ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?
Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 215 - 226 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-10-2021
ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?
Öz: Tarihî süreç içinde dilde birtakım fonetik (ses bilgisi) ve morfolojik (şekil bilgisi) değişimler olabilir. Söz konusu değişim doğal olmayan yollardan da gerçekleşebilir. Bir dilde yeni kelimeler yapmak için en çok başvurulan seçeneklerden biri kelime türetmedir. Bu yapılırken iki yol benimsenebilir: Birincisi dilin kelime türetme şartlarına uygun hareket etmek; diğeri yazı dilinde unutulmuş veya işlek olmayan ekler ya da “asılsız” denilen “uydurulan/yaratılan” eklere başvurmak. Yirminci yüzyıl Türkiye Türkçesinde Türk Dil Reformu sırasında bu iki yol da kullanılmış ve pek çok kelime türetilmiştir. Ancak dilde asılsız veya işlek olmayan eklerle yapılan türetmeler tartışmalara yol açmış bu konuda farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Bu makalede Türk Dil Reformu sonrası asılsız veya işlek olmayan eklerle yazı dilimizde türetilen kelimeler tasnif edilerek lengüistik bakımdan ve dil bilgisi öğretimi açısından bir değerlendirme sunulacaktır.
Anahtar Kelime: Can New Words be Derived With Obsolete or Groundless Suffixes?
Öz: In the historical process, there may be some phonetic andmorphological changes in a language. The change can take place in unnaturalways. One of the most used routes for making new words in a language isword derivation. Two ways can be adopted during this process: The first is toact in accordance with the word derivation rules of the language; and the otheris to use forgotten or obsolete or “fabricated / created” suffixes, which canbe called “groundless”. During the Turkish Language Reform, both of theseforms were used and many words are derived. However, derivations madewith groundless or obsolete suffixes have caused significant controversy anddiverse opinions have emerged during this debates. In this paper, the wordsderived from our written language with obsolete or groundless suffixes areclassified and an evaluation is made regarding grammar teaching.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKSAN, Doğan (1976). Tartışılan Sözcükler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- AKSAN, Doğan (2007). Türkçenin Bağımsızlık Savaşımı Son 75 Yılda Türkiye Türkçesi, Ankara: Bilgi Yayınevi.
- AYDIN, Mehmet (2014). “Ağızlarda Standart Türkiye Türkçesindekilerden Farklı Yapım Ekleri Var Mıdır?”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/9, Summer 2014, Ankara-Turkey, p. 53-57.
- BANGUOĞLU, Tahsin. (1987). Nispet sıfatları ve -sel / -sal, Dil Bahisleri, İstanbul, s. 264-277.
- BANGUOĞLU, Tahsin. (2000). Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- EREN, Hasan (2000). “Yeni Bir Ek: -sal / -sel”, Türk Dili, S 580, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 303-304.
- ERGİN, Muharrem (1998). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım.
- GABAIN, Annemarie Von (2000), Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet AKALIN), TDK Yayınları.
- GÖKŞEN, Enver Naci (1974). “‘Yaşantı’ Sözcüğü Üzerine”, Dil Yazıları I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 173-178.
- GÖNÜLAL, Yasemin Özcan (2012). Cumhuriyet Dönemi Dil Tartışmalarının Türk Dili Eğitimine Yansımaları (Toplum Dil Bilimi Bakımından Bir İnceleme), Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
- İLAYDIN, Hikmet (1973). “Örneğin Faciası”, Türk Dili, S 267 (Aralık), C XXIX, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 245-256.
- İZ, Fahir (1984). Hepimizin Türkçesi, Ankara.
- KARAAĞAÇ, Günay (2012). Türkçenin Dil Bilgisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
- KORKMAZ, Zeynep (1995). “Dili Özleştirme Çalışmaları ve Metotsuz Yaklaşım”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C 1, Ankara: TDK Yayınları, s. 716-720.
- KORKMAZ, Zeynep (1995). “Dili Özleştirme Konusunda Yöntem Ayrılıkları Üzerinde Bir Karşılaştırma”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C 1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 721-726.
- KORKMAZ, Zeynep (1980). “Olanak, Yazanak, Yazanakçı Kelimeleri ve Yanlış Örnekleme”, Yaşayan Türkçemiz 2, İstanbul: Tercüman Gazetesi Yayınları, s. 61-62.
- KORKMAZ, Zeynep (2002). “Atatürk ve Dil Devrimi”, Türkler, C 18, Yeni Türkiye Yayınları, s. 54-63.
- KORKMAZ, Zeynep (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- KORKMAZ, Zeynep (1967), Türkçede -l Eki (-al / -el, -ıl/il, -ul/ ül; -sal, sel), II. Türk Dili, S 187 (Nisan), s. 514-519.
- LEWİS, Geoffrey (2007). Trajik Başarı Türk Dil Reformu, (Çev. Mehmet Fatih USLU), İstanbul: Paradigma Yayınları.
- ÖZEL, Sevgi (1977). Türkiye Türkçesinde Sözcük Türetme ve Birleştirme, TDK Yayınları.
- SARI, İsa (2015). Türkçede Ekleme Dışı Sözcük Yapımı ve Sözlükselleşme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- SARI, Mustafa (2002). “Dil Değişmeleri ve Türkçede Ekler”, XVI. Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 23- 24 Mayıs 2002, Hacettepe Üniversitesi, s. 270-285.
- SERTKAYA, Osman Fikri (2010). “Bay, Bayan, Bayın ve Sayın Kelimeleri Üzerine”, Türk Dili 705, C: XCIX. Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 195-203.
- RÖHRBORN, Klaus (1987). “Prinzipien und Methoden der Sprachplanung in der kemalistischen Türkei”, Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft 137, Germany, pp. 332-356.
- TEMİR, Ahmet (1992). “Türkiye Türkçesindeki -Sal/-Sel Sıfat Eki Nereden Geliyor?”, Uluslararası Türk Dili Kurultayı 1992 Bildiriler, TDK Yayınları, s. 5-7.
- TEZCAN, Semih (1981). “Dil Devriminin Özüne ve Uygulamasına Yöneltilen Eleştirilere Yanıt”. Atatürk’ün Yolunda Türk Dil Devrimi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 134-149.
- TİMURTAŞ, Faruk Kadri (1967). “Ekler ve Yeni Kelimeler”. Bilgi 240, C 20, s. 8.
- TİMURTAŞ, Faruk Kadri (1979). Uydurma Olan ve Olmayan Yeni Kelimeler Sözlüğü, İstanbul: Umur Yayınları.
- YÜCEL, Tahsin (1968). “Dil Devrimi ve Kurallar”, Türk Dili, Mayıs, S 200, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 89-94.
| APA | GÖNÜLAL Y (2020). ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. , 215 - 226. |
| Chicago | GÖNÜLAL Yasemin Özcan ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. (2020): 215 - 226. |
| MLA | GÖNÜLAL Yasemin Özcan ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. , 2020, ss.215 - 226. |
| AMA | GÖNÜLAL Y ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. . 2020; 215 - 226. |
| Vancouver | GÖNÜLAL Y ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. . 2020; 215 - 226. |
| IEEE | GÖNÜLAL Y "ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?." , ss.215 - 226, 2020. |
| ISNAD | GÖNÜLAL, Yasemin Özcan. "ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?". (2020), 215-226. |
| APA | GÖNÜLAL Y (2020). ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. Dil Araştırmaları, 0(26), 215 - 226. |
| Chicago | GÖNÜLAL Yasemin Özcan ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. Dil Araştırmaları 0, no.26 (2020): 215 - 226. |
| MLA | GÖNÜLAL Yasemin Özcan ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. Dil Araştırmaları, vol.0, no.26, 2020, ss.215 - 226. |
| AMA | GÖNÜLAL Y ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. Dil Araştırmaları. 2020; 0(26): 215 - 226. |
| Vancouver | GÖNÜLAL Y ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?. Dil Araştırmaları. 2020; 0(26): 215 - 226. |
| IEEE | GÖNÜLAL Y "ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?." Dil Araştırmaları, 0, ss.215 - 226, 2020. |
| ISNAD | GÖNÜLAL, Yasemin Özcan. "ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİKELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?". Dil Araştırmaları 26 (2020), 215-226. |
