bu nitel çalışma, iki ana ulam çerçevesinde şekillenmiştir. Bu ulamlar çalışma hayatında ve sosyal haklar bağlamında kadındır. Yapılan incelemeler ve okumalar, kadının çalışma hayatı kategorisinin iş gücüne katılım, cinsiyetçi meslek ayrımı ve ücrette adaletin sağlanması gibi alt kategorilerde; sosyal haklar bağlamının ise eğitim ve öğrenim hakkı, miras ve mülkiyet hakkı ve siyasi haklar bağlamında incelenebileceğini ortaya koymuştur. Çalışma sonuçları, çok öz olarak, gerek kadın gerekse erkek yazarların toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin etkisini yazılarında gösterdiğini göstermiştir. Kendileri de kadın olmalarına karşın kadın yazarların kadınların problematik alanlarına eserlerinde erkeklerden daha az işledikleri bir diğer bulgudur.
Anahtar Kelime:

The Status of Women in Socıal Life at Islamic Women’s Catechisms: A Comparison Between Female and Male Authors

Öz:
Islamic Catechisms are the daily life guides which Muslims can gain knowledge about prayers, belief, ethic and which mention the belief, practice, experience, knowledge and consequences dimensions of religious life. These books can be written for various purposes such as different occupations, necessities, age groups and genders. The aim of this study is to compare the women and men authors of the Islamic Women’s Catechisms in terms of the status of women in social life. The samples of this study were five Women’s Catechisms, chosen from the population of these boks via criterion sampling technique, one of the puposeful sampling techniques. The two ofthe authors were women and three of the authors were men. The criteria used for choosing these Ctaechisms were; to be written in Republic Period and in Turkish, to be written for women and to represent the variation of Women’s Catechisms. Within this context, this qualitative study conducted through content analysis strategy and feminist epistemology approach as the researcher and the subject to be analyzed is woman, was run within two categories. These categories are women in working life and women in terms of social rights. The readings and analysis demonstrated that women in working life can be subcategorized as labor force participation, gender based occupational discrimination and providing justice for wages; women in terms of social rights can be subcategorized as educational rights, right of succession and proprietary and political rights. The results of the study, in brief, show that both female and male authors reflected gender inequalities to their writings. Another finding is that even if they arefemale the women, authors mention the problematic fields for women less than those of males.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Asımgil, S. ve Şahin, M. (2013). Kadın kaleminden kadın ilmihali. İpek Yay.
  • Beşer, F. (1993). Hanımlara özel ilmihal. Nun Yay.
  • Bozkurt, R. (2006). Cumhuriyet Dönemi ilmihal çalışmaları ve problemleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Çalışkan, H. (2005). Hanımlar ilmihali. Serhat Kitapevi.
  • Çetin, R. (2016). “Kültürün öznesi ve nesnesi olarak kadın: Kadın ilmihalleri örneği. Dini Araştırmalar Kadın Özel Sayısı. 9-35.
  • Demir, Z. (2013). “Diyanet hutbelerinde kadın söylemi (2001-2011)”. Toplum Bilimleri, 7 (14), 95- 118.
  • Doğan, H. (2012). “Popüler İslami yazında kadın bedeni: Kadınlara anlatılan “fitne”. Folklor/Edebiyat, 18/69, 87-108.
  • Donovan, J. (2009). Feminist teori. Aksu Bora, vd. (çev). İletişim Yay.
  • Döndüren, H. (2004). Delilleriyle aile ilmihali. Erkam Matbaası.
  • Ecevit, Y. (2013). “Emek”. Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (ed.). Toplumsal cinsiyet çalışmaları (s. 24-47). Anadolu Üniversitesi Yay.
  • Eslen Ziya, H. ve Korkut, U. (2016). “Hutbelerde toplumsal cinsiyet söylemlerinin yapılandırılması”. Çiğdem Kağıtçıbaşı, Hülya Şimga, vd. (der.). Kadın odaklı, (s. 241-267). KOÇKAM Araştırmaları Dizisi.
  • Fidan, H. (2005). Kur’an’da Kadın İmgesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. Seabury Press.
  • Gayle Letherby. (2003). Feminist research in theory and practice. Open University Press.
  • Günay, Ü. (2000). Din sosyolojisi. İnsan Yayınları.
  • Hambeyoğlu, Ü. (2001). Büyük kadın ilmihali. Hikmet Neşriyat.
  • ILO (2019). Erişim: 05.10.2018, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---rogeneva/--- ilo-ankara/documents/genericdocument/wcms_542307.pdf
  • Kara, A. (2010). Ayet ve Hadisler ışığında aile ilmihali. Erhan Yayıncılık.
