Yıl: 2005 Cilt: 3 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 130 - 141 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı

Öz:
Çalışma, gazetecilerin habercilik görevlerini yerine getirirken haberin toplanmasından yayınlanmasına kadar geçen editoryal süreçte haber içeriklerine etki eden unsurları ortaya koymaktadır. Haber içerikleri üzerinde belirleyici unsurlar olarak "medya çalışanları, ideolojinin her düzeydeki etkisi, kurumsal etkiler, haber hazırlamanın rutin düzeninden kaynaklanan etkiler, örgüt dışından gelen etkiler" incelenmiştir. Ayrıca birer işletme olan medya kuruluşlarının üzerindeki ticari baskı haber içerikleri üzerindeki reklam-ilan etkisi, okur beklentisi açıkça yer almaktadır. Bütün bunlarla birlikte büyük sermayenin medyanın işletmelerine akması ile medyanın kamusal görevi basın kuruluşlarının ticari niteliğinin gerisinde kalmıştır. Bu nedenle gazetecilerin basın meslek ilkelerine uygun davranışları göstermeleri konusunda yoğun hassasiyetler oluşmuştur. Özellikle gazetecilerden halkın haber alma özgürlüğü için çalışırken bireylere ve topluma karşı sorumluluk içinde olmaları, meslek ahlakı ve gazetecilik meslek ilkelerine uymaları beklenmektedir. Çalışmada editoryal süreç içinde gazetecilerden beklenen azami sorumlulukların dışında, haberlere doğrudan ya da dolaylı etki eden unsurların gözardı edilmemesinin gerekliliği vurgulanmıştır. Buradan hareketle TBMM'de görev yapan parlamento muhabirleriyle gerçekleştirilen sormacadan elde edilen veriler doğrultusunda muhabirlerin haber yapma süreci içinde haber içerikleri üzerinde doğrudan etkisi olan unsurlar "genel yayın politikası ile basın kuruluşunun gazeteciler üzerinde oluşturduğu baskılar ve ideolojik yanlılık" olarak yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda halkın haber alma hakkının sadece gazetecilere yüklenen sorumluluklar ile meslek ahlakı ve gazetecilik meslek ilkeleri ile güvence altına alınamayacağı açıklanmaya çalışılarak haber içeriklerini etkileyen etmenlerden hareketle haber alma özgürlüğünü kısıtlayan sorunların çözümüne yönelik öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime: gazetecilik ticarileşme yayın bağımsızlığı parlamento muhabiri habercilik meslek ahlakı basın etik medya içerik

Konular: İletişim Film, Radyo, Televizyon

-

Öz:
This study underlines the elements which effects contents of news during the editorial process when journalists complete their mission from gathering news to publishing the gathered ones. "Media crew, the effect of ideology on every level, institutional effects, effects arise from routine foration of preparing news, effetcs from outside of the organization" will be examined as the elements of content of news. In addition, if media institutions thought as business based companies, advertisemet-announcement effect, audience expectationsas components of economic pressure on media institutions are important points on the issue. In addition to all these, it is obvious that with the flow of huge capitals to the media companies, the public role of the media became more fluent and take a new place on the back of commercial characteristics.As a result, a great sensitivity emerged on the issue of journalist's acting parallel to the press profession principals. Especially, the expectation morphed to have a responsibility while working for freedom of being informed of public and to stick the rules of profession morals and journalism profession principals. In the study, the necessity of not to discard the direct or indirect notions which effects news is underlined by paying enough attention to the expectation of maximum responsibilities of journalists during the editorial process. If all these are taken as a starting point, the elemets which has a direct role during the "news- making" process can be summarizes as "general publishing policy, ideological tendencies and the pressure made by media institution on the journalists" by simplifying the data taken from a survey which studied on congresional reporters of TBMM.In this framework, it is tried to be explained that the right of being informed could not be guarenteed by the responsibilities of journalists and profession morality and journalism profession principles and advisory solutions are presented to solve the problems which constrains the freedom of being informed coming from the elements which effect the content of news.
Anahtar Kelime: press ethics media content journalism commercialization editorial independence congress reporter news reporting professional ethics

