Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler

Çiğdem TIKIROĞLU, (Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye)
Arzu ÖZEN (Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi
18 4
Yıl: 2021 Cilt: 22 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 749 - 769 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21565/ozelegitimdergisi.636260 İndeks Tarihi: 19-10-2021

Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler

Öz:
Bu çalışma, erken çocukluk dönemindeki kaynaştırma uygulamalarında tipik gelişen çocuklarla otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar arasındaki sosyal etkileşimi geliştirmeye yönelik müdahaleler arasında ön plana çıkan akran aracılı müdahalelerle ilgili genel bir bilgi sunmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle akran aracılı müdahalelerin amaçları, temel özelikleri, Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocuklara, tipik gelişen akranlara, erken çocukluk eğitim ortamlarına katkıları ve sınırlılıklarından söz edilmiştir. Ayrıca bu müdahalelerin sınıflandırılması ve erken çocukluk dönemindeki çocuklarda uygulanma süreci açıklanmıştır. Ardından son yıllarda alanyazında kullanımı ön plana çıkan Akran Aracılı Doğal Gelişimsel Davranışsal Müdahalelerle ilgili araştırmalara yer verilmiştir. Son olarak konuyla ilgili ileri araştırmalara ve erken çocukluktaki kaynaştırma uygulamalarına yönelik öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Bandura, A. (1989). Social cognitive theory. In R. Vasta (Ed.), Annuals of child development Vol. 6: Six theories of child development (pp. 1-85). Greenwich, CT: JAI Press.
  • Battaglia, A. A., & Radley, K. C. (2014). Peer-mediated social skills training for children with autism spectrum disorder. Beyond Behavior, 23(2), 4-13. doi: 10.1177/107429561402300202
  • Bellini, S., Peters, J. K., Benner, L., & Hopf, A. (2007). A meta-analysis of school-based social skills interventions for children with autism spectrum disorders. Remedial and Special Education, 28(3), 153-162. doi: 10.1177/07419325070280030401
  • Bene, K., Banda, D. R., & Brown, D. (2014). A meta-analysis of peer-mediated instructional arrangements and autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 1(2), 135-142. doi: 10.1007/s40489-014-0014- 9
  • Blew, P. A., Schwartz, I. S., & Luce, S. C. (1985). Teaching functional community skills to autistic children using nonhandicapped peer tutors. Journal of Applied Behavior Analysis, 18(4), 337-342. doi: 10.1901/jaba.1985.18-337
  • Boudreau, A. M., Corkum, P., Meko, K., & Smith, I. M. (2015). Peer-mediated pivotal response treatment for young children with autism spectrum disorders. Canadian Journal of School Psychology, 30(3), 218-235. doi: 10.1177/0829573515581156
  • Boudreau, A. M., Corkum, P., & Smith, I. M. (2019). Peer-mediated pivotal response treatment for children with autism spectrum disorder: Provider perspectives on acceptability, feasibility, and fit at school. Canadian Journal of School Psychology, 34(4), 259-282. doi: 10.1177/0829573518777417
  • Chan, J. M., Lang, R., Rispoli, M., O'Reilly, M. F., Sigafoos, J., & Cole, H. (2009). Use of peer-mediated interventions in the treatment of autism spectrum disorders: A systematic review. Research in Autism Spectrum Disorders, 3(4), 876-889. doi: 10.1016/j.rasd.2009.04.003
  • Chang, Y. C., & Locke, J. (2016). A systematic review of peer-mediated interventions for children with autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorders, 27, 1-10. doi: 10.1016/j.rasd.2016.03.010
  • Charlop, M. H., Lang, R., & Rispoli, M. (2018). Play and social skills for children with autism spectrum disorder. Cham, Switzerland: Springer International Publishing.
  • DiSalvo, C. A., & Oswald, D. P. (2002). Peer-mediated interventions to increase the social interaction of children with autism: Consideration of peer expectancies. Focus on Autism and other Developmental Disabilities, 17(4), 198-207. doi: 10.1177/10883576020170040201
  • English, K, Shafer, K., Goldstein, H., & Kaczmarek, L. (1997). Teaching buddy skills to preschoolers. Innovations: American Association on Mental Retardation, Research to Practice Series, 9, 1-39.
  • Gunning, C., Breathnach, Ó., Holloway, J., McTiernan, A., & Malone, B. (2019). A systematic review of peermediated interventions for preschool children with autism spectrum disorder in inclusive settings. Review Journal of Autism and Developmental Disorders, 6, 40-62. doi: 10.1007/s40489-018-0153-5
  • Guralnick, M. J. (1990). Social competence and early intervention. Journal of Early Intervention, 14(1), 3-14. doi: 10.1177/105381519001400101
  • Guralnick, M. J. (2010). Early intervention approaches to enhance the peer-related social competence of young children with developmental delays: A historical perspective. Infants and Young Children, 23(2), 73-83. doi: 10.1097/IYC.0b013e3181d22e14
  • Hundert, J., Rowe, S. R., & Harrison, E. (2014). The combined effects of social script training and peer buddies on generalized peer inter-action of children with ASD in inclusive classrooms. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 29(4), 206-215. doi: 10.1177/1088357614522288
  • Hemmeter, M. L. (2000). Classroom-based interventions: Evaluating the past and looking toward the future. Topics in Early Childhood Special Education, 20(1), 56-61. doi: 10.1177/027112140002000110
  • Justice, L. M., Logan, J. R., Lin, T. J., & Kaderavek, J. (2014). Peer effects in early childhood education testing the assumptions of special-education inclusion. Psychological Science, 25(9), 1722-1729. doi: 10.1177/0956797614538978
  • Kamps, D., Thiemann-Bourque, K., Heitzman-Powell, L., Schwartz, I., Rosenberg, N., Mason, R., & Cox, S. (2015). A comprehensive peer network intervention to improve social communication of children with autism spectrum disorders: A randomized trial in kindergarten and first grade. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45, 1809-1824. doi: 10.1007/s10803-014-2340-2
  • Kasari, C., Rotheram-Fuller, E., Locke, J., & Gulsrud, A. (2012). Making the connection: Randomized controlled trial of social skills at school for children with autism spectrum disorders. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 53(4), 431-439. doi: 10.1111/j.1469-7610.2011.02493.x
  • Katz, E., & Girolametto, L. (2013). Peer-mediated intervention for preschoolers with ASD implemented in early childhood education settings. Topics in Early Childhood Special Education, 33(3), 133-143. doi: 10.1177/0271121413484972
  • Katz, E., & Girolametto, L. (2015) Peer-mediated intervention for pre-schoolers with ASD: Effects on responses and initiations. International Journal of Speech Language Pathology, 17(6), 565-576. doi: 10.3109/17549507.2015.1024166
  • Kerr, M. M., & Nelson, C. M. (1998). Strategies for managing behavior problems in the classroom. New Jersey, NY: Prentice Halls.
  • Koegel, R. L., Dyer, K., & Bell, L. K. (1987). The influence of child-preferred activities on autistic children’s social behavior. Journal of Applied Behavior Analysis, 20, 243-252. doi: 10.1901/jaba.1987.20-243
  • Koegel, R. L., Koegel, L. K., & McNerney, E. K. (2001). Pivotal areas in intervention for autism. Journal of Clinical Child Psychology, 30(1), 19-32. doi: 10.1207/S15374424JCCP3001_4
  • Kuhn, L., Bodkin, A., Devlin, S., & Doggett, R. (2008). Using pivotal response training with peers in special education to facilitate play in two children with autism. Education and Training in Developmental Disabilities, 43(1), 37-45.
  • Laushey, K. M., & Heflin, J. (2000). Enhancing social skills of kindergarten children with autism through the training of multiple peers as tutors. Journal of Autism and Developmental Disorders, 30(3), 183-193. doi: 10.1023/A:1005558101038
  • Lee, S., Odom, S. L., & Loftin, R. (2007). Social engagement with peers and stereotypic behavior of children with autism. Journal of Positive Behavior Interventions, 9(2), 67-79. doi: 10.1177/10983007070090020401
  • Lord, C., & Hopkins, J. M. (1986). The social behavior of autistic children with younger and same-age nonhandicapped peers. Journal of Autism and Developmental Disorders. 16(3), 249-262. doi: 10.1007/BF01531658
  • McCormick, L. (2006). Interventions to promote peer interaction. In M. J. Noonan & L. McCormick (Eds.), Young children with disabilities in natural environments: Methods and procedures (pp. 269-285). Baltimore: Brookes Publishing.
