VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU

Özcan ALTAY (Anayasa Mahkemesi Kararlar Müdürü)
Anayasa yargısı
11 3
Yıl: 2021 Cilt: 38 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 285 - 316 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 03-10-2021

VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU

Öz:
Türk vergi hukukunda uzlaşma daha önce akademik alanda birçokkez ele alınmış, hukuki niteliği ve uygulaması üzerine doktrindeçalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda uzlaşma kurumunun temelanayasal ilkeler olan vergide eşitlik ve kanunilik ilkeleri bağlamındaçoğunlukla Anayasa’ya aykırı olarak nitelendiği görülmektedir.Gerçekten de uzlaşma olanağından istifade eden ve bu hakkını bir şekildekullan(a)mayan mükellefler arasında ödeyecekleri vergi miktarları veyacezalar bakımından oluşan farklar (eşitsizlikler) uzlaşmayı ilk bakıştaAnayasa’nın 73’üncü maddesinde yer bulan vergide eşitlik ilkesi ileçelişik hâle getirmektedir. Ancak Anayasa Mahkemesi kararlarındavurgulanan vergide eşitliğin eylemli bir eşitliğe denk düşmeyen biçimselyönü ve Mahkemenin muhtelif kararlarında vergi düzenlemelerindeöngörülen eşitsizliklerin haklı nedene bağlı olarak hoş görülebilmesi,meselenin ilgili Anayasa Mahkemesi kararları yönünden daha yakındanincelenmesini gerektirmektedir.Bu doğrultuda makalede “uzlaşma”, Türk vergi hukukundadüzenleniş şekli ve belirgin özellikleri ekseninde özetlenecek, ardındanvergide eşitlik ilkesine uygunluğu bakımından irdelenecektir. Konuhakkındaki benzer akademik çalışmalardan farklı olarak bu irdeleme,kıyaslanmaya elverişli Anayasa Mahkemesi kararları üzerindenyapılacaktır. Makalenin son kısmında uzlaşmanın Almanya’da uygulanıştarzı ve niteliğine ilişkin kısa bir değerlendirmeye yer verilecek, böylelikle vergide uzlaşma kurumuna özellikle kanunilik (ve dolayısıylaeşitlik) ilkesi bakımından farklı bir perspektif sunulmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelime:

The Constitutionality of Settlement in Tax Law in the Context of the Equality Principle in Taxation

Öz:
The settlement in the Turkish tax law has been elaborated many times in the academic field, and several studies have been made in doctrine as to its legal nature and practice. Those studies mostly consider the institution of settlement as unconstitutional in the context of the principles of equality and legality in taxation. Indeed, the differences (and/or inequalities) in terms of tax amounts and fines between taxpayers who have taken advantage of the settlement option and those who have not (or could not) exercised this right, put the settlement, prima facie, incompatible with the principle of equality in taxation enshrined in Article 73 of the Constitution. However, it requires a closer look into the subject, as the Constitutional Court reiterates in its various decisions that the formal aspect of the so-called equality principle does not refer to an actual equality, and it may defer to the inequalities offered by tax regulations, on condition that they are justified. In this respect, the article initially summarizes the settlement based on its formation in the Turkish tax law and its certain qualifications, then it examines its compatibility with the principle of equality in taxation. This examination, departing from similar academic works, is made under the Constitutional Court’s decisions which are suitable for analogy. The last part of the article covers a short assessment concerning the nature and practice of the settlement procedure in Germany, thus introducing a different perspective to the institution of settlement in tax law.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • “Abgabenordnung in der Fassung der Bekanntmachung vom 1. Oktober 2002 (BGBl. I S. 3866; 2003 I S. 61), die zuletzt durch Artikel 8 des Gesetzes vom 11. Februar 2021 (BGBl. I S. 154) geändert worden ist”, https://www. gesetze-im-internet.de/ao_1977/AO.pdf (Erişim Tarihi: 3/4/2021).
  • AFŞAR, Neslihan (2019). “Türk Vergi Hukukunda Uzlaşma Kurumunun Vergide Eşitlik İlkesi Yönünden Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • BAYRAM, Erdin (2008). “Kanun Sistematiğinde ‘Madde’”, Yasama Dergisi, S. 8, ss. 22-43.
  • BİLİCİ, Nurettin, “Yeni bir borç krizine doğru mu?”, Dünya Gazetesi, 8 Aralık 2016, https://www.dunya.com/kose-yazisi/yeni-bir-borc-krizine-dogrumu/ 340851 (Erişim Tarihi: 7/1/2021).
  • CANDAN, Turgut (2001). Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma, Ankara: Yaklaşım Yayınları.
  • ÇAĞAN, Nami (1982). Vergilendirme Yetkisi, İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
  • DURMUŞ, Neslihan Karataş (2018). Vergi Hukukunda Uzlaşma ve Alternatif Çözüm Yolları, Ankara: Adalet Yayınevi.
  • KARAKOÇ, Yusuf (2015). Vergi Anlaşmazlıklarının/Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • KÜÇÜKKAYA, Mehmet (2008). “Vergisel Uyuşmazlıkların Uzlaşma Yoluyla Çözümü”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • LORBACH, Christian (2013). “Die tatsächliche Verständigung im Besteuerungsverfahren und ihre Auswirkungen auf das Steuerstrafverfahren”, Szeged Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi. Millet Meclisi Tutanakları, D. 1, YY. 2, https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/MM__/d01/c012/mm__01012045ss0064.pdf (Erişim Tarihi: 8/1/2021).
  • ÖDEN, Merih (2003). Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • ÖNCEL, Mualla, KUMRULU, Ahmet, ÇAĞAN, Nami, GÖKER, Cenker (2020). Vergi Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.
  • SABAN, Nihal (2001). “Vergi Suçlarında Affı Anayasa ile Sorunsallaştırmak”, Anayasa Yargısı, C. 17, S. 1, ss. 451-475.
  • SEER, Roman, “Verständigungen an der Schnittstelle von Steuer- und Steuerstrafverfahren”, http://docplayer.org/47122914-Verstaendigungenan- der-schnittstelle-von-steuer-und-steuerstrafverfahren.html (Erişim Tarihi: 6/6/2021).
  • ŞENYÜZ, Doğan (2017). Vergi Ceza Hukuku, Bursa: Ekin Yayınevi.
  • TBMM 648 no’lu Komisyon Raporu, D. 19, YY. 3, https://www.tbmm.gov. tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d19/c058/tbmm19058092ss0648.pdf (Erişim Tarihi: 6/6/2021).
  • TBMM 357 no’lu Komisyon Raporu, D. 17, YY. 3, https://www.tbmm.gov. tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d17/c020/tbmm17020027ss0357.pdf (Erişim Tarihi: 7/1/2021).
  • TEKBAŞ, Abdullah (2010). “Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. O, ss. 123- 191.
  • YAVAŞLAR, Funda Başaran (2008). “Türk Vergi Hukuku’nda Uzlaşma”, Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 25, S. 2, ss. 309- 337.
  • YAVAŞLAR, Funda Başaran (2010).” Uzlaşma Uygulaması Hukuka Uygun Mu?”, Vergi Sorunları Dergisi, S. 257, ss. 165-173.
  • YILMAZ, Elif (2009). “Uzlaşma Müessesesinin Hukuki Niteliği ve Temel Vergilendirme İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 13, S. 1-2, ss. 321-351.
  • AYM, E.1970/36, K.1970/50, 24/12/1970.
  • AYM, E.1974/31, K.1974/43, 24/10/1974.
  • AYM, E.1986/5, K.1987/7, 19/03/1987.
  • AYM, E.1994/91, K.1995/34, 18/07/1995.
  • AYM, E.2006/119, K.2009/145, 15/10/2009.
  • AYM, E.2010/118, K.2011/170, 22/12/2011.
  • AYM, E.2010/117, K.2011/2, 06/01/2011.
  • Reis Otomotiv Ticaret ve Sanayi A.Ş. [GK], B. No: 2015/6728, 1/2/2018.
  • Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararı, E. 1986/2, K. 1986/2, 23/20/1986.
APA altay ö (2021). VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. , 285 - 316.
Chicago altay özcan VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. (2021): 285 - 316.
MLA altay özcan VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. , 2021, ss.285 - 316.
AMA altay ö VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. . 2021; 285 - 316.
Vancouver altay ö VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. . 2021; 285 - 316.
IEEE altay ö "VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU." , ss.285 - 316, 2021.
ISNAD altay, özcan. "VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU". (2021), 285-316.
APA altay ö (2021). VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. Anayasa yargısı, 38(1), 285 - 316.
Chicago altay özcan VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. Anayasa yargısı 38, no.1 (2021): 285 - 316.
MLA altay özcan VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. Anayasa yargısı, vol.38, no.1, 2021, ss.285 - 316.
AMA altay ö VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. Anayasa yargısı. 2021; 38(1): 285 - 316.
Vancouver altay ö VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU. Anayasa yargısı. 2021; 38(1): 285 - 316.
IEEE altay ö "VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU." Anayasa yargısı, 38, ss.285 - 316, 2021.
ISNAD altay, özcan. "VERGİ HUKUKUNDA UZLAŞMANIN VERGİDE EŞİTLİK İLKESİ BAĞLAMINDA ANAYASA’YA UYGUNLUĞU". Anayasa yargısı 38/1 (2021), 285-316.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 19:28

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları