EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ

Betül GÜREL, (Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Aile ve Tüketici Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)
Zeynep ÇOPUR (Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Aile ve Tüketici Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)
Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi
32 4
Yıl: 2021 Cilt: 21 Sayı: 52 Sayfa Aralığı: 631 - 668 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21560/spcd.vi.693212 İndeks Tarihi: 29-07-2022

EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ

Öz:
Bu çalışma, ekonomik faktörlerin evlilik kalitesine etkisini incelemek amacıyla Ankara’da farklı sosyo-ekonomik düzeydeki üç ilçede yürütülmüştür. Bunun için öncelikle 211 evli çiftten (422 evli birey) veri toplanarak Evlilik Kalitesi Ölçeği (EKÖ) geliştirilmiş ve Aile Ekonomik Güçlük Ölçeğinin (AEGÖ) uyarlama çalışması yapılmıştır. Daha sonra 278 evli çift (556 evli birey) ile görüşülerek elde edilen verilerle Evlilik Kalitesi Model Testi kurulmuştur. Son formu ile EKÖ’nün 5 faktörlü ve 42 maddeden oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu belirlenmiştir. Yapılan dyadic model testi ile kadın ve erkeklerin “aile ekonomik güçlüğü” ile “evlilik kalitesi” arasındaki ilişkide “eş tükenmişliği”nin rolü incelenmiştir. Eş tükenmişliğinin aracı rolü, Heteroseksüel Çift Dayanışması Aracı Modeli (APIMeM) ile; etkileşim rolü ise Heteroseksüel Çift Dayanışması Etkileşim Modeli (APIMoM) ile analiz edilmiştir. Model testinden elde edilen sonuçlar, ekonomik güçlükle evlilik kalitesi arasındaki ilişkinin eş tükenmişliğine bağlı olarak değişmediğini, ancak çiftlerin eş tükenmişliği arttıkça, eşlerin her ikisinin de evlilik kalitesinin anlamlı olarak düştüğünü göstermiştir. Bunun yanı sıra, eşlerin yaşadıkları ekonomik güçlük, kendilerinin ve/veya eşlerinin yaşadıkları eş tükenmişliği aracılığıyla evlilik kalitelerini düşürmektedir. Eşin evlilik kalitesinin düşük olması ise büyük ölçüde kendi eş tükenmişliği, nispeten de eşinin yaşadığı eş tükenmişliği nedeniyle gerçekleşmektedir. Çalışmadan elde edilen bulgular doğrultusunda araştırmacılara, akademisyenlere, kişilere ve kurumlara yönelik çeşitli öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime: Evlilik Kalitesi Evlilik Kalitesi Ölçeği Aile Ekonomik Güçlüğü Eş Tükenmişliği

THE EFFECT OF ECONOMIC FACTORS ON MARITAL QUALITY: A DYADIC MODEL

Öz:
This study was conducted in three different socioeconomic districts in Ankara to examine the effect of economic factors on the quality of marriages. This study initially collected data from 211 married couples (422 married individuals), to develop the Marital Quality Scale (MQS) and for the Family Economic Strain Scale (FESS), an adaptation study was performed. Then, the researchers met with 278 married couples (556 married individuals) and by using the data obtained, the Marital Quality Model Test was established. Then, the researchers met with 278 married couples (556 married individuals) and by using the data obtained, the Marital Quality Model Test was established. The MQS is a 5-factor with 42 items. This study determined that the MQS is a valid and reliable scale for Turkey. A dyadic model test was performed, and this study examined the role of “couple burnout” (mediation or moderation) in the relationship between “family economic strain” and “marital quality” of males and females. The mediation and the moderation roles of couple burnout were analyzed using the mediation model of heterosexual couple solidarity (Actor-Partner Interdependence Mediation Model–APIMeM) and the moderation model of heterosexual couple solidarity (Actor-Partner Interdependence Moderation Model–APIMoM), respectively. The model test results showed that the relationship between economic strain and marital quality did not vary by couple burnout; however, as the couple burnout perceived by couples increased, the marital quality of each spouse significantly decreased. Moreover, economic strain experienced by spouses decreased marital quality by mediating the couple burnout experienced by individuals or their spouses. Lower marital quality was mostly due to his/her own couple burnout, and slightly because of the couple burnout experienced by his/her spouse. In light of its findings, this study offers suggestions to researchers, academicians and institutions.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Amato, P. R., & Rogers, S.J. (1999). Do attitudes toward divorce affect marital quality? Journal of Family Issues, 20, 69-86.
  • Aytaç, I. A., & Rankin, B. H. (2009). Economic crisis and marital problems in Turkey: testing the family stress model. Journal of Marriage and Family, 71, 756-767.
  • Bird, G.W., & Melville, K. (1994). Families and intimate relationships. New York: McGrawHill Companies.
  • Botkin, D. R., Weeks, M. N., & Morris, J. E. (2000). Changing marriage role expectations: 1961–1996. Sex Roles, 42(9-10), 933-942.
  • Bradbury, N. B. Finchman, F. D., & Beach, S. R. (2000). Research on the nature and determinants of marital satisfaction: A decade in review. Journal of Marriage and The Family, 62, 964-980.
  • Can, H. (2013). İlköğretim okullarında çalışan evli öğretmenlerin eş tükenmişlik düzeyleri ile eş desteği, evlilik yetkinliği ve stresle başa çıkma stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitütüsü, Muğla.
  • Conger, R.D., Elder,G.H., Lorenz, F.O., Conger, K.J., Simons, R.L., Whitbeck, L.B. ve ark. (1990). Linking economic hardship to marital quality and instability. Journal of Marriage and Family, 52 (3), 643-656.
  • Connides, I. A. (2001). Family ties and aging. Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Cox, F. D. (2006). Human intimacy: Marriage, the family, and its meaning. Belmont, CA : Thomson/Wadsworth.
  • Çapri, B. (2008). Eş tükenmişliğini yordayan değişkenlerin incelenmesi. Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
  • Çapri, B., & Gökçakan, Z. (2012). Eş tükenmişliğinin yordanmasında cinsiyet farklılıkları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 35-53.
  • Dew, J. (2008). Debt change and marital satisfaction change in recently married couples. Family Relations, 57(1), 60-71.
  • Dew, J., & Dakin, J. (2011). Financial disagreements and marital conflict tactics. The Journal of Financial Therapy, 2 (1), 23-42.
  • Erbek, E., Beştepe, E., Akar, H., Eradamlar, N., & Alpkan, E. L (2005). Evlilik uyumu. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 18 (1), 39-47.
  • Gladding, S. T. (2012). Family therapy (Aile Terapisi, Edit: İ. Keklik ve İ. Yıldırım). Ankara: Türk PDR-DER Yayınları.
  • Grable, J.E., Britt,S., & Cantrell, J. (2007). An exploratory study of the role financial satisfaction has on the thought of subsequent divorce. Family and Consumer Sciences Research Journal, 36 (2), 130-150.
  • Gül, G. (2003). Aile ve evlilik kurumu. Evlilik Okulu Kişiler Arası İlişkiler ve İletişim Becerileri (Edi. Haluk Yavuzer).11. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Hilton, J. M., & Devall, E. L. (1997). The family economic strain scale: development and evaluation of the instrument with single and two-parent families. Journal of Family and Economic Issues, 18(3), 247-271.
  • Jackson, J. B., Miller, R. B., Oka, M., & Henry, R. G. (2014). Gender differences in marital satisfaction: A meta- analysis. Journal of Marriage and Family, 76, 105-129.
  • Jensen, J., Rauer, A., & Volling, B. (2013). A dyadic view of support in marriage: The critical role of men’s support provision. Sex Roles, 68, 427-438.
  • Kendir, E. M., & Demirli, C. (2016). Evlilik doyumu üzerinde anne baba tutumunun etkisinin incelenmesi. Education Sciences, 11 (3), 96-113.
  • Kızıldağ, S. (2015). Eş tükenmişliği: Bir model testi. Yayınlanmamış Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Kodan-Çetinkaya, S., & Gençdoğan, B. (2014). The relationship between marital quality, attitudes towards gender roles and life satisfaction among the married individuals, Psychology, Society ve Education, 6(2), 94-112.
  • Kwon, H.E., Rueter, M.A., Lee, M.İ., Koh, S., & Ok, S.W. (2003). Marital relationships following the Korean economic crisis: applying the family stress model. Journal of Marriage and Family, 65 (2), 316–325.
  • Lorenz, F.O., Conger, R.D., Simon, R.L. Whitbeck, L.B., & Elder, G.H. (1991). Economic pressure and marital quality: an illustration of the method variance problem in the causal modeling of family processes. Journal of Marriage and Family, 53 (2), 375-388.
  • Machaty, A. (2013). Dispositional optimism and marital adjustment. Master of Science, Colloge of Agriculture, University of Kentucky.
  • Mason, T. M., Canlas, C. M., & Wang, D. N. (2013). Marital satisfaction and depressive symptoms in China. Journal of Family Psychology, 27(4), 677-682.
  • Mills, R. J., Grasmick, H. G., Morgan, C. S., & Wenk, D. (1992). The effects of gender, family satisfaction, and economic strain on psychological well-being. Family Relations, 41 (4), 440-445.
  • Mütevellioğlu, N., & Çizel, R. B. (2010), “İşsizlik ve Sosyal Haklar: Bir Alan Araştırmasının Bulguları”, İçinde Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu II Bildiriler (ed. Mesut Gülmez, Nagihan Durusoy Öztepe, Nergis Mütevellioğlu, Oğuz Karadeniz, Handan Kumaş), İstanbul: Can Matbaacılık.
  • Norton, R. (1983). Measuring marital quality: A critical look at the dependent variable. Journal of Marriage and Family, 45, 141-151.
  • Obradović, J., & Cudina, M. (2012). Economic hardship and marital quality in Croatia. Contemporary Perspectives in Family Research, 6, 59–92.
  • Özgüven, İ. E. (2009). Evlilik ve aile terapisi. Ankara: PDR Yayınları.
  • Özgüven, İ. E. (2010). Ailede iletişim ve yaşam. Ankara: Pdrem Yayınları.
  • Pew Research Center (PRC) (2013). Social and Demographic Trends Project: Love And Marriage. [Çevrim-içi:http://www.pewsocialtrends.org/2010/11/18/iii-marriage/], Erişim Tarihi: 11 Ekim 2015.
  • Pines, A. M. (1996). Couple Burnout. New York / London: Routledge.
  • Pines, A. M., & Nunes, R. (2003). The relationship between career and couple burnout: implications for career and couple counseling. Journal of Employment Counseling, 40 (2), 50-64.
  • Pines, A. M., Neal, M. B., Hammer, L. B., & Icekson,T. (2011). Job burnout and couple burnout in dual-earner couples in the sandwiched generation. Social Psychology Quarterly, 74, 361-386.
  • Proulx, C. M., Helms, H.M., & Buehler, C. Y. L. (2007). Marital quality and personal wellbeing: A meta-analysis. Journal of Marriage and Family, 69, 576-593.
  • Saxton. L. (1982). The nature of marriage, the individual, marriage, and the family. (5.Edith). Wadsworth Publishing Company Belmont, California A Division of Wadswort, Inc. (Pp.216-224).
  • Sprecher, S., Metts, S., Burleson, B., Hatfield, E., & Thompson, A. (1995). Domains of expressive interaction in intimate relationships: Associations with satisfaction and commitment. Family Relations, 44(2), 203-210.
  • Şentürk, Ü. (2008). Aile kurumuna yönelik güncel riskler. Aile ve Toplum, 10 (4), 7-31.
  • Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Edit: Mustafa Baloğlu). (6. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Veenhoven, R. (2012). Happiness, also known as “Life satisfaction” and “Subjective wellbeing” (Chapter 3) In Land, K. C, Michalos, A. C. and Sirgy, M. J. (Eds.) Handcook of social indicators and quality of life research. New York: Springer Press, (Pp: 63-77).
  • Young, M., & Schieman, S. (2012). When hard times take a toll the distressing consequences of economic hardship and life events within the family-work interface. Journal of Health And Social Behavior, 53(1), 84-98.
APA GÜREL B, Copur Z (2021). EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. , 631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
Chicago GÜREL BETÜL,Copur Zeynep EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. (2021): 631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
MLA GÜREL BETÜL,Copur Zeynep EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. , 2021, ss.631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
AMA GÜREL B,Copur Z EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. . 2021; 631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
Vancouver GÜREL B,Copur Z EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. . 2021; 631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
IEEE GÜREL B,Copur Z "EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ." , ss.631 - 668, 2021. 10.21560/spcd.vi.693212
ISNAD GÜREL, BETÜL - Copur, Zeynep. "EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ". (2021), 631-668. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.693212
APA GÜREL B, Copur Z (2021). EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(52), 631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
Chicago GÜREL BETÜL,Copur Zeynep EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 21, no.52 (2021): 631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
MLA GÜREL BETÜL,Copur Zeynep EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, vol.21, no.52, 2021, ss.631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
AMA GÜREL B,Copur Z EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2021; 21(52): 631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
Vancouver GÜREL B,Copur Z EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2021; 21(52): 631 - 668. 10.21560/spcd.vi.693212
IEEE GÜREL B,Copur Z "EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ." Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21, ss.631 - 668, 2021. 10.21560/spcd.vi.693212
ISNAD GÜREL, BETÜL - Copur, Zeynep. "EKONOMİK FAKTÖRLERİN EVLİLİK KALİTESİNE ETKİSİ: BİR DYADİC MODEL TESTİ". Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 21/52 (2021), 631-668. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.693212
Sayfa Oluşturulma Tarihi
25-04-2024 8:39

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları