TY  - JOUR
TI  - İNGİLTERE’DE KURULAN DARDANEL KOMİSYON’UN ÇANAKKALE SAVAŞI İLE İLGİLİ SORULARINA OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN VERDİĞİ CEVAPLAR
AB  - Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi, 3 Kasım 1914 tarihinde Müttefik kuvvetlerinSeddülbahir’i bombalaması ile açılmıştı. Müttefik kuvvetlerin, Çanakkale Boğazı’nı donanmakuvvetlerine dayalı olarak geçme harekâtlarının sonuncusu olan 18 Mart 1915 Boğaz Muharebeside başarısızlıkla sonuçlanınca 25 Nisan 1915 tarihinde bu sefer de amfibi harekâtı 8,5 ay sonra 9Ocak 1916 tarihinde Gelibolu Yarımadası’nı tahliye etmeleri ile son bulmuştu.Müttefik devletler açısından tahliye ile sonuçlanan Gelibolu Harekâtı, yoğun propaganda ile“başarılı” olarak yansıtılsa da kamuoyundaki eleştirilerin dillendirilmesini engelleyememişti. Bununüzerine 1916 tarihli “Özel Komisyonlar Yasası”na dayanarak Çanakkale Cephesi’ndeki başarısızlıknedenlerini araştırmak üzere İngiltere’de “Dardanelles Commission” kurulmuştu. Bu komisyon,Kraliyet Soruşturma Komisyonları’ndan biri idi. 10 kişiden oluşan bu komisyonunun başkanlığına75 yaşındaki Evelyn Baring atanmıştı; ancak Baring 29 Ocak 1917 tarihinde ölünce komisyonunbaşkanlığına Yüksek Mahkeme Hâkimi William Pickford getirildi.Henüz Birinci Dünya Savaşı bitmeden kurulan bu komisyon, tahliye ile neticelenen “GeliboluHarekâtı”ndaki kayıpların nedenlerini ve sonuçlarını araştıracaktı. Mahkeme gerekli görürse tanıkifadelerine de başvurabilirdi. Bu amaçla 1916 yılı ağustos ayından 1917 yılının eylül ayına kadar168 tanığın ifadesi mahkemede dinlendi. Çanakkale Komisyonu, 1917 yılının şubat ayında ve aralıkayında iki ayrı rapor yayınlamıştı. Komisyonun kuruluş amacı, büyük oranda Hamilton ile WinstonChurchill’in harekâttaki ihmallerini sorgulama hedefine matuf iken ortaya çıkan tablo, GeliboluHarekâtı’nın İngiltere açısından başarılı olduğu şeklindeki kanaatin ağır basmasına vesile oldu.Askeri arşiv çalışmaları esnasında rastladığımız bir belge dizini, İngiltere’de kurulan bu komisyonunOsmanlı İmparatorluğu ile de iletişime geçtiğini ortaya çıkardı. Bu makale, İngiltere’de kurulanÇanakkale Komisyon’un Çanakkale Savaşları ile ilgili Osmanlı İmparatorluğu’na neler sorduğunu veondan ne cevaplar aldığını ele almaktadır.
AU  - KARATAS, MURAT
AU  - ozyigit, suat eren
DO  - 10.33431/belgi.843476
PY  - 2021
JO  - BELGİ DERGİSİ
VL  - 3
IS  - 21
SN  - 2146-4456
SP  - 347
EP  - 366
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/455890
ER  -