İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951)

Yıl: 2021 Cilt: 3 Sayı: 21 Sayfa Aralığı: 177 - 210 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33431/belgi.829437 İndeks Tarihi: 28-10-2021

İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951)

Öz:
Kurtuluş Savaşı’ndan sonra gerçekleşen inkılâp hareketlerinin ortak amacı, Türk toplumunu heralanda çağdaş ve akılcı bir yöntemle modern bir toplum haline getirmekti. Bu amaçla 19 Şubat 1932tarihinde “kültür kurumu” olarak adlandırılan halkevleri açıldı. 1932-1951 döneminde halkevleri;güzel sanatlar, temsil, dil ve edebiyat, spor, sosyal yardım, halk dershaneleri ve kurslar, kütüphaneve yayın, köycülük ile tarih ve müze şubesi olmak üzere toplam 9 şube ve bu şubelere bağlı birçokkol aracılığıyla faaliyet gösterdi. Güzel sanatlar şubesinin amacı; müzik, resim, heykel, mimari vesüsleme sanatları alanında amatör ve profesyonel unsurları bir araya toplamak, genç kabiliyetlerikorumak ve bunların yetişmelerini sağlamaktı. Temsil şubesinin amacı da temsil sanatına istekli vekabiliyetli üyelerden oluşan bir temsil grubu oluşturmaktı.İstanbul halkevlerinin güzel sanatlar şubeleri müzik faaliyetleri içinde daha çok Türk müziğineyönelik koro faaliyetleri ve konserler üzerinde durmaktaydı. Eminönü, Kadıköy, Şişli ve Beyoğluhalkevlerinin kendilerine ait orkestraları vardı. Sergi faaliyetleri resim ve fotoğraf ağırlıklı olupülkenin ilk “diyaroma sergisi” nin açılışı bu dönemde Eminönü Halkevi tarafından yapıldı. Temsilşubelerinin faaliyetleri de piyes, bale, opera, revü, kanto, kukla-karagöz, meddah, hokkabaz, ortaoyunu, sinema ve film gösterilerinden oluşmaktaydı.İstanbul’da 1932-1935 tarihleri arasında sadece İstanbul Halkevi faaliyet gösterdi ve 1935 yılındayeniden yapılandırmaya gidilerek halkevinin faaliyetlerine son verildi. Aynı yıl İstanbul’da Eminönü,Şehremini, Beyoğlu, Beşiktaş, Kadıköy, Üsküdar ve Şişli halkevleri açıldı. Bu halkevlerini 1938 yılındaFatih, Bakırköy ve Eyüp halkevleri, 1939 yılında Şile, 1940’da Sarıyer halkevlerinin açılması izledi.1945 yılında Kartal, Yalova ve 1946 yılında da Çatalca, Beykoz ve Yeşilköy halkodaları halkevlerinedönüştürüldü.Bu çalışmada 1939-1951 döneminde İstanbul’da faaliyet gösteren 17 halkevine bağlı güzel sanatlarve temsil şubelerinin faaliyetleri; “müzik, sergi ve temsil” alt başlıkları altında incelendi.
Anahtar Kelime:

ACTIVITIES OF ISTANBUL PUBLIC HOUSES FINE ARTS AND REPRESENTATION BRANCHES (1939-1951)

Öz:
The common aim of the revolution movements that took place after the War of Independence was to turn Turkish society into a modern society with a modern and rational method in every field. For this purpose, public houses called "cultural institutions" were opened on February 19, 1932. People's Houses of the 1932-1951 Period; It has operated through a total of 9 branches, including fine arts, representation, language and literature, sports, social aid, public courses and courses, library and publishing, peasant and history and museum branches, and many branches affiliated with these branches. The purpose of the fine arts branch; to gather amateur and professional people in the fields of music, painting, sculpture, architecture and decorative arts, to protect and educate young talents. The aim of the representative branch was to create a representative group consisting of members who were willing and talented in the art of representation. Fine arts branches of Istanbul community centers mostly focused on choral activities and concerts for Turkish music in musical activities. Eminönü, Kadıköy, Şişli and Beyoğlu community centers had their own orchestras. Exhibition activities were mainly painting and photography and the opening of the first "diorama exhibition" of the country was held by Eminönü Community Center during this period. The activities of representation branches consisted of play, ballet, opera, revue, canto, puppet-karagöz, meddah, juggler, middle play, cinema and film shows. Between 1932 and 1935, only the Istanbul People's House operated in Istanbul, and in 1935, the activities of the community center were ended by restructuring. In the same year, Eminönü, Şehremini, Beyoğlu, Beşiktaş, Kadıköy, Üsküdar and Şişli community centers were opened in Istanbul. These were followed by the opening of the Fatih, Bakırköy and Eyüp community centers in 1938, the Şile in 1939 and the Sarıyer community centers in 1940. In 1945, Kartal, Yalova and in 1946 Çatalca, Beykoz and Yeşilköy public halls were turned into community centers. In this study, the activities of the fine arts and representation branches of 17 community centers operating in Istanbul during the 1939-1951 period were examined under the sub-headings of music, exhibition and representation.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BCA, F.490.1.0.0/986.819.2/21, 30 Temmuz 1936; F.490.1.0.0/986.819.2/40, 30 Temmuz 1936;F.490.1.0.0/986.819.2/88/89, 30 Temmuz 1936;F.490.1.0.0/986.820.1/23- 24, 14 Şubat 1939; BCA, F.490.1.0.0/986.820.1/104, 14 Şubat 1939;
  • BCA, F.490.1.0.0/998.858.1/69/70, 23 Haziran 1942; F.490.1.0.0/998.858.1/76, 23 Haziran 1942; F.490.1.0.0/216.856.2/9, 9 Aralık 1943; F.490.1.0.0/966.740.1/9/10; F.490.1.0. 0/966.740.1/7/8/74;F.490.1.0.0/966.740.1/12/19;F.490.1.0.0/966.740.1/15/16;F.49 0.1.0.0/966.740.1/17;F.490.1.0.0/966.740.1/18;F.490.1.0.0/966.740.1/21/22;F.490.1 .0.0/966.740.1/24;F.490.1.0.0/966.740.1/25;F.490.1.0.0/966.740.1/27/28;F.490.1.0 .0/966.740.1/45;F.490.1.0.0/966.740.1/47;F.490.1.0.0/966.740.1/36/37/41/48;F.49 0.1.0.0/966.740.1/36/37/42;F.490.1.0.0/966.740.1/58;F.490.1.0.0/966.740.1/59/60; F.490.1.0.0/966.740.1/68; F.490.1.0.0/966.740.1/72/74; F.490.1.0.0/966.740.1/85/87; F.490.1.0.0/966.740.1/94/95/96; F.490.1.0.0/966.740.1/98; F.490.1.0.0/966.740.1/99; F.4 90.1.0.0/966.740.1/100/101;F.490.1.0.0/966.740.1/107/108; F.490.1.0.0/966.740.1/124; F.490.1.0.0/966.740.1/126, 13 Mayıs 1949; F.490.1.0.0/975.779.1/1, 6 Haziran 1950.
  • Cumhuriyet gazetes S.5258, 1 Ocak 1939; S.5301, 16 Şubat 1939, S.5305, 20 Şubat 1939; S.5459, 24 Temmuz 1939; S.5716, 11 Nisan 1940; S.5903, 16 Ocak 1941; S.5904, 17 Ocak 1941; S.5920, 2 Şubat 1941; S.5921, 3 Şubat 1941; S.6922, 22 Kasım 1943; S.6088, 22 Temmuz 1941; S.6095, 29 Temmuz 1941; S.6296, 27 Şubat 1942; S.6313, 16 Mart 1942; S.6317, 20 Mart 1942; S.6493, 12 Eylül 1942; S.6525, 16 Ekim 1942; S.6534, 25 Ekim 1942; S.6539, 30 Ekim 1942; S.6547, 7 Kasım 1942; S.6571, 1 Aralık 1942; S.6674, 17 Mart 1943; S.6767, 18 Haziran 1943; S.6811, 1 Ağustos 1943; S.6841, 31 Ağustos 1943; S.6922, 22 Kasım 1943; S.6924, 24 Kasım 1943; S.6935, 5 Aralık 1943; S.6944, 17 Aralık 1943; S.6951, 24 Aralık 1943; S.6954, 27 Aralık 1943; S.6958, 31 Aralık 1943; S.7059, 10 Nisan 1944; S.7077, 28 Nisan 1944; S.7014, 25 Şubat 1944; S.7105, 26 Mayıs 1944; S.7143, 3 Temmuz 1944; S.7301, 18 Aralık 1944; S.7302, 19 Aralık 1944; S.7359, 14 Şubat 1945; S.7392, 19 Mart 1945; S.7483, 18 Haziran 1945; S.7501, 6 Temmuz 1945; S.7563, 6 Eylül 1945; S.7632, 15 Kasım 1945; S.7639, 25 Kasım 1945; S.7663, 19 Kasım 1945.
  • Akşam Gazetesi, S.7329, 14 Mart 1939; S.7346, 31 Mart 1939; S.7452, 21 Temmuz 1939; S.7491, 29 Ağustos 1939; S.7531, 8 Ekim 1939; S.7542, 19 Ekim 1939; S.7596, 14 Aralık 1939; S.7597, 15 Aralık 1939; S.7665, 24 Şubat 1940; S.7775, 13 Haziran 1940, S.9197, 27 Mayıs 1944.
  • Tan Gazetesi, S.1230, 2 Ocak 1939; S.1248, 20 Ocak 1939; S.1257, 29 Ocak 1939; S.1272, 16 Şubat 1939; S.1282, 26 Şubat 1939; S.1673, 29 Mart 1940.
  • Yeni Türk Dergisi, Eminönü Halkevi Dil ve Edebiyat Şubesi Yayını, C.3, S.73, Ocak 1939; C.4, S.39, 1936; C.7, S.75-76, Mart-Nisan 1939; C.8, S.89, Mayıs 1940; C.8, S.100-101, Nisan- Mayıs 1941; C.9, S.103, Temmuz 1941; C.10, S.115/7, Temmuz 1942; C.11, S.122/14, Şubat 1943.
  • İstanbul Halkevleri Dergisi, C.1, S.1, 1 Aralık 1943; C.2, S.13, 1 Haziran 1944; C.2, S.17, 1 Ağustos 1944.
  • CHP Halkevleri 1940 (1941), Ulusal Matbaa, Ankara.
  • CHP Halkevleri Talimatnamesi (1932), Hâkimiyet-i Milliye Matbaası, Ankara.
  • CHP 1939’da Halkevleri (1939), Recep Ulusoğlu Basımevi, Ankara.
  • CHP Halkevleri ve Halkodaları, 1943, Ankara.
  • CHP XVI. Yıldönümünde Halkevleri ve Halkodaları (1948), Ulus Basımevi, Ankara.
  • Dranas, Muhip (1941), Halkevleri Amatör Resim ve Fotoğraf Sergileri, Ankara Basımevi, Ankara.
  • Halkevleri Çalışma Talimatnamesi (1940), Zerbamat Basımevi, Ankara.
  • Halkevleri İdare ve Teşkilat Talimatnamesi (1940), Zerbamat Basımevi, Ankara.
  • Halkevleri Öğreneği (1935),Ulus Basımevi, Ankara.
  • Halkevleri Tiyatro Repertuvarı (1939), Ankara.
  • Beyoğlu Halkevi 1941-1942 Yılı 2 ci Çalışma Devresi Programı (1942), İstanbul.