  • Karaman, H. (1991). “Kadının şahitliği, örtünmesi ve kamu görevi”. İslami Araştırmalar. 5/4, 284- 291.
  • Karaman, H. (2011). Aile ilmihali. Timaş Y.
  • Kelpetin Arpaguş, H. (2002). “Bir telif türü olarak ilmihal tarihî geçmişi ve fonksiyonu”. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 22 (1), 25-56.
  • KSSGM (1999). Çalışmaya hazır işgücü olarak kentli kadın ve değişimi. KSSGM Yayınları.
  • Mashuq ibn Ally. (1999). “Islam”. Peggy Morgan ve Clive Lawton (ed.). Ethical issues in six religios traditions, (s. 220-257). Edinburgh University Press.
  • Mehmet Ecevit. (2011). “Epistemoloji”. Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (ed.). Toplumsal cinsiyet sosyolojisi (s. 32-63). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Miles, M.B. ve Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
  • Miles, M.B.; Huberman, M. ve Saldaña, J. (2015). Qualitative data analysis-a methods sourcebook. Sage Publications.
  • Okumuş, E. (2006). “İlmihal sosyolojisi: Bir giriş denemesi –Ömer Nasuhi Bilmen örneği”. Diyanet İlmi Dergi, 42/4, 7-26.
  • Öğüt, C. (1947). Kadın ilmihali. Huzur Yay.
  • Parlaktuna, İ. (2010). “Türkiye’de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi”. Ege Akademik Bakış, 10(4), 1217 – 1230.
  • Patton, M. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Sage.
  • Pehlivan, R. (1998). Kadın ilmihali. Millî Gazete.
  • Pehlivan, R. (2005). Kaynaklarıyla büyük kadın ilmihali. Motif Yayıncılık.
  • Reinharz, S. (1992). Feminist methods in social research. Oxford University Press.
  • Saldaña, J. (2011). Fundamentals of qualitative research. Oxford University Press.
  • Seyla Benhabib. (1992). “Models of public space: Hannah Arendt, the Liberal Tradition, and Jürgen Habermas”. Craig Calhoun (ed). Habermas and the Public Sphere. MIT Press.
  • Sivaslıgil, P. (2006). Türk Milli Eğitim Bakanlığı’nca yayınlanan 6., 7. ve 8. sınıf ders kitaplarında cinsiyet ideolojisi, Yayımlanmamış yükseklisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Şimşek, S. (2011). Türk Hukukunda ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde mülkiyet hakkı. T.C. Maliye Bakanlığı Yayınları.
  • Tavşancıl, E. ve Aslan, E.A. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Y.
  • Tekeli, Ş. (1987). Feminizm 19. yüzyıl klasiklerinden seçmeler. Afa Kadın. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Kanun No.: 2709 Kabul Tarihi: 7.11.1982, Erişim: 07.12.2019, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
APA GURKAN S, PERSEMBE E (2020). İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. , 211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
Chicago GURKAN SENEM,PERSEMBE ERKAN İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. (2020): 211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
MLA GURKAN SENEM,PERSEMBE ERKAN İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. , 2020, ss.211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
AMA GURKAN S,PERSEMBE E İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. . 2020; 211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
Vancouver GURKAN S,PERSEMBE E İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. . 2020; 211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
IEEE GURKAN S,PERSEMBE E "İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma." , ss.211 - 222, 2020. 10.29228/TurkishStudies.41505
ISNAD GURKAN, SENEM - PERSEMBE, ERKAN. "İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma". (2020), 211-222. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.41505
APA GURKAN S, PERSEMBE E (2020). İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. Turkish Studies- Comparative Religious Studies, 15(2), 211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
Chicago GURKAN SENEM,PERSEMBE ERKAN İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. Turkish Studies- Comparative Religious Studies 15, no.2 (2020): 211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
MLA GURKAN SENEM,PERSEMBE ERKAN İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. Turkish Studies- Comparative Religious Studies, vol.15, no.2, 2020, ss.211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
AMA GURKAN S,PERSEMBE E İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. Turkish Studies- Comparative Religious Studies. 2020; 15(2): 211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
Vancouver GURKAN S,PERSEMBE E İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma. Turkish Studies- Comparative Religious Studies. 2020; 15(2): 211 - 222. 10.29228/TurkishStudies.41505
IEEE GURKAN S,PERSEMBE E "İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma." Turkish Studies- Comparative Religious Studies, 15, ss.211 - 222, 2020. 10.29228/TurkishStudies.41505
ISNAD GURKAN, SENEM - PERSEMBE, ERKAN. "İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma". Turkish Studies- Comparative Religious Studies 15/2 (2020), 211-222. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.41505