Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi

Meşe, Ramazan

Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi

Ramazan MEŞE (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Arap Dili ve Belagatı Anabilim Dalı, Nevşehir, Türkiye)

Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi

30 0

Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 8 Sayfa Aralığı: 137 - 160 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 08-10-2021

Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi

Öz:

rap dili cümle yapısında mukayyed kapsamında değerlendirilenmefûlü maah, atıf yapılması lafzen ve manen doğru olmayan, (مع (manasında, maiyyet vâvından sonra gelen mansûb, müfred ve fazlalık (ةََ ْضل (فisimdir. Bir kelimenin mefûlü maah olması için amilinden sonra gelmesi,öncesinde bir cümle olması, öncesindeki vâv (و (harfinin (مع (manasındaolması ve mefûlü maahın cümleye eklenen fazlalık (ةََ ْضلف (bir isim olmasıgerekir. Vâvdan sonra gelen mahallen ya da lafzen mansûb bir kelimeninma‘tûf olma ihtimali de vardır. Bu durumda söz konusu kelimenin manevî ve sinâî yapısına göre mefûlü maah mı yoksa ma‘tûf mu olduğu belirlenir. Mefûlü maah üslubu Kur’ân-ı Kerim’de kullanılmıştır. Nahivcilermefûlü maahın Kur’ân’da kesin olarak gelmediğini, mefûlü maah olaraktespit edilen mansûb kelimelerin başka şeylere de muhtemel olduğunuifade etmişlerdir. Bir ayette vâvdan sonraki mansûb kelimenin mefûlümaah olarak değerlendirilmesi durumunda, buradaki vâv, kelimeye birliktelik/beraberlik anlamı katar ve ayete buna göre meal verilir.

Anahtar Kelime:

Maf‘ul Maah and Its Meaning Analysis in The Qur’ān

Öz:

n the Arabic language sentence structure, mef’ūlu maah, considered within the scope of muqayyad, is mansûb, mufred and extra َة) َ ْضل ف (noun that comes after waw al-maiyyah in the sense of مع)together) and that referring it literally and semantically is incorrect. In order for a word to be a mef’ulu maah, it should meet the following requirements: (a) it should be following its âmil; (b) it should be followed by a sentence; (c) the letter wâw (و (prior to it should be in the sense of letter مع) ;d) it should be an extra (ةَ َ ْضل ف (noun added to the sentence. There is a possibility that a mansûb word (a mahalli or lafzi one) coming after the letter wâw to be ma’tuf. In this case, according to the semantic and synthetic structure of the word in question, it is determined whether it is to be mef’ūlu maah or ma’tuf. The method of mef ’ūlu maah is used in the Quran. The scholars of Nahiw have stated that this method does not occur in the Qur’an for certain, and that the mansûb words determined as to be mef ’ulu maah are also possibly occur in some other things. In the case that the mansûb word after the letter wâw evaluated as mef ’ūlu maah, the letter wâw here gives the sense of togetherness to the word and the verse is interpreted accordingly.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abbâs Hasan. en-Nahvu’l-vâfî. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1974.
Abdülkâhir el-Cürcânî, Ebû Bekr b. Abdurrahman b. Muhammed. el-Cümel, thk. Alî Haydar. Dımeşk: Mektebetü Mecmau Lüğati’l-Arabiyye. 1982.
el-Ahfeş el-Evsat, Ebü’l-Hasen Saîd b. Mes‘ade el-Mücâşiî el-Belhî. Meâni’l-Kur’ân, thk. Hedâ Mahmûd Karâa. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1990.
Ahmed el-Hâşimî. Cevâhiru’l-belâga, thk. Yusûf es-Sümeylî. Beyrut: Mektebetü’l-‘Asriyye, ts. Akdağ, Hasan. Arap Dilinde Edatlar. Konya: Tekin Kitabevi, 1981.
Akdemir, Salih. Son Çağrı Kur’an. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
Altuntaş, Halil - Muzaffer Şahin. Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
Ateş, Süleyman. Kur’an Kerim’in Yüce Meali. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts. el-Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, thk. Muhammed Abdurrahman el-Mar‘aşlî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1997.
Çantay, Hasan Basri. Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. İstanbul: Dergah Ofset, 2011.
ed-De‘âs, Ahmed Ubeyd - Hümeydân, Ahmed Muhammed – el-Kasım, İsmâil
Muhammed. İ‘râbu’lKur’âni’l-Kerîm. Dımeşk: Dâru’l-Münîr ve Dâru’l-Fârâbî, 2004.
Dervîş, Muhyiddîn b. Ahmed Mustafâ. İ‘râbu’l-Kur’ân ve beyânuhu. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1994.
ed-Dîneverî, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe. Te’vîlü müşkili’l-Kur’ân. İbrâhîm Şemsuddîn. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye, ts.
Durmuş, İsmail. “Vâv.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 42: 574-575. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Ebû Hayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf. İrtisâfü’d-darab min lisâni’l-‘Arab, thk. Recep Osman Muhammed. Kahire: Mektebetü’l-Hânicî, 1998.
Ebû Hayyân el-Endelüsî, Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf. et-Teyzîl ve’t-tekmîl fî şerhi kitâbi’l-teshîl, thk. Hasan Hindâvî. Riyâd: Dâru Kunûzi İşbîliye, 2009. 158
Ebü’l-Berekât el-Enbârî, Abdurrahman b. Muhammed Kemâlüddîn. el-İnsâf fî mesâili’l-hilâf beyne’n-nahviyyîn, nşr. Mektebetü’l-‘Asriyye. b.y.: Mektebetü’l-‘Asriyye, 2003.
el-Ezherî, Hâlid b. ‘Abdullah. Şerhu’t-tasrîh ‘ala’t-tavdîh, thk. Muhammed Bâsıl ‘Uyûnu’s-Suûd. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye, 2000.
el-Ferâhîdî, Ebû Abdurrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm. el-Cümel fi’n-nahv, thk. Fahruddîn Kabâve. b.y.: Müessesetü’l- Risâle, 1995.
el-Ferrâ’, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî. Meâni’l-Kur’ân, thk. Ahmed Yûsuf en- Necâtî-M. Ali en-Neccâr – Abdulfettâh İsmâil eş-Şelebî. Mısır: Dâru’l-Mısrıyye, ts.
el-Ğalayînî, Mustafa b. Muhammed Selîm. Câmiu’d-durûsi’l-‘Arabiyye. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1993.
el-Harrât, Ebû Hilâl Ahmed b. Muhammed. el-Müctebâ min müşkili i‘râbi’l-Kurân. Medine: Mecmau Melik Fehd, 2005.
el-Hemedânî, el-Münteceb. el-Ferîd fî i‘râbi’l-Kur’âni’l-mecîd, thk. Muhammed Nizâmeddîn el-Fetîh.
Medine: Dâru’z-Zaman li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2006.
Hudayr, Muhammed Ahmed. Kadâyâ’l-mef‘ûl bihi ‘inde’n-nuhati’l-‘Arab. Mısır: Mektebetü’l-Encelü’l-Mısrıyye, 2003.
İbn Akîl, Ebû Muhammed Bahâüddîn Abdullah b. Abdirrahmân b. Abdillâh el-Hemedânî. el-Musâ‘id ‘alâ teshîli’l-fevâid, thk. Muhammed Kâmil Berekât. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1980.
İbn Hişâm el-Ensârî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn. Muğni’l-lebîb, thk. Mazin el-Mübârek ve Muhammed Alî Hamdullah. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1985.
İbn Hişâm el-Ensârî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn. Şerhu katri’n-nedâ ve belli’s-sad, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1963.
İbn Hişâm el-Ensârî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn. Şerhu şüzürü’l-zeheb fî ma‘rifeti kelâmi’l-‘Arab, thk. Abdülganî ed-Dakr. Suriye: Şirketü’l-Müttahide li’t-Tevzî‘, ts.
İbn Mâlik, Ebû Abdillâh Cemâlüddîn Muhammed b. Abdullah et-Tâî el-Endelüsî el-Ceyyânî. Şerhu’l-kâfiyetü’ş-şâfiye, thk. Abdülmün’im Ahmed Herîdî. Mekke: Merkezü Bahsi’l-İlmî ve İhyâu’t-Türâsi’l-İslâmî, 1982.
İbn Ya‘îş, Ebü’l-Bekâ Muvaffakuddîn Alî b. Muhammed el-Esedî el-Halebî. Şerhu’l-mufassal li’z-Zemahşerî, thk. Emîl Bedî’ Ya‘kûb. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-‘İlmiyye, 2001.
İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. el-Bedî‘ fî ilmi’l-Arabiyye, thk. Fethî Ahmed Aliyüddîn. Mekke: Cami‘tü Ümmü’l-Kurâ, 1999.
İbnü’l-Habbâz, Ahmed b. Hüseyn. Tevcihu’l-lüma‘, thk. Fâyiz Zekî Muhammed Diyâb. Mısır: Dâru’s-Selâm, 2007.
İbnü’s-Serrâc, Ebû Bekr Muhammed b. es-Ser‘î Sehl. el-Usûl fi’n-nahv, thk. ‘Abdu’l-Huseyn Fetlî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1996.
Kaçar, Halil İbrahim. “Arapça’da Meânî (Semantik) Açısından Atıf Bağlama Edatları.” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16, sayı 2 (2012): 163-191.
Karaman, Hayreddin – Mustafa Çağrıcı –İbrahim Kâfi Dönmez – Sadrettin Gümüş. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
el-Lubedî, Muhammed Samîr Necîb. Mu‘cemü Mustalahâtı’n-Nahviyye ve’s-Sarfiyye. Beyrut: Dâru’l-Furkân, 1985.
el-Mâlikî, Ebû Muhammed Bedruddîn b. Alî. el-Cenâ’d-dânî fî hurûfi’l-me‘ânî, thk. Fahruddîn Kabâve ve Muhammed Nedîm Fâdıl. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye, 1992.
Mekkî, Ebû Muhammed b. Ebî Tâlib Hammûs b. Muhammed el-Kaysî. Müşkilü i‘râbi’l-Kur’ân, thk. Hâtim Sâlih ed-Dâmin. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
el-Merâğî, Ahmed b. Mustafa. Tefsîrü’l-merâğî. Mısır: Mektebetü ve Matba‘atü Mustafâ el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdıhı, 1946.
el-Mısrî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl el-Murâdî. İ‘râbü’l-Kur’ân, thk. Abdülmü‘im Halîl İbrâhîm. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye, 2000.
Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsîrü Mukâtil b. Süleyman, thk. Abdullah Mahmûd Şahâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 2002.
el-Mücâşiî, Ebü’l-Hasen Alî b. Faddâl el-Kayrevânî. en-Nüket fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, thk. Abdullah Abdulkâdir et-Tavîl. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye, 2007. en-Neccâr, Muhammed Abdulazîz. Diyâu’s-sâlik ilâ evdahi’l-mesâlik. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
en-Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl el-Murâdî el-Mısrî. İ‘râbu’l-Kur’ân, thk. Abdülmün‘im Halîl İbrâhîm. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye, 2000.
en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medâriku’t-tenzîl ve hakâikü’t-te’vîl, thk. Muhyiddîn el-Bedîvî. Beyrût: Dâru’l-Kalem, 1998. Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
Sâfî, Mahmûd b. Abdirrahîm. el-Cedvel fî i‘râbi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Müessesetü’l-İmân, 1997.
es-Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr et-Temîmî el-Mervezî, Tefsîrü’l-Kurân, Thk. Yâsir b. İbrâhîm ve Ganîm b. Abbâs b. Ganîm. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1997.
Sevinç, R. Resul. Arapça’da Cümle Yapısı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2011. Sibeveyhi, Ebû Bişr ‘Amr b. Osman b. Kanber. el-Kitâb, thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn. Kahire: Mektebetu’l-Hânicî, 1988.
es-Sîrâfî, Ebû Saîd el-Hasan b. Abdillah b. Merzübân. Şerhu Kitâbı Sibeveyhi, thk. Ahmed Hasan el-Medhelî ve Alî Seyyid Alî. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye, 2008. es-Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Hem‘u’l-hevâmi‘ fî şerhi cem‘i’l-cevâmi‘, thk. Abdülhamîd el-Hindâvî. Mısır: Mektebetü’l-Tevfîkiyye, ts.
es-Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. Mısır: Hey’etü’l-Mısrıyyeti’l-Âmme, 1974.
Şener, Abdulkadir – M. Cemal Sofuoğlu – Mustafa Yıldırım. Yüce Kur’an ve Açıklamalı-Yorumlu Meâli. İzmir: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî. Câmiu’l-beyân ‘an te’vîli âyi’lKur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
Talû, Mehmet, Sarf ve Nahiv İlmi. İstanbul: Tereke Yayınları, 2012. ‘Udeyme, Muhammed Abdülhâlık. Dirâsâtün li uslûbi’l-Kur’âni’l-Kerim, thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. Kahire: Dâru’l-Hadîs, ts.
el-Ukberî, Ebü’l-Bekâ Muhibbüddîn Abdullah b. el-Hüseyn. el-Lübâb fî ‘ileli’l-binâ’i ve’l-i‘râb, thk. Abdullah Nebhân. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1995. 160
el-Ukberî, Ebü’l-Bekâ Muhibbüddîn Abdullah b. el-Hüseyn. et-Tebyîn an mezâhibi’n-nahviyyîne’l-Basriyyîn ve’l-Kûfiyyîn, thk. Abdurrahman el-Useymîn. Beyrut: Dâru’l-Ğarbî’l-İslâmî, 1986.
el-Ukberî, Ebü’l-Bekâ Muhibbüddîn Abdullah b. el-Hüseyn. et-Tibyân fi i‘râbil’l-Kur’ân, thk. Alî Muhammed el-Becâvî. b.y.: Îsâ el-Bâbî el-Halebî ve Şirkâhu, ts.
el-Vâhidî, Ebü’l-Hasan b. Ahmed b. Muhammed b. Alî en-Nîsâbûrî. Esbâbu nüzûli’l-Kur’ân, thk. İsâm b. Abdulmuhsin el-Hümeydân. Demmâm, Dâru’l-İslâh, 1992
ez-Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl. Me‘âni’l-Kur‘ân ve i‘râbüh, thk. Abdülcelîl Abduh Şelebî. Beyrut: Alemü’l-Kutüb, 1988.
ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’l-tenzîl, nşr. Dâru’l-Kutübi’l-Arabî. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-Arabî, 1987.
ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Mufassal fî sın‘ati’l-i‘râb, thk. Alî Bû Mulhim. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1993.
ez-Zerkeşî, Ebû Abdullah Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdullah. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrâhîm. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1957.

APA	Meşe R (2019). Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. , 137 - 160.
Chicago	Meşe Ramazan Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. (2019): 137 - 160.
MLA	Meşe Ramazan Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. , 2019, ss.137 - 160.
AMA	Meşe R Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. . 2019; 137 - 160.
Vancouver	Meşe R Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. . 2019; 137 - 160.
IEEE	Meşe R "Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi." , ss.137 - 160, 2019.
ISNAD	Meşe, Ramazan. "Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi". (2019), 137-160.

APA	Meşe R (2019). Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, 0(8), 137 - 160.
Chicago	Meşe Ramazan Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi 0, no.8 (2019): 137 - 160.
MLA	Meşe Ramazan Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, vol.0, no.8, 2019, ss.137 - 160.
AMA	Meşe R Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi. 2019; 0(8): 137 - 160.
Vancouver	Meşe R Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi. Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi. 2019; 0(8): 137 - 160.
IEEE	Meşe R "Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi." Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi, 0, ss.137 - 160, 2019.
ISNAD	Meşe, Ramazan. "Mef’ûlü Maah ve Kur’an-ı Kerim’deki Anlam Analizi". Mîzânül-Hak: İslami İlimler Dergisi 8 (2019), 137-160.