Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 44 Sayfa Aralığı: 203 - 223 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30794/pausbed.761358 İndeks Tarihi: 23-09-2021

MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888)

Öz:
19. yüzyılda Osmanlı Devleti toprak kayıpları ve kitlesel göçlerle karşılaştı. Yaşanan toprak kayıpları sınırların da değişmesinesebep oldu. Yeni sınırlar beraberinde Osmanlı taşra idaresinde düzenlemeleri getirdi. Bu idari düzenlemelerde çeşitli unsurlaradikkat edildi. Öncelikle sınır değişikliğine neden olan sebeplere odaklanıldı. Terk edilen yerlerden Osmanlı topraklarına göçetmek zorunda kalanların iskânlarına müsait yerler bu açıdan önemliydi. Göçmenlerin terk ettikleri topraklarına olabildiğinceyakın yerlere iskân edilmeleri amaçlandı. Ayırca sınırdaki ülkeden gelmesi muhtemel saldırıların da önlenmesi istenmekteydi.Bu nedenle 93 Harbi ardından Yunanistan’a terk edilen Tesalya’dan göç edecek Müslüman ahalinin iskânına elverişli bir idaribirim teşkil edildi. Serfiçe’nin Yunanistan sınırına yakınlığı onun hem muhacirlerin iskânına elverişli olmasını hem de askerîaçıdan önemli olmasını sağlıyordu. Bu yüzden Serfiçe Manastır vilayetinden ayrıldı. Askeri önemine binaen merkez idare ilehızlı haberleşebilmesi için müstakil sancak olarak teşkil edildi. Bu çalışmada sayılan gerekçelere dair belgeler değerlendirilerekSerfiçe sancağının idari hususiyetlerine dikkat çekilmiş, yapılan düzenlemeler açıklanmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelime:

ORGANIZING AND ADMINISTRATION OF THE DETACHED SANJAK OF SERVIA (1881-1888)

Öz:
In the 19th century, the Ottoman Empire encountered land losses and mass migrations. Soil losses caused the borders to change. New borders brought regulations with the Ottoman provincial administration. Various factors were taken into consideration in these administrative arrangements. First of all, the reasons that cause border changes were focused. Places suitable for the resettlement of those who had to migrate from the abandoned places to the Ottoman lands were important in this respect. The immigrants were intended to be resettled as close as possible to their abandoned lands. Also, it was requested to prevent possible attacks from the country on the border. Therefore, an administrative unit suitable for the settlement of the Muslim people who would migrate from Thessaly, which was left to Greece after the 93 War, was established. Servia's proximity to the Greek border enabled it to be both suitable for the resettlement and militarily important. So Servia plucked from the Bitola province. Due to its military importance, it was established as a detached sanjak so that it could communicate quickly with the central administration. In this study, the documents regarding the reasons listed were evaluated and the administrative characteristics of the Servia sanjak were taken into consideration and the arrangements made were tried to be explained.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1.Arşiv Vesikaları
  • 1.1. Başkanlık Devlet Arşivleri (BOA.)
  • Sadâret Mektubî Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM.), 401/16.
  • Sadâret Mektubî Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL.), 146/65.
  • Sadâret Mektubî Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM.), 406/20.
  • Cevdet Dâhiliye Evrakı (C.DH.), 141/7017.
  • Dâhiliye Nezâreti Mektubî Kalemi (DH.MKT.), 1343/113, 1345/45, 1346/53, 1350/109, 1351/21, 1360/50, 1362/85, 1381/103, 1384/7, 1384/56, 1418/61, 1437/32, 1472/21, 1517/49, 1542/29, 1548/76, 1558/84, 1560/23, 1573/81, 1576/56, 1578/5, 1580/115, 1591/60, 1601/47, 1607/28, 1610/87, 1630/86, 1800/92, 1855/51, 1901/120, 1961/32, 1977/23, 1978/91,1990/117, 2026/42.
  • Dâhiliye Nezâreti Şifre Evrakı (DH.SFR.), 114/57, 124/21, 126/105, 126/107, 126/116, 127/24, 127/45, 130/17, 133/127, 137/47.
  • Hariciye Nezareti İrâde (HR.İD.), 34/65.
  • Hariciye Nezareti Tahrirat (HR.TH.), 40/27, 71/52.
  • Hariciye Nezâreti Tercüme Odası Evrakı (HR.TO.), 205/14. Haritalar (HRT.h.), 1820.
  • İrâde Dâhiliye (İ.DH.), 851/68280, 852/68280, 853/68409, 877/69959, 900/71564, 904/71853, 929/73602, 970/76644, 998/78857, 1013/79947, 1032/81271, 1073/84129, 1095/85847, 1133/88467, 1207/94511, 1213/94961, 1295-2/101950.
  • İrâde Meclis-i Mahsus (İ.MMS.) 70/3254, 84/3624, 102/4312, 102/4335. İrâde Yunanistan (İ.MTZ. (01)), 18/785.
  • İrâde Şûrâ-yı Devlet (İ.ŞD.), 60/3431, 64/3781, 81/4774, 99/5931.
  • Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV.), 4/85, 11/6, 19/22, 31/17, 41/15, 73763.
  • Şûrâ-yı Devlet Evrakı (ŞD.), 613/38, 2088/45, 2090/7, 2090/37, 2090741, 2090/43, 2091/27, 2092/6, 2447/9. Rumeli Müfettişliği Manastır Evrakı (TFR.I.MN.), 123/12273.
  • Yıldız Sadâret Resmi Maruzât Evrakı (Y.A.RES.), 30/32.
  • Yıldız Mütenevvî Maruzât Evrakı (Y.MTV.), 37/79.
  • 143 Yenişehir, Golos ve Tırhala’ya kaymakam tayini devletin kararlılığını gösterir. Ancak galibiyete rağmen sınırdaki ufak değişikliklerle
  • Osmanlı birlikleri çekilir. Bk. İlkay Erken, Yanya Sancağının İdari Yapısı ve Yerleşim Birimleri (1867-1913), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun 2019, s. 74-76.
  • Yıldız Parakende Evrakı Askerî Maruzât (Y.PRK.ASK.), 8/40, 10/57, 15/28, 20/12, 51/35.
  • Yıldız Parakende Evrakı Dâhiliye Nezâreti Maruzâtı (Y.PRK.DH.), 1/58.
  • Yıldız Parakende Evrakı Umumî Vilayetler Tahrirâtı (Y.PRK.UM.), 16/15.
  • Yıldız Parakende Evrakı Askerî Jurnal (Y.PRK.AZJ.), 16/67.
  • 1.2. Süreli Yayınlar
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 36, H. 1298/M. 1880-1881.
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 37, H. 1299/M. 1881-1882.
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 38, H. 1300/M. 1882-1883.
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 38, H. 1301/M. 1883-1884.
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 42, H. 1304/M. 1886-1887.
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 43, H. 1305/M. 1887-1888.
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 44, H. 1306/M. 1888-1889.
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 45, H. 1307/M. 1889-1890.
  • Devlet Salnamesi (D.S.), Defa’ 58, H. 1320/M. 1902-1903.
  • Takvim-i Vekâyi, H. 13 Zilhicce 1255/M. 17 Şubat 1840, S. 193.
  • Manastır Vilayet Salnamesi (M.V.S.), H. 1292/M. 1875-1876.
  • Manastır Vilayet Salnamesi (M.V.S.), H. 1293/M. 1876-1877.
  • Manastır Vilayet Salnamesi (M.V.S.), R. 1305/M. 1889-1890.
  • Yanya Vilayet Salnamesi (Y.V.S.), H. 1292/M. 1875-1876.
  • 3. Tetkik Eserler
  • Ahmed Cemal. (1312). Coğrafya-yı Osmani, Harbiye Matbaası, İstanbul.
  • Ali Saib. (1304). Coğrafya-yı Mufassal-ı Memalik-i Devlet-i Osmaniye, Matbaa-yı Ebuz’-Ziya, Kostantiniyye.
  • Ali Tevfik. (1318). Memalik-i Osmaniye Coğrafyası, Kasbar Matbaası, İstanbul.
  • Ali Tevfik. (1312). Memalik-i Osmaniye Coğrafyası, Kasbar Matbaası, Dersaadet.
  • Arısoy, İ. A. (2021), Selânik Vilayeti Litohor Nahiyesi ve Papasköprüsü Kereste Gümrüğü, Efe Akademi Yayınevi, İstanbul.
  • Aydın, M. (1994). “93 Harbi”, DİA, C. 9, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 498-499.
  • Demirci, M. (2009). “Sâmerrâ”, DİA, C. 36, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 70-71.
  • Efe, A. (2002). Muhassıllık Teşkilatı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
  • Erken, İ. (2014). İşkodra Vilayetinin idari ve Sosyal Yapısı (1876-1912), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Ünversitesi, Samsun.
  • ______, (2015). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kocaeli Sancağının İdari Yapısı”, Türkiyat Mecmuası, C. 25/Güz, s. 193-236.
  • ______, (2019). Yanya Sancağının İdari Yapısı ve Yerleşim Birimleri (1867-1913), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
  • Gencer, A. İ. (1992). “Berlin Antlaşması”, DİA, C. 5, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 516-517.
  • İbn’ül Nüzhet Cevad. (1328). Haritalı Musavver Memalik-i Osmaniye Coğrafyası, Sertiban Osmaniye Matbaası, İstanbul.
  • Ali Cevad. (1313). Memalik-i Osmaniyenin Tarih ve Coğrafya Lugati, C.1-3, Mahmud Bey Matbaası, Dersaadet.
  • Karal, E. Z. (1995). Osmanlı İmparatorluğundan İlk Nüfus Sayımı 1831, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara.
  • Kılıç, S. (2009). “Tanzimat’ın İlanından 1864 Düzenlemesinin Uygulanmasına Kadar Geçen Dönemde Valilik Kurumu”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 28, S. 45, Ankara, s. 43-62.
  • Kütükoğlu, M. (2012). “Mürur Tezkiresi”, DİA, C. 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 60-61.
  • Şemseddin Sami. (1894). Kāmûsü’l-A’lâm, C. 4, Mihran Matbaası, İstanbu.
  • ______, (1898). Kāmûsü’l-A’lâm, C. 6, Mihran Matbaası, İstanbul.
  • Şener, A. (1987). Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi (1839-1876), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Turna, N. (Mart 2019). “Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Seyahat Varakaları ve Kadınlar”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, C. 6, S. 14, s. 155-177.
  • Tüccarzâde İbrahim Hilmi. (1328). Resimli ve Haritalı Coğrafya-yı Osmani, Matbaayı Hayriye, İstanbul.
  • Türkmen, Z. (2016). “Dîvânıharp”, DİA, Ek-1, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 337-340.
  • Ünlü, M. (1996). Manastır Vilayeti’nin İdari ve Sosyal Yapısı (1873-1912), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
  • Beyan ve Açıklamalar (Disclosure Statements)
  • 1. Bu çalışmanın yazarları, araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyduklarını kabul etmektedirler (The authors of this article confirm that their work complies with the principles of research and publication ethics).
  • 2. Yazarlar tarafından herhangi bir çıkar çatışması beyan edilmemiştir (No potential conflict of interest was reported by the authors).
  • 3. Bu çalışma, intihal tarama programı kullanılarak intihal taramasından geçirilmiştir (This article was screened for potential plagiarism using a plagiarism screening program).
APA ERKEN İ (2021). MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). , 203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
Chicago ERKEN İLKAY MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). (2021): 203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
MLA ERKEN İLKAY MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). , 2021, ss.203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
AMA ERKEN İ MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). . 2021; 203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
Vancouver ERKEN İ MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). . 2021; 203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
IEEE ERKEN İ "MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888)." , ss.203 - 223, 2021. 10.30794/pausbed.761358
ISNAD ERKEN, İLKAY. "MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888)". (2021), 203-223. https://doi.org/10.30794/pausbed.761358
APA ERKEN İ (2021). MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(44), 203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
Chicago ERKEN İLKAY MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.44 (2021): 203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
MLA ERKEN İLKAY MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.44, 2021, ss.203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
AMA ERKEN İ MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(44): 203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
Vancouver ERKEN İ MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(44): 203 - 223. 10.30794/pausbed.761358
IEEE ERKEN İ "MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888)." Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.203 - 223, 2021. 10.30794/pausbed.761358
ISNAD ERKEN, İLKAY. "MÜSTAKİL SERFİÇE SANCAĞININ TEŞKİLİ ve İDARESİ (1881-1888)". Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 44 (2021), 203-223. https://doi.org/10.30794/pausbed.761358