  • CHP Beyoğlu Halkevi Birinci Sanat Ayı Broşürü (1942), Kenan Basımevi, İstanbul.
  • Eminönü Halkevi 1941-1942 Faaliyeti (1943), İktisadi Yürüyüş Matbaası, İstanbul.
  • İstanbul Eminönü Halkevi 1938-1940 (1940), İstanbul.
  • Kadıköy Halkevi’nin 1935-1943 Yılı Çalışmaları (1943), Cumhuriyet Matbaası, İstanbul.
  • Üsküdar Halkevi Broşürü (1939), Kenan Basımevi, İstanbul.
  • Atabay, Mithat (2009), “Cumhuriyet Kültürü”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.43, ss.455-465.
  • Evliyagil, Şevket (1942), “Eminönü Halkevinin Milli Oyunlar Kolunda 1 Saat”, Yeni Türk Dergisi, C.XI, S.123-124-125, s.12.
  • Halkevleri’nin Doğuşu (1971), Halkevleri Genel Merkez Yayınları, Ankara.
  • İhsan, Ahmet (1942), “Halkevinin Milli Oyunlar Festivali” Yeni Türk Dergisi, C.X-XI, S.118- 119, s.16.
  • Karadağ, Nurhan (1998), Halkevleri Tiyatro Çalışmaları 1932-1951, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Koç, Nurgün, “İsmet İnönü Dönemi Güzel Sanatlar Politikaları”, The Journal of Academic Social Science Studies, 5 (6), 2012, pp.339-345.
  • Malkoç, Emine; Şahin, Ali; Malhasyan, Silvart; Solgun, Sertaç (2006), Kadıköy Halkevi ve Faaliyetleri, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, S.10, 2006, ss.105-165.
  • Uluskan, Seda Bayındır (2010), Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
  • Yıldız, Kemal, İstanbul Halkevleri’nin Faaliyetleri (1946-1951), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ahmet Halûk Dursun, T.C. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul, 2004.
APA KUMAŞ N (2021). İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). , 177 - 210. 10.33431/belgi.829437
Chicago KUMAŞ NURSAL İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). (2021): 177 - 210. 10.33431/belgi.829437
MLA KUMAŞ NURSAL İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). , 2021, ss.177 - 210. 10.33431/belgi.829437
AMA KUMAŞ N İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). . 2021; 177 - 210. 10.33431/belgi.829437
Vancouver KUMAŞ N İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). . 2021; 177 - 210. 10.33431/belgi.829437
IEEE KUMAŞ N "İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951)." , ss.177 - 210, 2021. 10.33431/belgi.829437
ISNAD KUMAŞ, NURSAL. "İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951)". (2021), 177-210. https://doi.org/10.33431/belgi.829437
APA KUMAŞ N (2021). İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). BELGİ DERGİSİ, 3(21), 177 - 210. 10.33431/belgi.829437
Chicago KUMAŞ NURSAL İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). BELGİ DERGİSİ 3, no.21 (2021): 177 - 210. 10.33431/belgi.829437
MLA KUMAŞ NURSAL İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). BELGİ DERGİSİ, vol.3, no.21, 2021, ss.177 - 210. 10.33431/belgi.829437
AMA KUMAŞ N İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). BELGİ DERGİSİ. 2021; 3(21): 177 - 210. 10.33431/belgi.829437
Vancouver KUMAŞ N İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951). BELGİ DERGİSİ. 2021; 3(21): 177 - 210. 10.33431/belgi.829437
IEEE KUMAŞ N "İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951)." BELGİ DERGİSİ, 3, ss.177 - 210, 2021. 10.33431/belgi.829437
ISNAD KUMAŞ, NURSAL. "İSTANBUL HALKEVLERİ GÜZEL SANATLAR VE TEMSİL ŞUBELERİNİN FAALİYETLERİ (1939-1951)". BELGİ DERGİSİ 3/21 (2021), 177-210. https://doi.org/10.33431/belgi.829437