Yıl: 2021 Cilt: 30 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 129 - 162 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-09-2021

Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri

Öz:
Ülkemizde katı atıklar, çoğunlukla geri kazanılmadan toplanmakta ve genelliklede düzensiz depolama ile uzaklaştırılmaktadır. Katı atık içerisinde değerlimaddelerin çok az bir kısmı geri kazanılmakta, kalanı ise toprağa gömülmektedir.Böylece potansiyel bir ekonomik değer, potansiyel bir kirlilik kaynağınadönüşmektedir. Bu olgudan hareketle çalışmanın amacı Türkiye’nin ilk atık bertaraftesisi olan ve Kocaeli’de bulunan İZAYDAŞ örneği bağlamında katı atık yönetimuygulamalarını ele almaktır. Çalışma kapsamında belediyelerin katı atık sorununakarşı yaklaşımı ekonomi ve çevre açısından değerlendirilmiştir. Bu doğrultudaİZAYDAŞ örneği çerçevesinde TUİK verileri analiz edilerek belediyelerin katı atıkyönetim uygulamaları incelenmiş ve durum tespiti yapılmıştır. Sonuç olarakçalışmada 1997 yılında faaliyete geçen İZAYDAŞ atık yakma tesisinin çöp dökmedenatık yakmaya giden süreçte hem Kocaeli ili hem de ülke genelinden gelen atıklarınbertarafını ve ekonomik değere dönüşümünü sağlayan önemli bir tesis olduğusaptanmıştır. Ayrıca İZAYDAŞ’ın uyguladığı atık yönetimi politikalarının riskleriolup olmadığına yönelik tespitlerin yapılması gerekliliği de ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelime:

From Garbage Dumping to Waste Incineration: İZAYDAŞ Waste Incineration Plants

Öz:
Solid wastes are generally collected without being recycled and are generally disposed of through irregular storage in ou rcountry. A very few part of precious materials in solid wastes are being recycled, whereas the remaining part is being buried into the soil. Therefore, a potential economic value transforms into a potential source of contamination. Based on this fact the aim of the study is to handle solid waste management practices in the context of İZAYDAŞ example, which is the Turkey’s first waste disposal facility and located in Kocaeli. Within the scope of the study, the approach of the municipalities to the solid waste problem was evaluated in terms of economy and environment. In this direction, within the framework of the İZAYDAŞ example, the data of TUİK were analyzed and the solid waste management practices of the municipalities were examined and the situation was determined. As a result, it was determined in the study that İZAYDAŞ waste incineration plant, which started its operations in 1997, is an important facility that enables the disposal of wastes from both Kocaeli and the country and their transformation into economic value in the process from garbage disposal to waste incineration. In addition, the necessity of determining whether the waste management policies implemented by İZAYDAŞ have risks or not has been revealed.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 5393 sayılı Belediye Kanunu (2005), 13.07.2005 tarihli ve 25874 sayılı Resmi Gazete, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf, (15.06.2020).
  • 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu (2004), 23.07.2004 tarihli ve 25531 sayılı Resmi Gazete, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/07/20040723.htm#1, (15.06.2020).
  • Atık Yönetimi Yönetmeliği (2015). www.resmigazete.gov.tr: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150402-2.htm (05.09.2020).
  • Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik (2010). www.resmigazete.gov.tr: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100326-13.htm (05.09.2020).
  • Bülbül, H. K. ve B. Özdal. (2015). “Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye’de Ambalaj Atıklarının Yönetimi”. Çağdaş Yerel Yönetimler, 73-91.
  • Bakoğlu, M., A. Karademir ve S. Ayberk (2003). “Partitioning Characteristics of Targeted Heavy Metals in IZAYDAS Hazardous Waste Incinerator”. Journal of Hazardous Materials, 89-105.
  • CPS (2012). Atık Yönetimi Hakkında AB Müktesebat Rehberi. https://www.mess.org.tr/media/filer_public/6b/58/6b583c70-1daa-4bc5-96b5- 9c988df39db1/mess_atik_yonetimi_ab_mevzuat_rehberi.pdf (10.10.2019).
  • Çevre ve Orman Bakanlığı (2008). Atık Yönetimi Eylem Planı (2008-2012). http://www.cygm.gov.tr/CYGM/Files/EylemPlan/atikeylemplani.pdf (05.09.2019).
  • Çevre ve Şehı̇rcı̇lı̇k Bakanlığı (2013). Tehlı̇kelı̇ Atık İstatı̇stı̇klerı̇ Bültenı̇ (2013). https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikbelge/icerikbelge2988.pdf (12.05.2018).
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2017). Ulusal Atık Yönetimi ve Eylem Planı 2016- 2023. https://cygm.csb.gov.tr/ulusal-atik-yonetimi-ve-eylem-plani-2016-2023- hazirlandi.-haber-221234 (25.08.2020).
  • Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü (2019). https://cygm.csb.gov.tr/yonetmelikler-i440 (15.05.2018).
  • Gündüzalp, A. A. ve S. Güven (2016). “Atık, Çeşitleri, Atık Yönetimi, Geri Dönüşüm ve Tüketici: Çankaya Belediyesi ve Semt Tüketicileri Örneği”. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 1-19.
  • Güneş, G. (2007). Dioksin ve Furan Oluşum Mekanizmaları ve Giderim Teknolojileri. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Güneş, G. ve F. Ertürk (2009). İZAYDAŞ Tehlikeli Atık Yakma Tesisi ve İSTAÇ Tıbbi Atık Yakma Tesisinde Dioksin/Furan Oluşumunun ve Gideriminin İncelenmesi . Ekoloji, 67-73.
  • Hoornweg, D. ve P. Bhada-Tata (2012). What a Waste: A Global Review of Solid Waste Management, Urban Development Series. Washington: World Bank. İZAYDAŞ (2017). Yıllık Faaliyet Raporu. https://www.izaydas.com.tr/files/documents/izmit_atik_ve_artiklari-aritmayakma_ve_degerlendirme-_2017_yillik_faaliyet_raporu9_4_2018_09-48-10.pdf (05.06.2020).
  • İZAYDAŞ (2019). Yıllk Faaliyet Raporu. https://www.izaydas.com.tr/76- izmit_atik_ve_artiklari-aritma-yakma_ve_degerlendirme-icerikDetayyillik_faaliyet_raporlari.html (05.06.2020).
  • Köse, H. Ö., S. Ayaz ve B. Köroğlu (2007). Türkiye'de Atık Yönetimi: Ulusal Düzenlemeler ve Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Performans Denetim Raporu. Ankara: Sayıştay.
  • Kaçtıoğlu, S. ve Ü. Şengül (2010). “Erzurum Kenti Ambalaj Atıklarının Geri Dönüşümü İçin Tersine Lojistik Ağı Tasarımı ve Bir Karma Tam Sayılı Programlama Modeli”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,, 89- 112.
  • Kalyoncu, H. S. (2005). Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Türkiye’nin Karşılaştırmalı Atık Yönetimi Stratejileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Karademir, A. (2002). Tehlikeli Atık Yakma Tesisi Dioksin Emisyonlarının Doğadaki Dağılımlarının Modellenmesi ve Risk Değerlendirmesi. Kocaeli Universitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Karademir, A. ve M. K. Korucu (2013). “Assessment of Emissions and Removal of PCDD/Fs at Start-Up Periods in a Hazardous Waste Incinerator”. Journal of the Air & Waste Management Association, 788-795.
  • Karademir, A., M. Bakoğlu ve S. Ayberk (2003). “PCDD/F Removal Efficiencies of Electrostatic Precipitator and Wet Scrubbers in IZAYDAS Hazardous Waste Incinerator”. Fresenius Environmental Bulletin, 1228-1232.
  • Kaya, Y. (2012). Uluslararası Çevre Anlaşmalarına Uyum Sorunu. Bursa: Ezgi Kitabevi.
  • Kaypak, Ş. (2018). Kentsel Çevrenin Sorunu Olarak Atık ve Yönetimi: Antakya Örneğinde. 2. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları Kongresi Bildiri Tam Metin Kitabı: Sosyal Bilimler. (Ed. Ş. Kaypak). Ankara: Akademisyen Kitabevi.
  • Keleş, R. ve C. Hamamcı (2005). Çevre Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Kocaelı̇ Çevre ve Şehı̇rcı̇lı̇k İl Müdürlüğü (2017). Kocaeli İli 2016 Yılı Çevre Durum Raporu. webdosya.csb.gov.tr: https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Kocaeli_icdr2016.pdf (23.05.2020).
  • Kocaelı̇ Çevre ve Şehı̇rcı̇lı̇k İl Müdürlüğü (2017). Kocaeli İli 2016 Yılı Çevre Durum RAPORU. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Kocaeli_icdr2016.pdf (23.05.2020).
  • Kocaelı̇ Çevre ve Şehı̇rcı̇lı̇k İl Müdürlüğü (2019). Kocaeli İli 2018 Yılı Çevre Durum Raporu. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/kocael-_2018_-cdr_rev-ze20190808154550.pdf (23.05.2020).
  • Kocaeli Atık Envanteri . (2013). http://www.marka.org.tr/uploads/files/ppkb/Kocaeli_Atık_Envanteri.pdf (01.06.2020).
  • Korucu, M. K. ve A. Karademir (2015). “An Evaluation of PCDD/Fs Mass Flux from a Hazardous Waste Incinerator: The Need for a Reasonable Start-up Procedure”. Combustion Science and Technology, 458-468.
  • Korucu, M. K. (2017). Tehlikeli Atık Yakma Tesislerinin Duruş Periyodunda Gaz Akışı PCDD/F Emisyonları: İZAYDAŞ İçin Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 52-62.
  • Palabıyık, H. ve D. Altunbaş (2004). Kentsel Katı Atıklar ve Yönetimi. Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar: Ekolojik, Ekonomik, Politikve Yönetsel Perspektifler. (Ed. M. Marin ve U. Yıldırım). İstanbul: Beta Basım Yayım.
  • Sayıştaş Başkanlığı (2007). Türkiye'de Atık Yönetimi Ulusal Düzenlemeler ve Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi: Performans Denetimi Raporu. Ankara.
  • Şık, B. (2019). Kocaeli’ndeki HCH ve DDT Atıklarının Yakılarak İmhasında Dioksin ve Furan Tehlikesi. https://ekolojibirligi.org/kocaelindeki-hch-ve-ddtatiklarinin-yakilarak-imhasinda-dioksin-ve-furan-tehlikesi/ (05.11.2020).
  • Şiriner Önver, M. (2019). Çöp/Atık Yönetimi ve Bwlwdiyeler. Journal of Current Debates in Social Sciences, 111-123.
  • Taşpınar, F., A. N. Tekeli, E. Durmuşoğlu ve A. Karademir (2006). Dı̇oksı̇n Sağlık Rı̇skı̇ Değerlendı̇rmesı̇ Üzerı̇ne Bı̇r Çalışma . Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 56-64.
  • TMMOB (2007). ÇMO’dan ‘22 Nisan Dünya Günü’ Açıklaması. https://www.tmmob.org.tr/icerik/cmodan-22-nisan-dunya-gunu-aciklamasi (08.11.2020).
  • TUİK (2018). www.tuik.gov.tr. (28.10.2020).
  • TUİK (2018). Belediye Atık Göstergeleri, 1994-2018. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1019 (25.11.2020).
  • Tunahan, H. (2011). “Küresel İklim Değişikliğini Azaltmanın Bir Yolu Olarak Karbon Finansmanı”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 199-215.
  • Uğur, Y. ve S. Budak (2010). “AB Tam Üyelik Sürecinde Türkiye'nin Çevre Politikasındaki Değişimler”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 173-191.
  • Yenice, K. M., C. S. Doğruparmak ve E. Durmuşoğlu (2009). Kocaeli İli Katı Atık Karekterizasyonu. Türkiye'de Katı Atık Yönetimi Sempozyumu (TÜRKAY). Kocaeli. www.marka.org.tr (2013).
  • http://www.marka.org.tr/uploads/files/ppkb/Kocaeli_At%C4%B1k_Envanteri.pdf. (10.10.2020).
  • www.webdosya.csb.gov.tr (2017), https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/kocael-_2017_cdr_son20180702092504.pdf (15.06.2020).
  • www.marka.org.tr (2013). Kocaeli Atık Envanteri. http://www.marka.org.tr/uploads/files/ppkb/Kocaeli_Atık_Envanteri.pdf (15.10.2018).
APA Gönüllü G (2021). Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. , 129 - 162.
Chicago Gönüllü Günay Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. (2021): 129 - 162.
MLA Gönüllü Günay Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. , 2021, ss.129 - 162.
AMA Gönüllü G Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. . 2021; 129 - 162.
Vancouver Gönüllü G Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. . 2021; 129 - 162.
IEEE Gönüllü G "Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri." , ss.129 - 162, 2021.
ISNAD Gönüllü, Günay. "Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri". (2021), 129-162.
APA Gönüllü G (2021). Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. Çağdaş Yerel Yönetimler, 30(2), 129 - 162.
Chicago Gönüllü Günay Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. Çağdaş Yerel Yönetimler 30, no.2 (2021): 129 - 162.
MLA Gönüllü Günay Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. Çağdaş Yerel Yönetimler, vol.30, no.2, 2021, ss.129 - 162.
AMA Gönüllü G Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2021; 30(2): 129 - 162.
Vancouver Gönüllü G Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2021; 30(2): 129 - 162.
IEEE Gönüllü G "Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri." Çağdaş Yerel Yönetimler, 30, ss.129 - 162, 2021.
ISNAD Gönüllü, Günay. "Çöp Dökmekten Atık Yakmaya: İZAYDAŞ Atık Yakma Tesisleri". Çağdaş Yerel Yönetimler 30/2 (2021), 129-162.