Konular: İletişim Film, Radyo, Televizyon
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Altschull J H (1995), Agents of Power: The Media and Public Policy, White Plains, Longman Publishing, NY.
  • Duran R (2001), Global Medya Eleştirileri Burası Dünya Polis Radyosu, İçinde: Editör mü Pazarlamacı mı?, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul,
  • Galtung J and Ruge M H (1965), The Structure of Foreign News. The Presentation of the Congo, Cuba and Cyprus Crises in Four Norwegian Newspapers, Journal of Peace Research, vol. 2, pp. 64-91.
  • Gans H J (1980), Deciding What's News: A Study of CBS Evening News NBC Nightly News, Newsweek, and Time, Vintage Books, New York.
  • Girgin A (2000), Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etik'i, İnkılap Kitapevi, İstanbul.
  • Golding P and Elliott P (1979), Making the News, inside: News Values and News Production, Longman, London, pp: 114.
  • Hall S, Chritcher C, Jefferson T, Clarke J and Roberts B (1978), The Social Production of News, inside: Policing the Crisis, Mugging, the State and Law and Order, Basingstoke Macmillan Ltd., pp. 424-429.
  • Herbert J (2000), Journalism in the Digital Age, Oxford, Focal Press.
  • İşseveroğlu G (2001), Meslek Ahlakı, Endüstri ve İnsan Kaynakları Derg, 3 (1), http://www. isgüc.org/gisseverl.htm.
  • Kaniss P (1991), Making Lokal News, The University of Chicago Press, Chicago.
  • Kılıç D (2003), Haber Yapma Sürecinde Haber Editörü ve Editoryal Süreç. Kurgu, Sayı: 20.
  • Kılıç D (1999), Türkiye'de Parlamento Muhabirliğinin İncelenmesi ve TBMM'de bir Uygulama, Kurgu, Sayı: 16.
  • Kılıç D (1998), Kaynak Muhabir Modeli açısından Türkiye'de Parlamento Muhabirliği, Yüksek Lisans Tezi, AÜ Sos. Bil. Enst., Eskişehir.
  • Macrae M (2002), News Selection and Coverage of Cases Involving James Peng, Paul Chen, James Su and Wang Jianping, http://www.journalism.uts.edu.au/Technis/Essays/Macrae_research/Macrae_res_text.html.
  • Myers G (2001), News Value, http://www.ling. lanes.ac.uk/staff/newsvalue.htm,,aol.
  • Öktem N (1986), Kamuoyu Oluşturmasında Basının Eğitim İşlevi ve Kamu Yararı Ölçütü, Genç Gazeteciler Eğitim Semineri. İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
  • Peiser W (2002), Setting The Journalist Agenda: Infleences from Journalist' Indiviual Characteristics and From Media Factors, Journalism and Mass Communication Quarterly, 77 (2).
  • Severin W J ve Tankard J W (1994), İletişim Kuramları: Kökenleri, Yöntemleri ve Kitle İletişim Araçlarında Kullanımları, Ali Atıf Bir ve N. Serdar Sever (çev), Kibele Sanat Merkezi Yayını, Eskişehir.
  • Shoemaker P J and Reese S D (1996), Mediating The Message: Theories of Influences on Mass Media Content, 2.' Edition, Longman Publication.
  • Sözen E (1997), Medyatik Hafıza, Timaş Yayınları, İstanbul.
  • Talu U (2000), Dipsiz Medya, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Tılıç D (2001), 2000'ler Türkiye'sinde Gazetecilik ve Medyayı Anlamak, Su Yayınları.
  • Tılıç D (1998), Utanıyorum Ama Gazeteciyim Türkiye ve Yunanistan'da Gazetecilik, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Topçuoğlu N (1996), Basında Reklam ve Tüketim Olgusu, Vadi Yayınları, Ankara.
APA Kılıç D (2005). Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. , 130 - 141.
Chicago Kılıç Deniz Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. (2005): 130 - 141.
MLA Kılıç Deniz Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. , 2005, ss.130 - 141.
AMA Kılıç D Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. . 2005; 130 - 141.
Vancouver Kılıç D Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. . 2005; 130 - 141.
IEEE Kılıç D "Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı." , ss.130 - 141, 2005.
ISNAD Kılıç, Deniz. "Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı". (2005), 130-141.
APA Kılıç D (2005). Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. Selçuk İletişim, 3(4), 130 - 141.
Chicago Kılıç Deniz Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. Selçuk İletişim 3, no.4 (2005): 130 - 141.
MLA Kılıç Deniz Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. Selçuk İletişim, vol.3, no.4, 2005, ss.130 - 141.
AMA Kılıç D Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. Selçuk İletişim. 2005; 3(4): 130 - 141.
Vancouver Kılıç D Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. Selçuk İletişim. 2005; 3(4): 130 - 141.
IEEE Kılıç D "Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı." Selçuk İletişim, 3, ss.130 - 141, 2005.
ISNAD Kılıç, Deniz. "Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı". Selçuk İletişim 3/4 (2005), 130-141.