  • McFadden, B., Kamps, D., & Heitzman-Powell, L. (2014). Social communication effects of peer-mediated recess. Research in Autism Spectrum Disorders, 8(12), 1699-1712. doi: 10.1016/j.rasd.2014.08.015
  • McGee, G. G., Almeida, M. C., Sulzer-Azaroff, B., & Feldman, R. S. (1992). Promoting reciprocal interactions via peer incidental teaching. Journal of Applied Behavior Analysis, 25(1), 117-126. doi: 10.1901/jaba.1992.25-117
  • National Autism Center (2015). Findings and conclusions: National Standarts Project, Phase 2. Retrieved from http://www.autismdiagnostics.com/assets/Resources/NSP2.pdf
  • Neitzel, J. (2008). Overview of peer-mediated instruction and intervention for children and youth with autism spectrum disorders. Chapel Hill, NC: The University of North Carolina, Frank Porter Graham Child Development Institute, The National Professional Development Center on Autism Spectrum Disorders.
  • Odom, S. L. (2019). Peer-based interventions for children and youth with autism spectrum disorder: History and effects. School Psychology Review, 48(2), 170-176. doi: 10.17105/SPR-2019-0019.V48-2
  • Odom, S. L. (2000). Preschool inclusion: What we know and where we go from here. Topics in Early Childhood Special Education, 20(1), 20-27. doi: 10.1177/027112140002000104
  • Odom, S. L., Boyd, B. A., Hall, L. J., & Hume, K. (2010). Evaluation of comprehensive treatment models for individuals with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40, 425- 436. doi: 10.1007/s10803-009-0873-6
  • Odom, S. L., & Strain, P. L. (1984). Peer-mediated approaches to promoting children’s social interaction: A review. American Journal of Orthopsychiatry, 54(4), 544-557. doi: 10.1111/j.1939-0025.1984.tb01525.x
  • Odom, S. L., & Strain, P. L. (1986). A comparison of peer‐initiation and teacher‐antecedent interventions for promoting reciprocal social interaction of autistic preschoolers. Journal of Applied Behavior Analysis, 19(1), 59-71. doi: 10.1901/jaba.1986.19-59
  • Özaydın, L., Tekin-İftar, E., & Kaner, S. (2008). Arkadaşlık becerilerini geliştirme programının özel gereksinimi olan okul öncesi çocuklarının sosyal etkileşimlerine etkisi [The effects of a friendship development program on the social interactions of the preschool children with special needs]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(1), 15-32. doi: 10.1501/Ozlegt_0000000112
  • Parsons, L., Cordier, R., Munro, N., & Joosten, A. (2020). Peer’s pragmatic language outcomes following a peermediated intervention for children with autism: A randomised controlled trial. Research in Developmental Disabilities, 99, 1-13. doi: 10.1016/j.ridd.2020.103591
  • Pierce, K., & Schreibman, L. (1997a). Using peer trainers to promote social behavior in autism are they effective at enhancing multiple social modalities? Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 12, 207- 218. doi: 10.1177/108835769701200403
  • Pierce, K., & Schreibman, L. (1997b). Multiple peer use of pivotal response training to increase social behaviors of classmates with autism: Results from trained and untrained peers. Journal of Applied Behavior Analysis, 30(1), 157-60. doi: 10.1901/jaba.1997.30-157
  • Pierce, K., & Schreibman, L. (2007). Teaching typical children to enhance the play and social skills of their friends with autism and other PDDs: A manual. San Diego: University of California San Diego.
  • Reiter, S., & Vitani, T. (2007). Inclusion of pupils with autism: The effect of an intervention program on the regular pupils’ burnout, attitudes and quality of mediation. Autism, 11(4), 321-333. doi: 10.1177/1362361307078130
  • Schreibman, L., Dawson, G., Stahmer, A.C., Landa, R., Rogers, S. J., McGee, G. G., … & Halladay, A. (2015). Naturalistic developmental behavioral interventions: Empirically validated treatments for autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(8), 2411-2428. doi: 10.1007/s10803-015-2407-8
  • Sperry, L., Neitzel, J., & Engelhardt-Wells, K. (2010). Peer-mediated instruction and intervention strategies for students with autism spectrum disorders. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 54(4), 256-264. doi: 10.1080/10459881003800529
  • Steinbrenner, J. R., Hume, K., Odom, S. L., Morin, K. L., Nowell, S. W., Tomaszewski, B., … & Savage, M. N. (2020). Evidence-based practices for children, youth, and young adults with autism. The University of North Carolina at Chapel Hill, Frank Porter Graham Child Development Institute, National Clearinghouse on Autism Evidence and Practice Review Team. Retrieved from https://ncaep.fpg.unc.edu/sites/ncaep.fpg.unc.edu/files/imce/documents/EBP%20Report%202020.pdf
  • Strain, P. S. (2003). Nurturing social skills in the inclusive classroom (workbook). Tualatin, OR: Teacher’s Toolbox.
  • Strain, P. S., & Bovey, E. H. (2011). Randomized, controlled trial of the LEAP model of early intervention for young children with autism spectrum disorders. Topics in Early Childhood Special Education, 31(3), 133- 154. doi: 10.1177/0271121411408740
  • Sunyoung, K. (2019) Pivotal response treatment for prompting social behaviors of Korean American children with autism. Exceptionality, 27(1), 47-64. doi: 10.1080/09362835.2017.1359606
  • Takezawa, T. (2004). Peer-mediated social interaction intervention for preschool children with autism (Doctoral dissertation, Bloomington Indiana University). Retrieved from https://search.proquest.com/docview/305194908/fulltextPDF/F795FDF133624CB0PQ/1?accountid=16 733
  • Thiemann-Bourque, K. S., McGuff, S., & Goldstein, H. (2017). Training peer partners to use a speech-generating device with classmates with autism spectrum disorder: Exploring commnication outcomes across preschool contexts. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 60(9), 2648-2662. doi: 10.1044/2017_jslhr-l-17-0049
  • Trembath, D., Balandin, S., Togher, L., & Stancliffe, R. J. (2009). Peer-mediated teaching and augmentative and alternative communication for preschool-aged children with autism. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 34(2), 173-186. doi: 10.1080/13668250902845210
  • Utley, C. A., Mortweet, S. L., & Greenwood, C. R. (1997). Peer-mediated instruction and interventions. Focus on Exceptional Children, 29(5), 1-23.
  • Watkins, L., O’Reilly, M., Kuhn, M., Gevarter, C., Lancioni, G. E., Sigafoos, J., & Lang, R. (2015). A review of peer-mediated social interaction interventions for students with autism in inclusive settings. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(4), 1070-1083. doi: 10.1007/s10803-014-2264-x
APA Tıkıroğlu Ç, Ozen A (2021). Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. , 749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
Chicago Tıkıroğlu Çiğdem,Ozen Arzu Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. (2021): 749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
MLA Tıkıroğlu Çiğdem,Ozen Arzu Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. , 2021, ss.749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
AMA Tıkıroğlu Ç,Ozen A Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. . 2021; 749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
Vancouver Tıkıroğlu Ç,Ozen A Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. . 2021; 749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
IEEE Tıkıroğlu Ç,Ozen A "Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler." , ss.749 - 769, 2021. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
ISNAD Tıkıroğlu, Çiğdem - Ozen, Arzu. "Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler". (2021), 749-769. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.636260
APA Tıkıroğlu Ç, Ozen A (2021). Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(3), 749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
Chicago Tıkıroğlu Çiğdem,Ozen Arzu Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 22, no.3 (2021): 749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
MLA Tıkıroğlu Çiğdem,Ozen Arzu Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, vol.22, no.3, 2021, ss.749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
AMA Tıkıroğlu Ç,Ozen A Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 2021; 22(3): 749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
Vancouver Tıkıroğlu Ç,Ozen A Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 2021; 22(3): 749 - 769. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
IEEE Tıkıroğlu Ç,Ozen A "Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler." Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22, ss.749 - 769, 2021. 10.21565/ozelegitimdergisi.636260
ISNAD Tıkıroğlu, Çiğdem - Ozen, Arzu. "Erken Çocukluk Dönemindeki Kaynaştırma UygulamalarındaSosyal Etkileşimin Geliştirilmesine Yönelik Akran AracılıMüdahaleler". Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 22/3 (2021), 749-769. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.636260
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 19:46

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları