Yıl: 2020 Cilt: 8 Sayı: 15 Sayfa Aralığı: 1 - 24 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 23-06-2021

İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi

Öz:
slam-Osmanlı yargılama hukukunda ispat yükümlülüğü prensip olarak davacıya düşen bir görev olup, yemin isedavalının yükümlülükleri arasındadır. İslam yargılama hukukundaki ispat vasıtalarından biri olan yemin, mahkemeyeintikal etmiş uyuşmazlıklarda taraflardan birinin olayın doğruluğu hakkında Allah adına beyanda bulunmasıdır. İslamhukukunda bir ispat vasıtası olarak yemin delilinin kullanılabilmesinin hukuki dayanağını ise Kur’an ve Sünnet oluşturmaktadır. Öte yandan mahkemede davalıya yemin teklif edilebilmesi için öncelikle açılmış bir davanın olması, davalının dava konusu iddiayı reddetmesi, davacının iddiasını ispat edemeyip yemin talep etmesi, yeminin hâkim veyanaibinin huzurunda bizzat davalıya ettirilmesi gerekmektedir. Ayrıca dava konusunun devredilebilir ve ikrar edilebilirtürden olması, hukuki uyuşmazlıklarda yemin deliline başvurulabilmesinin şartlarındandır. Ek olarak dava konusununAllah haklarına yönelik haklardan olmaması da elzemdir. Bu kapsamda davacının dava konusu iddialarını ispatedememesi halinde onun talebiyle davaya bakmakla görevli hâkim veya naibinin huzurunda davalıya yemin teklifedilir. Kendisine yemin teklif edilen davalının yemin etmesi lehine delil teşkil ettiği halde yemin etmemesi ise aleyhinedelil oluşturur. Bununla birlikte İslam hukukunda yalnızca Allah adına yemin edilmesine izin verilmiş olup yemin edenkişinin dini mensubiyeti fark etmeksizin Allah’tan başka bir varlık üzerine edilen yemin hukuken geçersiz sayılmıştır.
Anahtar Kelime:

Oath Administration in Islam-Ottoman Jurisdiction Law

Öz:
The burden of proof in the Islamic-Ottoman judicial law is in principle a duty of the plaintiff, and the oath is among the defendant’s obligations. Oath, which is one of the means of proof in the Islamic judicial law, is that one of the parties making a declaration on behalf of God about the correctness of the event in the disputes submits to the court. The Qur’an and Sunnah constitute the legal basis for the use of oath evidence as a proof in Islamic law. On the other hand, in order to be able to offer oath to the defendant; there must be a lawsuit filed before the court, the defendant must reject the alleged claim, the plaintiff must not prove his claim and demand an oath, the oath must be brought before the judge or the regent and the oath must be brought to the defendant in person. Likewise, the fact that the subject of the case is transferable and reputable is one of the conditions for the application of the oath evidence in legal disputes, and the subject of the case is not necessary for the rights of God. In this context, if the plaintiff cannot prove the subject matter of the case, an oath is offered to the defendant in the presence of the judge or his regent who is in charge of looking at the case at his request. The fact that the defendant, who was offered oath, constitutes evidence in favor of the oath, is an evidence against him. However, in Islamic law, only oath is permitted in the name of God, and regardless of the religious affiliation of the oath, the oath on another being other than Allah is legally void.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Akbulut, Halil İbrahim: 494 No.lu Galata Şer’iyye Sicilinin Değerlendirmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi SBE 2010.
  • Akman, Mehmet: Osmanlı Devleti’nde Ceza Yargılaması, 1. Baskı, İstanbul 2004.
  • Akşit, Mustafa Cevat: İslam Ceza Hukuku ve İnsani Esasları, 1. Baskı, İstanbul 2011.
  • Aktan, Hamza: “İstîlâd”, DİA. C. 23, İstanbul 2001.
  • Aktürk, İmran: Osmanlı Yargılama Hukukunda İspat Vasıtaları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Mayıs Üniversitesi SBE 2015.
  • Ali Haydar Efendi. Dürerü’l-Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm, C. 4, (Çev.: Raşit Gündoğdu/Osman Erdem), İstanbul 2014.
  • Arikan, Baha: “İslam Ceza Hukukunun Esasları”, Adalet Dergisi. y. 53. S. 11-12. Ankara 1962.
  • Atar, Fahrettin: İslam Adliye Teşkilatı, 3. Baskı, Ankara 1991.
  • Atmaca, Aydın: 206 Numaralı Urfa Şer’iyye Sicili’nin (H.1282-1287/M.1865-1870) 187- 366. Sayfaları Transkripsiyon ve Değerlendirmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Harran Üniversitesi SBE 2018.
  • Aydın, Mehmet Akif: “Liân”, DİA. C. 27, İstanbul 2003.
  • Aydın, Mehmet Akif: İslam-Osmanlı Aile Hukuku, İstanbul, 1985.
  • Aydın, Mehmet Akif: Türk Hukuk Tarihi, 12. Baskı. İstanbul 2014.
  • Bardakoğlu, Ali: “Beyyine”, DİA, C. 7, İstanbul 1992.
  • Bardakoğlu, Ali: “Had”. DİA. C. 14, İstanbul 1996.
  • Bardakoğlu, Ali: “İsbat”. DİA. C. 5, İstanbul 2000.
  • Bayındır, Abdülaziz: İslam Muhakeme Hukuku (Osmanlı Devri Uygulaması), İstanbul, 2015.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi: Hukuki İslamiyye ve Istılahatı Fıkhıyye Kamusu, C. 8. İstanbul 1985.
  • Boynukalın, Ertuğrul: “Yemin”, DİA. C. 43, İstanbul 2013.
  • Boynukalın, Mehmet: “Suç”. DİA. C. 37, İstanbul 2009.
  • Cide, Ömer: 205/2 Numaralı Şanlıurfa Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (Hicri 1272-1282/Miladi 1856-1865) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi SBE 2007.
  • Cin, Halil, Eski Hukukumuzda Boşanma, İkinci Baskı, Konya, 1988.
  • Cin, Halil/Ahmed Akgündüz: Türk Hukuk Tarihi. 1. Baskı. İstanbul 2011.
  • Cin, Halil/Akyılmaz Gül: Türk Hukuk Tarihi, 5. Baskı, Konya 2014.
  • Çalışkan, Mehmet: Kur’an Dilinde Kasem (Yemin) Üslûbu (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi SBE 2016.
  • Çatalcalı Ali Efendi/Demirtaş H. Necati: Açıklamalı Osmanlı Fetvaları: Fetâvâ-yı Ali Efendi, cild-i sâni, 1. Baskı. İstanbul 2014.
  • Çavdaroğlu, Mustafa: 61 Numaralı Ayntab Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi (s.1-100) H.1124-1125/M.1712-1713 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi SBE 2013.
  • Çelik, Mehmet: Büyük İslam Hukuku Mecme’ül Enhur (Mültekâ’l Ebhur’un Tercümesi) Damad Tercümesi. C. 4. İstanbul 2011.
  • Çevik, Naci: Klasik Dönem Osmanlı Ceza Hukukunda Devlete İsyan Suçu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE 2015.
  • Dağcı, Şamil: İslam Ceza Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller, 1. Baskı. Ankara 1996.
  • Demirbağ, Hacer: 509 Numaralı Afyon Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi SBE 2007. Döndüren, Hamdi: “Îlâ”, DİA. C. 22, İstanbul 2000.
  • Duran, Ahmet: “İslam Hukukunda Muhtevası ve Hukuki Mahiyeti Bakımından İkrar Kavramı”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy. 21, İstanbul 2013.
  • Düzdağ, Mehmet Ertuğrul: Şeyhülislam Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, 1. Baskı, İstanbul 1972.
  • Ekinci, Ekrem Buğra: İslam Hukuku: Umumî ve Hususî Hükümler, 2. Baskı, İstanbul 2016.
  • Ekinci, Ekrem Buğra: Osmanlı Hukuku: Adalet ve Mülk, 5. Baskı, İstanbul 2017.
  • Erdoğan, Suat: “İslam Muhakeme Hukukunda Delil Sistemleri ve Hâkimin Takdir Yetkisi”, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, y. 7, sy. 2, İstanbul 2006.
  • Gökbuğa, Ferdi: H.1075-1076/M.1665-1666 Tarihli 124 No.lu Manisa Şer’iyye Sicili Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Celal Bayar Üniversitesi SBE 2008.
  • Gökmenoğlu, H. Tekin: “İslam Muhakeme Hukukunda Bir İspat Vasıtası Olarak Yemin Delili”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 3, Konya 1994.
  • İbrahim Halebî: Mevkûfât Mültekâ Tercümesi, C. 3, (Şerh: Mehmed Mevkûfâti, Sad.: Ahmed Davudoğlu), İstanbul t.y.
  • İstanbul Kadı Sicilleri 41 Balat Mahkemesi 1 Numaralı Sicil (H.964-965/M.1557-1558), C. 41, İstanbul 2019.
  • İstanbul Kadı Sicilleri 48 Beşiktaş Mahkemesi 63 Numaralı Sicil (H.1061- 1062/M.1651-1652), C. 48, İstanbul 2019.
  • İstanbul Kadı Sicilleri 89 İstanbul Mahkemesi 147 Numaralı Sicil (H.1241-1242/M.1826), C. 89, İstanbul 2019.
  • İstanbul Kadı Sicilleri Bâb Mahkemesi 3 Numaralı Sicil (H.1077/M.1666-1667), C. 17, İstanbul 2011.
  • İstanbul Kadı Sicilleri Galata Mahkemesi 20 Numaralı Sicil (H.1005-1007/M.1596-1599), C. 35, İstanbul 2012.
  • Kaleli, Dilek: 1857-1863 Yıllarına Ait 1764/10 Numaralı Samsun Şer’iyye Sicil Defterinin (VR.31A-60B) Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE 2015.
  • Karaman, Hayrettin/Özek, Ali/ Dönmez, İbrahim Kâfi/Çağrıcı, Mustafa/Gümüş, Sadrettin/Turgut, Ali: Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, 27. Baskı, Ankara 2014.
  • Kasaboğlu, Hamdi: “Yemin”, https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=27113 (19 Ocak 2020).
  • Koca, Ferhat: “İkrar”, DİA. C. 22, İstanbul 2000.
  • Küçükoğlu, Mustafa Itri: Üsküdar Mahkemesi 510 Numaralı Şeriyye Sicilinin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi: 1782-1783 (H. 1196-1197) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Harran Üniversitesi SBE 2015.
  • Mema, Ferdinand: İslam Hukukunda Yemin ve Kefareti (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Mayıs Üniversitesi SBE 2011.
  • Öğük, Recai: İslam Fıkhında Yemin (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE 2007.
  • Örkmes, Feryal: 1072 Tarihli Ahi Çelebi Mahkemeleri 11 Numaralı Şeriyye Sicil Defteri: Transkripsiyon ve Değerlendirme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 2014.
  • Sarıcaoğlu, Mehmet Esat: “Osmanlı Devleti’nde Gıyâbî Yargılama ve Davalıya Yemin Teklifi”. Journal of Turkish Studies, Volume 10, Issue 1, Ankara 2015.
  • Sayın, Sinan: B-215 Numaralı Bursa Şer’iyye Sicil Defteri Transkripsiyonu: (H.1192- 11193/M.1778-1779) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi SBE 2017.
  • Schacht, Joseph: İslam Hukukuna Giriş, (Çev.: Mehmet Dağ/Abdulkadir Şener), 2. Baskı, Ankara 1986.
  • Şen, Ahmet: 206 Numaralı Urfa Şer’iyye Sicili’nin (H.1282-1287/M.1865-1870) 1-186. Sayfaları Transkripsiyon ve Değerlendirmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Harran Üniversitesi SBE 2018.
  • Yarcı, Güler: “Osmanlıda Yemin ve Tahlif”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, y. V, S. II, Temmuz 2013, (Erişim: 16 Ocak 2020 https://actaturcica.files.wordpress. com/2020/01/v_2_02.pdf).
  • Yavuz, Cevdet: “Dava”, DİA, C. 9, İstanbul 1994.
  • Yıldız, Havva: 156 Numaralı Ayntab Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi (H.1310-1312/M.1893-1894) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi SBE 2006.
  • Yıldız, Kemal: “İslam Muhakeme Hukukunda Davanın Şartları ve Muhakeme Süreci”, EKEV Akademi Dergisi -Sosyal Bilimler-, C. IX, sy. 24, Erzurum 2005.
  • Yılmaz, Taha: Çağdaş Türk Hukukundaki İspat Vasıtalarının İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi SBE 2019.
  • Yurtseven, Yılmaz: “İslam-Osmanlı Muhakeme Hukukunda Şahitlik Müessesesi”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, y. 3, S. 2018/2, Ankara 2018.
APA YURTSEVEN Y, Çevik N (2020). İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. , 1 - 24.
Chicago YURTSEVEN YILMAZ,Çevik Naci İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. (2020): 1 - 24.
MLA YURTSEVEN YILMAZ,Çevik Naci İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. , 2020, ss.1 - 24.
AMA YURTSEVEN Y,Çevik N İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. . 2020; 1 - 24.
Vancouver YURTSEVEN Y,Çevik N İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. . 2020; 1 - 24.
IEEE YURTSEVEN Y,Çevik N "İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi." , ss.1 - 24, 2020.
ISNAD YURTSEVEN, YILMAZ - Çevik, Naci. "İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi". (2020), 1-24.
APA YURTSEVEN Y, Çevik N (2020). İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(15), 1 - 24.
Chicago YURTSEVEN YILMAZ,Çevik Naci İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8, no.15 (2020): 1 - 24.
MLA YURTSEVEN YILMAZ,Çevik Naci İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.8, no.15, 2020, ss.1 - 24.
AMA YURTSEVEN Y,Çevik N İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2020; 8(15): 1 - 24.
Vancouver YURTSEVEN Y,Çevik N İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2020; 8(15): 1 - 24.
IEEE YURTSEVEN Y,Çevik N "İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi." Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8, ss.1 - 24, 2020.
ISNAD YURTSEVEN, YILMAZ - Çevik, Naci. "İslam Muhakeme Hukuku ve Klasik Dönem Osmanlı Uygulamasında Yemin Müessesesi". Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8/15 (2020), 1-24.