YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Yıl: 2021 Cilt: 11 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 42 - 63 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Öz:
Yeni toplumsal hareketler, ortaya çıktıkları 1960’lardan günümüze dek sosyal bilimler içerisinde en çoktartışılan olguların başında gelmektedir. Çağdaş toplumlarda yaşanan ekonomik, siyasal ve toplumsaldönüşümlerin bir yansıması olarak değerlendirilen bu hareketler çeşitli nitelikleriyle tartışılmakta ve pekçok kuramsal yaklaşıma konu olmaktadır. Bu çalışma, söz konusu kuramsal yaklaşımların enetkililerinden biri olan Yeni Toplumsal Hareketler Teorisini ele almaktadır. Teorinin iki önemli ismiTouraine ve Melucci, yeni hareketleri sanayi sonrası toplum kuramları çerçevesinde değerlendirmekteve sınıf temelli hareketlerden kültür-kimlik temelli hareketlere geçiş bağlamında incelemektedir. Buyaklaşım, söz konusu teorinin kurucu fikri zeminini oluşturur. Yeni hareketlerin aktörleri, hedefleri,söylemleri, örgütsel yapıları gibi unsurlar ise temel olarak bu zemin üzerinde ele alınır ve yeni hareketlerile eski hareketler arasındaki farklılaşma bu çerçeve içerisinde açıklanır. Yeni toplumsal hareketleri yenibir toplum kurgusunun parçası olarak ele alan bu teori pek çok eleştiriye konu olmuştur. Sanayi sonrasıtoplum savına dayanan çözümlemeleri ve kültür-kimlik temelli açıklama çerçeveleri özellikle Marksistyaklaşımlarca eleştirilmiştir. Buradan hareketle elinizdeki çalışma, yeni toplumsal hareketler teorisinikurucu fikirler, içerik ve teoriye yöneltilen eleştiriler bağlamında incelemektedir. Çalışmada önceliklesöz konusu teorinin toplum çözümlemesine dönük temel fikirleri tartışılmakta, ardından hareketlerinaktörleri, değerleri, hedefleri ve örgütlenme biçimlerine dönük yaklaşımı analiz edilmektedir. Sonolarak ise bu yaklaşıma yöneltilen eleştiriler ele alınmaktadır. Çalışmada ulaşılan temel yargı, sözkonusu teorinin çağdaş toplumsal hareketleri anlama ve açıklama noktasında kapsamlı ve isabetli birkavrayış geliştirmekte yetersiz kaldığıdır.
Anahtar Kelime: Sanayi Sonrası Toplum Yeni Toplumsal Hareketler

EW SOCIAL MOVEMENT THEORY: AN ANALYSIS IN THE CONTEXT OF FOUNDING IDEAS, CONTENT AND CRITICISM

Öz:
New social movements are one of the most discussed phenomena in social sciences since their emergence in the 1960s. These movements, which are considered as a reflection of the economic, political and social transformations experienced in contemporary societies, are discussed with their various characteristics and are subject to many theoretical approaches. This study examines the New Social Movements Theory, which is one of the most influential of these theoretical approaches. Two important names of the theory, Touraine and Melucci, evaluate new movements within the framework of post-industrial social theories and examine them in the context of transition from class-based movements to culture-identity-based movements. This approach lays the foundational idea of this theory. Elements such as the actors, goals, discourses, and organizational structures of the new movements are basically addressed on this ground and the differentiation between the new movements and the old movements is explained within this framework. This theory, which treats new social movements as a part of a new social construct, has been the subject of many criticisms. The analysis of this theory based on the post-industrial society and its explanation frames based on culture-identity have been criticized especially by Marxist approaches. Hence, this study examines the new social movements theory in the context of founding ideas, content, and criticism of the theory. In the study, firstly, the basic ideas of the theory in relation to social analysis are discussed, and then the approach of the movements towards the actors, values, goals and forms of organization is analyzed. Finally, the main criticisms of this approach are discussed. The main conclusion reached in the study is that the new social movements theory is insufficient to develop a comprehensive and accurate understanding of contemporary social movements.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Bell, D. (1973). The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Fore-Casting. New York: Basic Books.
  • Calhoun, C. (1993). ’New Social Movements’ of the Early Nineteenth Century. Social Science History, 17(3), 385-427.
  • Callinicos, A. (2006). Giriş. İçinde A. Callinicos ve C. Harman (ed.), Neoliberalizm ve Sınıf , O. Akınhay (çev.), 9-25, İstanbul: Salyangoz Yayınları.
  • Cohen, J. (1999). Strateji ya da Kimlik: Yeni Teorik Tartışmalar ve Sosyal Hareketler. İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler – Teorik Açılımlar, 109-130, İstanbul: Kaknüs.
  • Coşkun, M. K. (2007). Demokrasi Teorileri ve Toplumsal Hareketler. Ankara: Dipnot.
  • Çayır, K. (1999). Toplumsal Sahnenin Yeni Aktörleri: Yeni Sosyal Hareketler. İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler-Teorik Açılımlar, 13-33, İstanbul: Kaknüs.
  • Çetinkaya, Y. D. (2008). Tarih ve Kuram Arasında Toplumsal Hareketler. İçinde Y. D. Çetinkaya, (ed.), Toplumsal Hareketler-Tarih, Teori ve Deneyim, 15-61, İstanbul: İletişim.
  • Dalton, R.; Kuechler, M.; Buerklin, W. (1990) The Challenge of New Movements. İçinde R. Dalton ve M. Kuechler (ed.), Challenging the Political Order, 3-20, Cambridge: Polity Press.
  • Gorz, A. (1982) Farewell to the Working Class: An Essay on Post-Industrial Socialism, London: Pluto.
  • Gramsci, A. (2007). Hapishane Defterleri, A. Cemgil (çev.). İstanbul: Belge.
  • Habermas, J. (1987). The Theory of Communicative Action, System and Lifeworld: A Critique of Functionalist Reason. Boston: Beacon Press.
  • Inglehart, R., (1990). Culture Shift in Advanced Industrial Society. Princeton: Princeton University Press.
  • Inglehart, R., Flanagan, S. C. (1987). Value Change in Industrial Societies. American Political Scienee Review, 81(4), 1289-1319.
  • Jasper, J. M.(2002). Ahlaki Protesto Sanatı, S. Öner (çev.). İstanbul: Ayrıntı.
  • Johnston, H.; Larana, E.; Gusfield, J.R. (1999). Kimlikler, Şikayetler ve Yeni Sosyal Hareketler. İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler – Teorik Açılımlar, 131-161, İstanbul: Kaknüs.
  • Kaderoğlu-Bulut, Ç. (2014). Yeni Toplumsal Hareket Tartışmalarında Amerikan Ekolü: Kaynak Mobilizasyonu ve Siyasi Fırsat Yaklaşımları, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 39, 48-67.
  • Lash, S.; Urry, J, (1987). The End of Organized Capitalism, Camridge: Polity Press.
  • Lelandais, G. E. (2009). Sosyal Hareketler Teorileri ve Küreselleşme. İçinde B. Çoban (ed.), Yeni Toplumsal Hareketler, 63-90, İstanbul: Kalkedon.
  • Melucci A (1994). A Strange Kind of Newness: What’s ‘New’ in new Social Movements? İçinde E Larana vd. (ed.), New Social Movements: From Ideology to Identity. Philadelphia: Temple University Press.
  • Melucci, A. (1985) The Symbolic Challenge of Contemporary Movements. Social Research, 52(4), 789- 816.
  • Melucci, A. (1989). Nomads of the Present: Social Movements and Individual Needs. İçinde J. Keane ve P Mier (ed.), Contemporary Society. London: Hutchinson Radius.
  • Melucci, A. (1991) Toplumsal Hareketler ve Gündelik Yaşamın Demokratikleşmesi. Birikim, 24, 55- 62.
  • Melucci, A. (1995). The New Social Movements Revisited. İçinde L Maheu (ed.), Social Movements and Social Classes: The Future of Collective Action. Sage, Londra.
  • Melucci, A. (1996). Challenging Codes: Collective Action in the Information Age. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Melucci, A. (1999). Çağdaş Hareketlerin Sembolik Meydan Okuması. İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler – Teorik Açılımlar, 81-108, İstanbul: Kaknüs.
  • Melucci, A. (2014), Süreç Olarak Kolektif Kimlik, Ö. Mollaer (çev.). İçinde F. Mollaer (ed.) Kimlik Politikaları (Tanınma, Özdeşlik ve Farklılık), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
  • Offe, C. (1985). New Social Movements: Challenging the Boundaries of Institutional Politics. Social Research, 52(4), 817-868.
  • Özen H (2015). Meydan Hareketleri ve ‘Eski’ ve ‘Yeni’ Toplumsal Hareketler. Mülkiye Dergisi, 39(2), 11-40.
  • Pakulski, J. (1993). Mass Social Movements and Social Class. International Sociology, 8(2),131-158.
  • Pichardo, N. A. (1997). New Social Movements: A Critical Review. Annual Review of Sociology, 23, 411-430.
  • Sancar, S. (2008). İdeolojinin Serüveni. Ankara: İmge.
  • Savran, G. (1992). Marksizm ve Yeni Toplumsal Hareketler Tartışması. Sınıf Bilinci Dergisi, 11, 6-27.
  • Touraine, A. (1971). The Post-Industrial Society: Tomorrow's Social History: Classes, Conflicts and Culture in the Programmed Society. New York: Random House.
  • Touraine, A. (1981) The Voice and the Eye: An Analysis of Social Movements. Cambridge, Cambridge University Press.
  • Touraine, A. (1985). An Introduction to the Study of Social Movements. Social Research, 52(4) 749- 787.
  • Touraine, A. (1988). Return of the Actor: Social Theory in Postindustrial Society. Minneapolis: University of Minnesota Press.
  • Touraine, A. (1999). Toplumdan Toplumsal Harekete.İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler – Teorik Açılımlar, 35-52, İstanbul: Kaknüs.
  • Touraine, A. (2004). On the Frontier of Social Movements. Current Sociology, 52(4), 717-725.
  • Touranie, A. (2002). Birlikte Yaşayabilecek miyiz?, O. Kunal (çev.). İstanbul: YKY.
  • Williams, R. (1989). İkibine Doğru, E. Tarım (çev.). İstanbul: Ayrıntı.
  • Wood, E. M. (2008). Kapitalizm Demokrasiye Karşı, Ş. Artan (çev.). İstanbul: Yordam.
  • Yıldızoğlu, E. (2011). 24 Ocak Kararları ve Halkın Hakları, https://sendika63.org/2011/01/24-ocakkararlari-ve-halkin-haklari-ergin-yildizoglu-50078/ Erişim: 06.07.2020.
APA Kaderoğlu Bulut Ç (2021). YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. , 42 - 63.
Chicago Kaderoğlu Bulut Çağrı YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. (2021): 42 - 63.
MLA Kaderoğlu Bulut Çağrı YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. , 2021, ss.42 - 63.
AMA Kaderoğlu Bulut Ç YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. . 2021; 42 - 63.
Vancouver Kaderoğlu Bulut Ç YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. . 2021; 42 - 63.
IEEE Kaderoğlu Bulut Ç "YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME." , ss.42 - 63, 2021.
ISNAD Kaderoğlu Bulut, Çağrı. "YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME". (2021), 42-63.
APA Kaderoğlu Bulut Ç (2021). YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 11(1), 42 - 63.
Chicago Kaderoğlu Bulut Çağrı YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 11, no.1 (2021): 42 - 63.
MLA Kaderoğlu Bulut Çağrı YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, vol.11, no.1, 2021, ss.42 - 63.
AMA Kaderoğlu Bulut Ç YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 2021; 11(1): 42 - 63.
Vancouver Kaderoğlu Bulut Ç YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 2021; 11(1): 42 - 63.
IEEE Kaderoğlu Bulut Ç "YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME." The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 11, ss.42 - 63, 2021.
ISNAD Kaderoğlu Bulut, Çağrı. "YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME". The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 11/1 (2021), 42-63.